Nominal, ekonomide kullanılan anlamı ile belirli bir yıla ya da belirli bir döneme ait, enflasyonla düzeltilmemiş veri anlamına gelir. Nominal değerin İngilizce karşılığı ise Par Value ve Face Value’dur. İhraç edilen devlet tahvillerinin nominal değeri o tahvilin geri ödeme günündeki değerini gösterir, dolayısıyla bir tahvilin piyasa değeri nominal değerinin altında olur böylece tahvili alarak devlete borç veren kişi kazanç elde edebilir. T.C. Hazine Müşteşarlığı tarafından çıkarılan bir devlet iç borçlanma senedinin nominal değeri, üzerinde yazan değer olan 10 kuruştur. Yine aynı şekilde 1 TL'nin nominal değeri üzerinde yazan değer olan 1 TL'dir. İşte nominal değer hakkında detaylar…
NOMİNAL NE DEMEK?
Sözlük anlamı olarak nominal ne demek diye bakacak olursak isme var olan, yazılı gibi tanımlar karşımıza çıkabilir. Ancak ekonomi piyasalarında nominal kullanımı farklı olabilir.
NOMİNAL DEĞER NEDİR?
Finans piyasaları için nominal; menkul kıymetlerin üzerinde yazılı olan değer demektir. İtibari değer olarak da karşımıza çıkmaktadır. Örneğin tahvil, hisse senedi, para gibi taşınabilir kıymetlerin üzerinde yazan değer nominal değer olmaktadır. Bir tahvili ele alacak olursak; tahvilin üzerinde 500 TL yazıyorsa, vade sonunda tahvil sahibinin elde edeceği para 500 liradır.
Örneğin 200 liralık banknotun üzerinde 200 TL yazar. Siz bunu tedavülde iken işleme soktuğunuzda karşılığında 200 liralık mal alabilirsiniz. Nominal değer 200 TL’yi temsil ederken gerçek değer 200 TL ile alabileceklerinizdir. 2017 Ocak ayında 200 TL karşılığında alabilecekleriniz ile 2018 Ocak ayında 200 TL karşılığında alabilecekleriniz birbirinden farklıdır. Geçen 1 yıl içerisinde enflasyon nedeniyle fiyatlar artmış olabilir. Ancak 200 TL hala 200 TL olarak işlem görür. 1 yıl öncesinde 250 ekmek alabilirken 1 yıl sonrasında 200 ekmeğe düşebilir. Bu durumda gerçek değeri düşmüş oluyor. Ancak 50 yıl sonra bu banknot antikaya dönüştüğünde bu banknotu elde etmek için çok daha fazla miktar sayabilirler. Bu durumda nominal değer ile gerçek değer arasındaki fark açılmış olur. Gerçek değeri artmış olur.
Nominal gelir – reel gelir meselesinden örnek verelim;
2017 yılında 1500 TL geliri olan bir kişi tanesi 1 TL’den 1500 adet ekmek alabilir. 2018 yılında Aynı kişinin gelirinin 1800 TL’ye yükseldiğini varsayalım. Ekmeğin de tanesi 1,5 TL’ye yükseldiğini varsayalım. Bu durumda 2018 yılında tanesi 1,5 TL’den 1200 adet ekmek alabilir. Kişinin nominal geliri yükselmesine rağmen gerçek geliri düşmüş olur. Tabi ki nominal gelir – gerçek gelir ilişkisini sadece ekmek üzerinden kurmak yanlış olacaktır. Daha doğru bir hesaplama için enflasyon sepeti oluşturularak enflasyon üzerinden nominal gelir – reel gelir ilişkisi kurulmalıdır.
Aynı şekilde hisse senedinde de üzerinde yazan miktar nominal değerdir. Ancak hisselerin değerlenmesi sonucu üzerinde yazan miktardan daha fazlasına ya da daha düşüğüne devretmeniz mümkündür. Bu durumda nominal değeri ile gerçek değeri farklılaşmış olur. Anlayacağınız üzere nominal değer hiç değişmez. Ancak piyasa değeri yani gerçek değer değişebilir.
Nominal faiz de yine enflasyon etkisinden arındırılmamış faizdir. Örneğin bankada bir mevduat hesabı açtığınızı ve paranızı faize yatırmak istediğinizi düşünelim. Bankanın sizin için verdiği yıllık faiz oranı ise %9 olsun. Eğer yıllık enflasyon oranı %5 ise gerçek faiz değeri yüzde 4 demektir. Nominal faiz ise yüzde 14 olur.
Nominal Faiz ve Reel Faiz İlişkisi
Ekonomi alanında nominal kavramı; belli bir yılda ya da dönemde, enflasyondan arındırılmamış veri anlamına gelmektedir. Örneğin GSYİH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) enflasyon etkisinden arındırılmamış ve cari fiyatlarla hesaplanmışsa nominal GSYİH olarak adlandırılır.