DHA
Yolda, tatilde ya da evde meydana gelen kazalarda ilk yardım hataları vücuda zarar veriyor. Peki, küçük kesiklerde, çivi-kıymık batmasında, düşmede ya da yanıklarda ilk yardım nasıl olmalı?
DHA'da yer alan habere göre Dr. Öğr. Üyesi Ferudun Çelikmen, yaşanan kazalar sonrası yapılması gerekenlerle ilgili açıklamalarda bulundu.
KÜÇÜK KESİKLERDE ÖNCE NE YAPILMALI?
Yolculuk ya da tatil sırasında ortaya çıkabilecek küçük kesiklerde öncelikle yaranın su ve sabunla temizlenmesi gerektiğini hatırlatan Acil Tıp bölümünden Dr. Öğr. Üyesi M. Ferudun Çelikmen, açık yaraya kesinlikle alkollü dezenfektan kullanılmaması gerektiğini belirterek şu bilgileri verdi:
"Alkollü dezenfektanlar el temizliğinde olduğu gibi kuru temizlikte kullanılabilir. Eğer elinizde varsa serum fizyolojik de yara temizliğinde kullanılabilir. Penetran dediğimiz, yani derinin içerisine giren dokuya saplanan yaralanmalarda ise mutlaka tetanos aşısının yapılması önemli. Bu nedenle beş yılda bir tetanos aşısının yenilenmesi gerekli."
ÇİVİ VE KIYMIK BATTIĞINDA ÖNCE KÜÇÜK BİR BASKIYLA KANATMAK DOĞRU
Çivi ya da kıymık batmaları özellikle yaz aylarında yolda, yazlıkta ya da köyde çok daha fazla rastlanabilecek bir durum.
Dr. Öğr. Üyesi Ferudun Çelikmen bu durumda da oluşabilecek sorunların önüne geçilmesinde asıl önemli noktanın tetanos aşısının yapılması olduğunu belirterek şunları anlattı:
"Topraktaki diken, çivi veya kıymık, hepsinde tetanos riski var. O yüzden aşı olmak birinci kural. Onun dışında yarada kanamanın olması doğru bir yaklaşım. Yaradaki bakteriler oksijenli ortamda yaşayamayacağı için vücut bu noktaya kanla oksijen gönderir. Dolayısıyla birçoğumuzun yaptığı gibi batık olan bu bölgeyi çok az bir miktar kanatmak doğru bir yaklaşım. Ardından su ve sabunla yıkanmalı. Eğer yanınızda varsa sargı bezi varsa kanayan yaraya bastırılmalı ve sonrasında elastik bandajla sarılmalı. Daha küçük kesiklerde de elle bastırıp kalp hizasından yukarı kaldırmak kanamayı zorlaştırır."
DÜŞMENİN DOĞRU ŞEKLİ
Kaza denince akla ilk gelenin düşmeler olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Ferudun Çelikmen, özellikle çocuk ve yaşlıların gayrı ihtiyarı şekilde düşerken kollarını öne koymalarından dolayı ön kol kemiklerinde kırıkların sık görüldüğünü belirterek, "Aslında düşmenin de doğru şekli vardır ki bunu paraşütle atlayanlar çok iyi bilir. Yan dönüp böyle popo üzeri düşmek gerekir ama bu biraz zordur." dedi.
KIRIKLARDA YAPILMASI GEREKENLER
Çelikmen, yaşanan kazada olası bir kırık durumunda nasıl yaklaşılması gerektiği konusunda ise şunları anlattı:
"Kırık şüphesi doğuracak bazı belirtiler vardır. Çok şiddetli ağrı, o bölgede şişlik, hissizlik ve bazen de morluk önemli belirtilerdir. Kırık durumunda kemikler bıçak gibi sinirleri kesebileceğinden bunu kontrol etmek için de parmak ucundaki motor hareketlerine bakmak gerekir. Ancak tüm kırıklarda en önemli nokta ilk yardımdır. Kırık şüphesi olan yer komşu iki eklem arasında oynamaz hale getirilmeli. Koldaki kırıklarda dirsek ve el bileği arası oynamayacak hale getirilmeli. Sabitlemek için mukavva bir çözüm olabilir. Mukavva ile sarıp gövdeye, kalp hizasında olacak şekilde sabitlenmeli. Eğer mümkünse streç film de oldukça iyi bir çözüm oluyor. Kol sabitlenir sabitlenmez de mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurulmalı."
YANIKLARDA ÖNCE HAVAYLA TEMAS KESİLMELİ
Yanıklarda ilk yardımı anlatan Dr. Öğr. Üyesi Ferudun Çelikmen, şu bilgileri verdi:
"Parlayıcı, alevi kolaylıkla yüze, göze ya da kollara iletecek maddelerle ateş yakılmamalı. Penzin, tiner gibi çok parlayan malzemelere ateşe yaklaşmamalı bu malzemeleri ateş yakmak için kullanmamalı. Bu şekilde yüzü, saçları tutuşmuş çok ciddi yanıklarla karşılaşıyoruz. Önemli olan nokta ateş yakmayı bilmek ve gerekli önlemleri almaktır."
Olası bir yangın sırasında da yapılacak ilk şeyin alevin havayla temasını kesmek olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Ferudun Çelikmen, şunu söyledi:
"Aynı anda yanık bölgeye de ıslak bir havlu örtülebilir. Ya da yine temiz su döküp örtülmeli."
SICAK ÇARPMASI DURUMUNDA ÖNCE KAYBEDİLEN SU YERİNE KONMALI
Yaz aylarında, çok sıkça karşılaşılan durumlardan biri de güneş yanıkları ve sıcak çarpması. Bu noktada terleme mekanizmasının bloke edilmemesinin çok önemli olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Çelikmen şunları anlattı:
"Özellikle güneş altında bulunulması gerektiği durumlarda ya da doğa yürüyüşleri sırasında koyu renk giysiler tercih edilmemeli. Terleme yoluyla ısı kaybını desteklemek için mutlaka yanınızda su bulundurulmalı ve içilmeli. Yeterli su alınmadığı takdirde vücut kendi iç ısısını artırmaya başlıyor. Ve buna bağlı olarak da başlangıçta halsizlik, yorgunluk ortaya çıkabiliyor. Güneş çarpması durumunda ilk yapılacak şey ise ısı kaynağı olan güneşten uzaklaşmaktır. Mümkünse duş alınabilir, üstündeki giysiler nemlendirilebilir ya da ateşi düşürürken yapıldığı gibi koltuk altı gibi büyük damarların geçtiği yerlere ıslak kompres uygulanabilir. Ağızdan da soğuk olmayan ılık sıvılar verilmeli."
GÜNEŞ YANIKLARINA YOĞURT SÜRMEYİN
Cildin durumuna göre farklı derecelerde güneş yanıkları oluşabildiğini söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Ferudun Çelikmen, şöyle devam etti:
"Genelde birinci derece yanıkları güneş yanığı olarak tanımlanır. Deride çok ciddi kızarıklık ve sızlama ile kendini belli eder. Böyle bir durumda yapılacak en doğru şey cildi nemli tutmak gerekiyor. Sık duş almak ve duştan sonra da nemli kalmasını sağlayacak nemlendirici kremler sürülebilir. Güneş yanıklarında kesinlikle yoğurt ya da diş macunu gibi maddeler sürülmemeli. Bunlar ciltte bakteri üremesine neden oluyor ve derideki tamir sürecini geciktiriyor."
TRAFİK KAZASI SONRASINDA YARALIYI YERİNDEN OYNATMAYIN
Trafik kazaları sonrasında yapılan en önemli hatalardan birinin yaralıları bulundukları yerden çıkarmak olduğunu hatırlatan Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Acil Tıp bölümünden Dr. Öğr. Üyesi M. Ferudun Çelikmen, trafik kazasında ilk yardımı şöyle anlattı:
"Eğer araç yanmıyorsa, kar kış koşullarında zincirleme kazalara gebe değilse araç içindeki yaralılar hiçbir şekilde ellenmemeli. Mümkün olduğunca hızlı 112 aranarak profesyonellerin gelmesi beklenmeli. Ki bu konuda ülkemiz çok iyi bir noktaya ulaştı. Ambulansların ve ekiplerin sayısı arttı. Ancak istisnai durumlar var ve mutlaka yaralının çıkarılması gerekiyorsa da baş ve boyun korunarak çıkarılmaya çalışılmalı. Çok basit travma boyunlukları var, bu boyunluklar arabada bulundurulmaya çalışılmalı. Bir kaza durumunda da kolaylıkla kullanılabilir. Burada asıl önemli nokta kafanın ve boynun sabitlenmesi ve sağa sola sallanma hareketi olmasın. Hiçbir şey yoksa yanınızdaki giysilerle, rulo, havlu benzeri materyallerle boynun etrafını destekleyebilirsiniz."