AKSAM.COM.TR/MOR PAPATYA
Astrolog Ceylin Çelebi
Güneş birçok hastalığı tedavi ediyor, bu yüzden insanlar için büyük bir öneme sahip. Özellikle D vitamini üzerinde büyük bir etkisi olan güneşin faydaları olduğu kadar zararları da var. İşte "Güneş insanlar için neden önemlidir?" sorusunun yanıtları...
Aksam.com.tr'den Merve Kantarcı Çulha'ya açıklamalarda bulunan Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzm. Dr. İlknur Can, güneş ışığının en önemli faydasını şöyle anlattı:
"Güneş ışığının en önemli faydası ciltte D vitamini sentezini sağlamasıdır. D vitamini ise kemik erimesi, kas güçsüzlüğü, bağışıklık sistemi, otoimmun hastalıklar, nöropsikiatrik hastalıklar, kanser, inme kalp, krizi gibi kardiyovasküler hastalıklar, tip 2 diyabet gelişiminin önlenmesinde önemli rol oynar."
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNDE ORTAYA ÇIKAN HASTALIKLAR
Güneşin D vitamini açısından önemli bir kaynak olduğunu belirten Can, güneşten dolayı D vitamini eksikliğinde ortaya çıkan hastalıklar hakkında bilgi verdi.
Kemik ve kas sağlığı
D vitamini eksikliğinde çocuklarda rişitizm, erişkinlerde osteomalazi ve osteoporoz görülebilir. Kaslarda ise özellikle üst bacak kaslarının etkilendiği güçsüzlük zayıflık görülebilir.
Kanser
Evet, cilt kanserinin fomları olan melanom, bazal hücreli karsinom ve skuamöz hücreli karsinom, büyük ölçüde aşırı UVR maruziyetine bağlanmaktadır. Bunun yanında güneş sayesinde sentezlenen D vitaminin Hodgkin lenfoma, meme, yumurtalık, kolon, pankreas, prostat ve diğer kanserlerin gelişim riskini azalttığı biliniyor. Yetersiz güneş ışığına maruz kalan kuzey ülkelerinden güneye inildikçe cilt kanseri görünme riskinde yüzde 0,01-0,02'lik artış varken akciğer, kolon ve meme kanserleri gibi yaşamı daha çok tehdit eden kanserlerden ölüm oranı otuz veya kırk daha azdır.
Bağışıklık sistemi
D vitamini, hem bakteriyel hem de viral gelişimini azaltır. Tüberküloz, grip, bronşit ve gastroenterit gibi viral enfeksiyonları azaltır. COVİD 19 enfeksiyonunda da D vitamini seviyesi normal olanların düşük olanlara göre hastalığının kötü seyretme ve yoğun bakıma girme olasılığının daha düşük olduğunu gösterilmiştir.
Otoimmun romatizmal hastalıklar
Romotaoid artrit, Lyme artrit, otoimmün ensefalomiyelit, tiroidit, inflamatuar barsak hastalıkları gibi hastalık otoimmun romatizmal hastalıkların gelişim patogenezinde yine D vitamini eksikliği rolü tanımlanmıştır.
Kardiyovaskuler hastalıklar
İnme, kalp krizi, koroner arter hastalığı riski D vitamini eksikliğinde artar.
Nöropsikiyatrik hastalıklar
D vitamini eksikliğinde otizm, depresyon, anksiyete, şizofreni, mevsimsel afektif bozukluk, multiple skleroz gibi hastalıkların gelişimi daha sık görülür. Aynı zamanda güneş ışığına maruz kalmanın beynin serotonin adı verilen bir hormonu salgılamasını artırdığı düşünülmektedir. Serotonin, ruh halini yükseltmek ve kişinin sakin ve odaklanmış hissetmesine yardımcı olmak ile ilişkilidir.
Geceleri daha koyu ışık, beyni melatonin adı verilen başka bir hormon üretmesi için tetikler. Bu hormon da enfeksiyon, iltihaplanma, kanser ve otoimmun hastalıkların gelişiminde koruyucu role sahiptir. Yakın zamanda insan cildinin serotonin üretip melatonine dönüştürebildiği ve birçok deri hücresi türünün hem serotonin hem de melatonin reseptörleri olduğu bulundu. Yeterli güneşe maruz kalmazsanız, serotonin seviyeleriniz düşebilir. Düşük serotonin seviyeleri, mevsimsel duygusal bozukluk, premenstreuel sendrom (adet öncesi huzursuzluk), kaygı, panik atak ve depresyonu tetikleyebilir.
GÜNEŞİN ZARARLARI
Güneşin faydası olduğu kadar zararlarının da olduğunu belirten Medipol Esenler Üniversite Hastanesi Esenler Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzm. Dr. İlknur Can, güneşin cilde etkilerini ise şöyle sıraladı:
"Ultraviyole ışınları DNA hasarına yol açarak çeşitli cilt kanserlerinin oluşumunu tetikleyebilir. Ultraviyole A ve B ciltte kolajen liflerine zarar verebilir, A vitaminini yok edebilir, cildin yaşlanmasını hızlandırabilir."
HAFTADA 2-3 GÜN GÜNEŞ IŞIĞI ALMAK YETERLİ
Dünya sağlık örgütü önerisine göre kollar, eller ve yüz açık bir şekilde haftada 2-3 gün 5 ila 15 dakika güneş ışığı almak, güneşin D vitamini artırıcı faydalarından yararlanmak için yeterlidir. Bu nedenle, iç mekânlarda çalışan insanların periyodik olarak dışarı çıkması önerilir. Ancak 15 dakikadan fazla dışarıda kalacaksanız güneş koruyucu kullanmak önerilebilir. D vitamini ağız yolundan takviye edilse de bunun kemik dışı faydalarını sağlamadığı gösterilmiştir. Bu nedenle güneşlenmek çok önemlidir. Kısacası güneş girmeyen eve doktor girer.
GÜNEŞ ERKEN CİLT YAŞLANMASINA NEDEN OLUR
Güneş ışığının D vitamini sentezi için gerekli olduğunu belirten Doç. Dr. Mavişe Yüksel, güneşin ruh hâli üzerinde faydalı etkileri olduğunu söyledi.
Güneş ışınlarına uzun süre ve korunmasiz maruziyet fotoyaşlanma ve ekstrinsik yaşlanma olarak adlandırılan erken cilt yaşlanmasına yol açtığını söyleyen Medipol Mega Üniversite Hastanesi Dermatoloji Bölümünden Doç. Dr. Mavişe Yüksel, güneşin cilde etkisini şöyle anlattı:
"UVB güneş yanığı ve cilt kanserlerinden sorumlu iken UVA daha çok fotoyaşlanmadan sorumludur. Fotoyaşlanma teşhisi kliniktir. Tipik cilt değişiklikleri arasında ince ve kaba kırışıklıklar, benekli pigmentasyon, yarı saydamlık ve elastikiyet kaybı ve soluk renk bulunur. Kontrolsüz güneş ışınlarına maruziyet kıl şaftında yapısal bozukluklara neden olup saç kayıplarına yol açtığı gibi gözde katarakt gelişimine de yol açar."
GÜNEŞ ÇOCUKLAR İÇİN ZARARLI MI?
Çocuk cildinin erişkinlere göre güneş ışınlarına daha duyarlı olduğunu belirten Yüksel, bu konuyla ilgili şu bilgileri verdi:
"Çocukluk döneminde güneş ışınlarına korunmasız maruziyet erişkinlik döneminde deri kanserlerinin gelişimine zemin hazırlar. Deride 25-hidroksivitamin D sentezi için güneşe maruz kalma gerekli olduğundan, fotokoruyucu önlemlerin D vitamini eksikliğine neden olabileceğine dair endişeler vardır. Güneş kremi kullanımının ciltte D vitamini üretimini önemli ölçüde baskıladığına dair çalışmalardan elde edilen hiçbir kanıt yoktur. Güneş koruyucular güneş çıkmadan 30 dakika önce sürülüp 3 saatte bir tekrar edilmelidirler."
GÜNEŞ KORUYUCULAR NASIL KULLANILMALI?
Güneş koruyucuları yeterli miktarda uygulamada kolaylık sağlaması açısından erişkinde basit uygulama teknikleri geliştirildiğini belirten Yüksel, şu tavsiyelerde bulundu:
"Bunlardan biri de çay kaşığı kuralıdır. Buna göre yüz ve boyuna bir çay kaşığı, ön ve arka gövdeye iki çay kaşığı, her kola bir çay kaşığı, her bacak ve kalçaya toplamda iki çay kaşığı sürülebilir. Etkin bir güneşten korunmada güneş koruyucu kremler yanında, kıyafetler, güneş gözlüğü, geniş kenarlı şapka ve gölgede kalmak büyük önem taşır."