Merve Kantarcı Çulha
Son dönemde öğrenciler arasında hızla yayılan yeni bir alışkanlık eğitim dünyasında tartışma konusu haline geldi: Ödev ve proje hazırlıklarında yapay zekâ kullanımı. Artık birçok öğrenci, araştırma yapmak ya da kompozisyon yazmak yerine, yapay zekâ destekli uygulamalardan yardım alıyor. Ancak uzmanlar, bu durumun öğrenme süreci, yaratıcılık ve sorumluluk bilinci üzerinde önemli etkileri olduğu konusunda uyarısında bulunuyor.
Merve Kantarcı Çulha'ya açıklamalarda bulunan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzm. Dr. Reyhan Tamer, yapay zekanın bilinçsiz kullanımının çocuklarda "hazır bilgiye ulaşma kolaylığı" nedeniyle araştırma alışkanlıklarını zayıflatabileceğini söyledi. Ancak Tamer, yapay zekayı tamamen yasaklamanın da yanlış olduğuna dikkat çekti. Peki, ebeveynler ne yapmalı?
Çocuklar yapay zekâyı aktif kullanıyor. Bu durum onları nasıl etkiler?
Yapay zekâ (YZ), çocuklara öğrenme hızını artırma, yaratıcılığı destekleme ve merak duygusunu canlı tutma açısından büyük avantajlar sağlayabilir. Örneğin, ödev yaparken YZ'yi kullanan bir çocuk, konuyu farklı örneklerle anlamlandırabilir, karmaşık konuları basitleştirebilir.
Ancak aşırı bağımlılık riski de vardır. Çocuk kendi düşünme, analiz etme ve problem çözme becerilerini geliştirmek yerine hazır cevaplara alışabilir. Bu da eleştirel düşünme ve özgünlük becerilerini zayıflatabilir. Dolayısıyla YZ, bir "yardımcı araç" olmalı; çocuk adına ödev yapan bir "yerine düşünen sistem"e dönüşmemelidir.
'' Doğru kullanılmadığında, yapay zekâ çocukların düşünme gücünü ortadan kaldırabilir.'
Peki, çocuklar yapay zekâyı kullanmalı mı?
Evet, doğru yönlendirme ile kullanmalılar. Çünkü YZ geleceğin dünyasında temel bir araç olacak. Çocukların bu teknolojiyi nasıl sorumlu ve bilinçli kullanacaklarını öğrenmeleri gerekir.
Ancak kullanım şu şekilde olmalıdır:
* Ödevin tamamını yaptırmak yerine kılavuz olarak kullanmak.
* YZ'nin verdiği bilgileri sorgulamak ve doğrulamak.
* Yaratıcılığı desteklemek için fikir almak, ama son cevabı kendisi üretmek.
Bu sayede çocuk hem teknolojiyi öğrenir hem de kendi düşünme becerilerini korur.
'Çocukların yapay zekâyı tanımasına engel olmayalım. Önemli olan bilinçli kullanımı sağlamak'
Ebeveynler yapay zekâ konusunda nasıl bir tutum sergilemeli?
Ebeveynlerin rolü yasaklamak değil, rehberlik etmek olmalıdır.
* Çocuğa YZ'nin nasıl çalıştığını, hangi durumlarda hata yapabileceğini anlatmalılar.
* Kullanım süresini ve amacını birlikte belirlemeliler.
* Çocuğun "sorgulayıcı düşünmesini" teşvik etmeli, yani "YZ bunu böyle söylüyor ama neden?" gibi sorularla yönlendirmeliler.
Böylece çocuk hem teknolojiyi tanır hem de eleştirel dijital okuryazarlık geliştirir.
Yapay zekâ çocukların hayatı için bir tehdit oluşturabilir mi?
Evet, kontrolsüz ve bilinçsiz kullanım durumunda bazı tehditler vardır:
* Veri gizliliği: Çocuklar kişisel bilgilerini paylaşabilir.
* Yanlış bilgi riski: YZ bazen hatalı veya taraflı bilgiler verebilir.
* Bağımlılık ve tembellik: Sürekli kolay yoldan cevap alma alışkanlığı.
Alınabilecek güvenlik önlemleri neler?
* Çocuklara gizlilik bilinci kazandırmak (kişisel bilgi vermemeyi öğretmek)
* Ebeveyn denetimi ve zaman sınırlaması uygulamak
* Eğitsel, güvenilir yapay zekâ platformları seçmek
* Okullarda "YZ okuryazarlığı" eğitimi verilmesini desteklemek