AKSAM.COM.TR/MOR PAPATYA
Merve Kantarcı Çulha
Masumlar Apartmanı dizisinde obsesif kompulsif bozukluk hastası olan Safiye'yi canlandıran Ezgi Mola izleyiciyi ekrana bağlıyor. Peki, Safiye’nin hastalığı nedir? Safiye tedavi olabilir mi? Kendini Safiye’ye yakın görenler için temizlik takıntısının nedenlerini uzmanına sorduk. İşte yanıtlar…
Aksam.com.tr'den Merve Kantarcı Çulha'ya açıklamalarda bulunan İbn Haldun Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Başkanı Prof. Dr. Sefa Bulut, Masumlar Apartmanı dizisinde temizlik takıntısı olan Safiye üzerinden obsesif kompulsif bozukluk anlamına gelen özellikler hakkında bilgi verdi.
AMAÇ ZİHİNDEKİ DÜŞÜNCEDEN KURTULMAK
Bulut, temizlik takıntısını şöyle anlattı:
“Temizlik hastalığına biz obsesif kompulsif bozukluk, yani takıntılı temizlik hastalığı diyoruz. Bireyde zihninde atamadığı belli düşünceler, onu rahatsız eden düşünceler ve kaygı yaratan durumlar vardır. Biz bunlara obsesyonlar yani takıntılar diyoruz. Birey bunları harekete döktüğünde engel olamayacağı temizliğe yönelme, temizlik yapma gibi davranışlar ortaya çıkıyor. Obsesif olarak bireyin düşünceleri onu rahatsız ediyor bu durum yoğun bir kaygı ve gerilim oluşturuyor. Birey bundan kurtulmak için bir davranışa yöneliyor ve fiziksel olarak temizlik yapıyor.”
TEMİZLİK TAKINTISININ NEDENLERİ
Tekrar tekrar aynı şeyleri yapmanın kompulsif davranışların özellikleri olduğunu belirten Prof. Bulut, şu bilgileri verdi:
"Düşünce düzeyinde takıntılı konular insanları aşırı derecede rahatsız eder. Aynı konuyu düşününce yoğun bir duygusal gerilim oluşturur. Bundan kurtulmak için birey davranışa yönelik yani kompulsif hareketler yapmaya başlar ve aynı şeyi tekrar tekrar yapar. Bunu fizik olarak yaptığı için bir rahatlama olur ve kendisini daha iyi hisseder. Olayın böyle bir mekanizması var."
Temizlik takıntısının farklı nedenleri olabileceğini belirten Sefa Bulut, bu durumu ortaya çıkaran sebepleri şöyle sıraladı:
1. GEÇMİŞ YAŞANTI
Obsesif kompulsif bozukluğunun farklı türleri vardır. Temizlik olayı da bunlardan biridir. Çok mükemmeliyetçi, dominant biri ileride her şeyi düzenli yapmaya çalışan, takıntılı ve temizlik hastası olan bir anne olabilir. Geçmişinde evde böyle bir yetiştirme tarzı olabilir, aşırı temizlik, mikrop korkusu, toz korkusu vs böyle bir yaşantı olmuş olabilir.
2. CİNSEL İSTİSMAR
İkinci neden olarak şunu sayabiliriz. Bazen böyle vakalarda oluyor. Çocukluğunda cinsel istismar mağduru cinsel istismara tacize maruz kalan bireylerde de böyle bir temizlik alışkanlığı oluyor. Yine orada da duygu olarak mekanizma aynı. Bu insanlar rahatsız eden konular nedeniyle fiziksel orak bir şey yapıp rahatlama ihtiyacı hissediyor.
3. DENGESİZLİKLER
Beyindeki kimyanın bozulması diyebiliriz. Serotonin dengesinin bozulmasıyla aşırı derecede kaygı, gerilim yaşama, buna engel olamama bu kimyasal dengenin yerine oturamaması gibi bir şeyde olabilir. Bir mekanizma da olabilir. Bu da aşırı temizlik hastalığına yol açabilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK TÜRLERİ NELERDİR?
İnsanların zihinde atamadıkları birçok düşünce olabilir. Bu konular şu şekilde sıralanabilir: Temizlik düşüncesi, sayılar, simetri, dinsel inançlar, cinsel olarak rahatsız edici imajlar, imgeler… Tekrar eden her şey zihinde rahatsızlık verir.
TEMİZLİK TAKINTISININ TEDAVİSİ NEDİR?
Bunu tedavi etmenin en iyi yolu da bu davranışın kökenine inmektir. Yani psiko döneminin “Ne zaman, nasıl başladı, hangi şartlarda devam ediyor, hangi şartlar bunu pekiştiriyor, neler çoğaltıyor” onlara bakmak gerekir.
Çok ağır durumlarda bir ilaç tedavisi gerekebilir. Farmako terapi ile beraber psikoterapide çok yararlı olur. Bireyde kendi davranışlarına analiz etme yeteneği gelişir ve bunun kökenini anlayabilir.
TEMİZLİK HASTALIĞI OLAN İNSANLARIN ÖZELLİKLERİ
Temizlik hastalığı çok kalıcıdır, dirençlidir. Çok uç durumlarda vakalar bile vardır. Örneğin, banyoya girip sıcak suyun altında 2 saat yıkanan, ellerini 2 saat yıkayan gibi.
Ellerini tekrar tekrar saatlerce yıkayan insanlar vardır. Temizlik hastaları bu gizli durumlarından dolayı evlerine misafir almazlar. Giren kişilere hemen terlik verirler. Başkalarının banyosunu, tuvaletini, musluğunu kullanamazlar. Bu nedenle eve misafir gelmesini istemezler. Eve misafir geldiğinde evi baştan aşağı temizlerler.
Kısacası birlikte yaşadığı insanları da çok zor durumda bırakırlar. Onları da o tür temizlik alışkanlıklarına zorlarlar.
İşin ilginç tarafı eğer bu çocuksa çocukta aynı davranışları öğrenir ve çocukta aynı şeyleri yapmaya başlar. İleri boyuttaki takıntılar için bir uzmandan yardım almak gerekir.