İyi huylu prostat büyümesi, insanlarda mesane ile üretra denen idrar kanalının üst kısmında yerleşmiş olan prostat bezinin büyümesidir. İyi huylu prostat büyümesi genellikle hastaların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen, ancak hayatı tehdit etmeyen bir hastalıktır. İyi huylu prostat büyümesinde her hastalıkta olduğu gibi bu hastalıkta da genetik faktörler etkilidir. İyi huylu prostat büyümesinin belirtilerine şöyle örnek verilebilir; geceleri uyurken aniden gelen idrarla uyanmak, idrara başlarken bekleme, ıkınma, zorlanma, kesik kesik idrar yapma.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BPH) NEDİR?
İyi huylu prostat büyümesi veya daha sık kullanılan kısaltmasıyla BPH; idrar kanalı (üretra) çevresindeki prostat bezinin büyüyerek mesane (idrar torbası) çıkışını tıkaması ve idrar akımına engel olmasıdır.
Sık görülen bir durum olan BPH, yaşlanmayla birlikte erkeklerde oluşan hormonal değişikliklerle ilişkilidir. BPH, idrara çıkma düzenini ve biçimini etkileyebilir, yaşam kalitesi üzerinde olumsuz bir etki yapmasının yanında alt idrar yolu problemlerine yol açabilir.
İyi huylu prostat büyümesi 70'li yaşlardaki erkeklerin yaklaşık yarısında ve daha ileri yaş grubundaki hastalardaysa yaklaşık %90 oranında idrar yapmada problemlere sebep olur. Uygulanan ilaç veya cerrahi tedaviler hastaların yakınmalarını ortadan kaldırır ve hastalık çoğunlukla hayati bir tehdit taşımaz.
BPH’nin prostat kanseri olmadığının bilinmesi önemlidir. BPH tedavi edilmediği durumda bile prostat kanserine dönüşmez. Ancak iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri yaşla birlikte gelişebilir ve beraber görülebilirler.
BPH Belirtileri Nelerdir?
BPH; mesane çıkışında idrar yoluna baskı yapmasına ve bu nedenle de mesaneden idrarın çıkışının zorlaşmasına sebep olabilir. BPH çeşitli belirtilerle kendini gösterir:
Depolamadaki belirtiler:
Normalden daha sık idrar yapma ihtiyacı
Ani idrar yapma ihtiyacı ve bu ihtiyacın ertelenememesi
İstemsiz idrar kaçırma
Gece idrar yapma için uyanma
İşemedeki belirtiler:
Zayıf akımlı idrar yapma
Çatallı ve dağınık idrar akımı
Kesik kesik idrar yapma
Ikınarak idrar yapma
İdrar yapmaya başlamadan önce bekleme
İdrar yapmanın çok uzun sürmesi
İşeme sonrasındaki belirtiler:
Mesanenin (idrar torbası) tam boşalmadığı hissi
İşeme sonrası iç çamaşırına istemsiz idrar kaçırma
BPH TANISI NASIL KONUR?
BPH tanısı koymada, hastanın tıbbi öyküsünün ayrıntılı ve dikkatli bir şekilde alınması önemli bir yer tutar. Bunun için, belirtilerin şiddetini ve hastanın yaşam kalitesi üzerine olumsuz etkisini belirlemek üzere oluşturulan skorlama sistemleri kullanılmaktadır. BPH teşhisinde, prostatın makattan parmakla muayenesi de önem taşımaktadır.
Hastanın durumuna göre yapılmasının gerekli görülebileceği diğer testler de şunlardır:
Prostat spesifik antijen (PSA) testi: Prostat kanseri olasılığına yönelik kan testidir.
İdrar akım testi: İdrar akım hızını ve işeme şeklini gösterir.
İşeme sonrası kalan idrar miktarı ölçümü: İdrar boşalmasının ne ölçüde etkili sağlanabildiğini gösterir
Ultrasonografi: Böbrek, mesane (idrar torbası) ve prostatın görüntülenmesini sağlar.
Sistoskopi: Dış idrar kanalının ve mesanenin (idrar torbası) alet kullanılarak gözle doğrudan incelenmesidir.
BPH TEDAVİSİ
İyi huylu prostat büyümesinde uygulanacak tedavi; doktor tarafından hastanın durumuna göre belirlenmektedir. Hastanın şikâyetlerinin ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak uygulanabilecek çeşitli tedaviler mevcuttur:
A- TAKİP
Eğer hastada hafif düzeyde BPH belirtileri görülüyorsa, genel olarak tercih edilen tedavi yöntemidir. Doktor, hastayı ilerleyen aylar veya yıllarda yakın takibe alır. Hasta, hastalığı konusunda ve hastalığın ilerlememesi için yaşam tarzında ne gibi düzenlemeler yapması gerektiği konusunda bilgilendirilir.
B- İLAÇ TEDAVİLERİ
Orta düzeyde belirtilerin gözlemlendiği BPH hastalarında en çok tercih edilen yöntemdir. Bu tedavide kullanılan ilaçlar aşağıdaki gibidir:
Alfa Blokerler: Bu ilaçlar prostat ve mesane boynundaki düz kasları gevşeterek idrar akımını rahatlatırlar. Alfa blokerler hastayı rahatlatsa da prostat boyutlarını küçültmezler.
5-Alfa Redüktaz İnhibitörleri: Bu ilaçlar prostatın küçültülmesiyle etkisini gösterir. Diğer gruba göre etki gösterme süresi daha uzundur. Sonuç alabilmek için en az 3-6 ay düzenli kullanılmalıdır.
C- GİRİŞİMSEL TEDAVİLER
BPH hastalarına, ilaç tedavisi haricinde uygulanan yöntemlerdir.
Hafif girişimler: Şikâyetleri fazla olmayan ya da ameliyatın riskli olabileceği hastalara uygulanan yöntemdir. Prostatik stentler; idrar kanalını açık tutmak ve tıkanıklığın giderilmesine yönelik girişimlerdir.
Cerrahi yöntemler: Diğer yöntemler yetersiz kaldığında, şikâyetleri ortadan kaldırmak ve idrar akımını arttırmak üzere uygulanan tedavi yöntemidir.
- Açık prostat ameliyatı, prostat büyüklüğü ileri seviyede olan hastaların tedavisinde etkinliği en yüksek olan yöntemdir. Fakat yan etkileri diğer yöntemlerden daha fazladır.
- Standart kapalı prostat ameliyatı, BPH tedavisinde en yaygın olarak kullanılan cerrahi yöntemdir. Açık ameliyat kesisi olmadığı için hastanede kalma süresi birkaç günle sınırlıdır.