AKSAM.COM.TR/MOR PAPATYA
Merve Kantarcı Çulha
Son yıllarda karaciğer yağlanması ve karaciğer kanseri önemli sağlık sorunlarının başında geliyor. Peki, karaciğer yağlanmasının ve karaciğer kanserinin nedenleri nelerdir?
Aksam.com.tr'den Merve Kantarcı Çulha'nın sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Ender Dulundu, karaciğer yağlanmasının nedenlerini anlatarak, karaciğeri korumak için uzak durulması gereken besinler hakkında bilgi verdi. İşte karaciğer kanseriyle ilgili tüm merak edilenler...
Son yıllarda karaciğer yağlanması ile ilgili şikâyetler arttı. Bu durumun nedenleri nelerdir? Karaciğer yağlanması neden önemli?
Karaciğerde az miktarda yağ bulunması normal iken bunun aşırı derecede artması ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Eğer vücudumuzun metabolize edeceğinden fazla yağ alınır ve üretilirse fazla gelen yağ karaciğer hücrelerinde birikir ve karaciğerde yağlanmaya neden olur. Günümüzde yasam koşullarının ve kent yaşamının bir sonucu olarak egzersizden uzak, düzensiz ve fastfood tarzı beslenmenin yanında
* Aşırı alkol tüketimi
* Obezite
* Yüksek kan şekeri
* İnsülin direnci
* Kanda yağ düzeyinin özellikle kolesterol, trigliseridlerin yüksek olması
* Metabolik sendrom (diyabet, yüksek kan basıncı ve obezitenin birlikte olması)
* Hamilelik
* Hızlı kilo kaybı
* Hepatit C gibi bazı enfeksiyonlar
* Kullanılan bazı ilaçlar
Eğer tedbir alınmaz ise süreç basit karaciğer yağlanmasından siroza ve karaciğer nakli olmayı gerektirecek kadar şiddetli karaciğer yetmezliğine neden olabileceği gibi karaciğer kanseri gelişme riskini de arttıran bir faktörlerdir.
Karaciğer sağlığımızı korumak için nelere dikkat etmeliyiz?
Karaciğer sağlığı için tüketilmesi gereken besinler kadar uzak durulması ya da dikkatli tüketilmesi gereken besinler de bulunuyor. Aşırı yağlı et grupları, alkollü içecekler, sucuk, salam, sosis ve pastırma gibi şarküteri ürünleri, yağda kızartılmış yiyecekler, et suyu, tahin, kakaolu gıdalar ve yağlı sosların karaciğeri yorabileceği unutulmamalıdır.
* Karaciğer sağlığı için günde mutlaka 2-3 litre su içilmesi gerekir.
* Karaciğer yağlanmasına karşı günlük en az 30 dakikalık yürüyüşler de ihmal edilmemelidir.
* Mümkünse alkol almayın kullanıyorsanız da ölçülü alkol tüketin.
* Riskli davranışlardan kaçının. Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanın, dövme veya piercing yaptırırsanız temizlik ve güvenlik konusunda seçici olun.
* Manikür-pedikür yaptırırken kullanılan el aletlerinin dezenfekte edilmiş olmasına veya tıraş olurken kullanılan tıraş bıçağının sadece size özel olmasına dikkat edin.
* Uyuşturucudan uzak durun.
* Aşı olun. Hepatite yakalanma riskinden korunmak için hepatit A ve hepatit B aşılarını yaptırmak için doktorunuza başvurun.
* Bilinçsiz ilaç tüketiminden uzak durun. Reçeteli ve reçetesiz ilaçları sadece gerektiğinde ve yalnızca doktor tavsiyesi ile kullanın. İlaçları alkol ile karıştırmayın. Bitkisel takviyelerden, kaynağı bilinmeyen zayıflama çaylarından ve bunları ilaçlarla birlikte beraber kullanmaktan uzak durun.
* Başkalarının kanı ve vücut sıvıları ile temastan kaçının özellikle hepatit virüsünün bu şekilde bulaşabileceğini akıldan çıkartmayın.
* Sağlıklı beslenin, yemek yemeden veya yemek hazırlamadan önce ellerinizi iyice yıkayın
* Aerosol spreyler, böcek ilacı, mantar ilacı, boya ve diğer toksik kimyasalları püskürtürken maske taktığınızdan ve ortamı havalandırdığınızdan emin olun.
* Cildinizi koruyun, ilaçlama veya kimyasal kullanırken cildinizden emilmemeleri için eldiven kullanın.
* Sağlıklı kilonuzu koruyun. Obezite karaciğer hastalığına neden olabilir.
KARACİĞER KANSERİ RİSKİNİ YAŞAM TARZI VE BESLENME ALIŞKANLIĞINI DEĞİŞTİREREK AZALTABİLİRİZ
Karaciğer kanseri en sık rastlanan kanser türleri arasında yer alıyor. Karaciğer kanserini diğer kanser türlerinden ayıran en önemli nokta nedir?
Karaciğer kanserinde erken teşhis şansı düşük olmakla beraber; özellikle siroz hastalığı olduğu bilinen hastalarda ve vücudun farklı bir bölgesinde kanseri olan hastalarda periyodik muayene ve kan tahlilleri önemlidir. Karaciğer kanlanması bol bir organdır ve vücuttaki bütün kanserlerin buraya sıçrama (metastaz yapma) potansiyeli vardır.
Karaciğer kanseri varlığı düşünüldüğünde teyit etmek için doktorunuz kan tahlilleri ve ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme gibi tetkikler isteyebilir, gerektiğinde biyopsiye ihtiyaç duyabilir.
Son olarak karaciğer kanseri tedavisi nasıl ilerliyor? Hastalara ne tavsiye edersiniz?
Yeni kemoterapi ilaçları, görüntüleme ve girişimsel radyoloji, ameliyat sonrası bakım koşulları ve en önemlisi cerrahi tekniklerde ki gelişmeler ile geçmişte el sürülemez denen pek çok hasta günümüzde ameliyat olma şansını yakalamaktadır.
Modern tıbbın geldiği noktada artık multidisipliner yaklaşım dediğimiz takım çalışması önemli bir hale gelmektedir. Hastalar, onkolog, girişimsel radyolog ve cerrahın olduğu bir konseyde değerlendirilerek kendileri için en uygun tedavi planlaması yapılmaktadır.
Karaciğer kanserinde en uygun tedavi;
* Karaciğerin durumuna (kronik karaciğer hastalığı, siroz, kemoterapi alıp almış olmak gibi)
* Tümörün sayısı, yerleşimi ve boyutuna,
* Tümörün karaciğerin dışında bir organda da olup olmadığına,
* Hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre seçilir.
Karaciğer kanserinde en etkili tedavi yolu cerrahidir. Bu nedenle hastaların bu konuda tecrübeli merkezlere başvurması önem arz eder. Bu şekilde hastaların ameliyat olabilecekken gereksiz bir kemoterapi yükünün altına girmelerinin ve doktor doktor dolaşarak zaman kaybetmelerinin önüne geçilir. Özellikle ameliyat sırasında kullandığımız ultrasonografiyi ve gelişmiş cerrahi teknikleri kullanarak tümör sayısına, boyutuna ve yerleşimine bakmaksızın pek çok karaciğer kanseri hastasının ameliyatını başarı ile gerçekleştirebilmekteyiz.
Son olarak hastalara mutlaka karaciğer cerrahisi konusunda bilgi ve birikimi olan bir merkeze başvurmalarını çünkü bu tur ameliyatların ancak özelleşmiş merkezlerde ve deneyimli cerrahlarca yapılabileceğini ifade etmek istiyorum.