Güneş fırtınası (Manyetik fırtınalar) ifadesi uzun ve sıkı bir şekilde hayatımıza girdi. Gezegenimizde her ay yaklaşık 3-4 manyetik fırtına olur. İnsan sağlığı üzerindeki etkileri açıktır. Manyetik fırtınanın doğası, sözde güneş rüzgarının gezegenimizin manyetosferi ile etkileşimidir. Her şeyden önce, manyetik alan insan sağlığının en önemli fiziksel özelliklerinden biri olan kan viskozitesini değiştirir. Konu ile ilgili "Güneş fırtınası nedir, ne zaman olacak? 2021 Güneş fırtınası olursa ne olur, etkileri neler?" sorusuna yanıt arayanlar için detayları bu haberimizde derledik.
Güneş fırtınası son olarak 1859 yılında meydana geldi. Diğer adıyla Carrington Olayı olarak da biliniyor ve 100 yılda bir gerçekleşiyor. 2019 yılından bu yana süren felaketler gündeme Güneş fırtınasını getirdi. Yeni bir araştırmaya göre, yaklaşık 100 yılda bir meydana gelen şiddetli bir güneş fırtınası, dünyadaki çeşitli teknolojik aletleri büyük bir şekilde etkileyebilir ve dünyayı bir "internet kıyametine" sürükleyebilir. Araştırmacılar, dünyanın henüz böyle bir felakete karşı hazırlıklı olmadığının altını çizdi.
Güçlü bir jeomanyetik güneş fırtınası olarak bilinen olayın yakın zamanda olması beklendiği uzmanlar tarafından belirtiliyor. 1859 yılında kaydedilen son Güneş fırtınası Dünya'nın birçok noktasından gözlendi.
1859 YILINDA NE OLDU?
28 Ağustos 1859'dan 2 Eylül 1859'a kadar, Güneş'te sayısız güneş lekeleri gözlemlendi. 1 Eylül'de öğle vaktinden önce, Richard Carrington ve Richard Hodgson adlı İngiliz asıllı amatör astronomlar, ilk solar alevin gözlemlerini yaptılar. ... 1-2 Eylül 1859'da kaydedilen en büyük jeomanyetik fırtına meydana geldi.
GÜNEŞ FIRTINASI NE ZAMAN OLACAK?
Uzmanlar konu hakkında önümüzdeki yıllarda olabileceğini belirtirken Güneş fırtınasının gerçekleşeceği tarih hakkında net bir bilgi bulunmuyor.
GÜNEŞ FIRTINASI NEDİR?
Güneş rüzgârı, Güneş'in üst atmosferinden yayılan bir plazma dalgasıdır. Büyük çoğunluğu, enerjileri genellikle 1,5 ve 10 keV arası olan elektronlar, protonlar ve alfa parçacıklarından oluşur. Bu parçacık akımının yoğunluk, sıcaklık ve hız nicelikleri zamana ve Güneş'in boylamına göre değişkenlik gösterir.
GÜNEŞ FIRTINASI OLURSA NE OLUR?
Güneş fırtınaları nedeniyle, Dünya'nın dış atmosferi ısınabilecek ve uyduları doğrudan etkilenebilecek. Söz konusu fırtına nedeniyle uydularda oluşacak ısınmadan dolayı GPS, cep telefonu ve uydu TV sinyallerinde parazitlenmeler yaşanabilir.
GÜNEŞ FIRTINASI NASIL OLUR?
Plazmadaki çıplak hidrojen çekirdekleri (protonlar), serbest elektronlar ve hatta helyum 4 çekirdekleri (alfa parçacıkları) hızla uzaya savrulur. Bütün bu yüklü parçacıklar güneş rüzgarını oluşturur ve bu olaya güneş parlaması deriz.
GÜNEŞ FIRTINASI NE ZAMAN OLDU?
1582 yılında, gökyüzünde 'büyük bir ateşe benzeyen' ve 'Büyük Yangın' olarak anılan bir Güneş Fırtınası Dünya'yı vurdu. Tam 3 gün süren fırtına, tarih kitaplarında "gökyüzünün alevler içinde kaldığı" şeklinde yorumlandı. O dönem teknolojik cihazlarının bulunmaması nedeniyle fırtına ciddi bir hasara neden olmamıştı.
GÜNEŞ'İN DÜNYA'YA ETKİLERİ NELERDİR?
Güneş'ten gelen Güneş rüzgarıyla enerji kazanan Magnetosfer'in içerisinde dinamizmi harekete geçiren süreçler başlamaktadır. Bu sürecin Dünya'da gözlenen sonucu manyetik fırtınalardır. Ayrıca Güneş aktivitesinin değişimine bağımlı olarak kutup ışıması (Aurora) ve proton olayları da gözlenen sonuçlardandır.
Güneş fırtınası olarak bilinen olay, Güneş'teki olağan dışı patlamaların etkisiyle yüklü parçacıkların uzaya yayılmasıdır. Bu yüklü parçacıklar, elektronik cihazlarla etkileşime girdiklerinde çok ciddi hasarlara neden olabilirler. Olay nedeniyle elektronik eşyaların etkilenmesi söz konusu.1859 yılında yaşanan olayda ise Güneş'te sayısız güneş lekeleri gözlemlendi.
İkinci yaz ayındaki manyetik fırtınalar, insanların sağlığı ve ruh hali üzerinde gözle görülür bir etkiye sahip olacaktır. Sağlık durumu kötü olabilir. Tamamen sağlıklı bir insan bile kendini iyi hissetmeyebilir. Ancak, kendinizi yaz aylarında manyetik fırtınalardan korumanın kesin yolları var.
Kan damarlarına ciddi bir darbe olacak dört noktalı manyetik fırtınalar. Uzmanlar, belki de bunların ayın en güçlü manyetik fırtınaları olduğunu söylüyor. Taşikardi nöbetlerine, nefes darlığına, baş dönmesine, kronik rahatsızlıkların alevlenmesine, sinirlilik ve ilgisizliğe, uykusuzluğa yol açacaktır.
Manyetik fırtınaların etkisi sadece sağlığa değil, aynı zamanda bir kişinin ruh haline de uzanır.
En tehlikeli olanı, çoğunlukla Güneş'in neden olduğu salınımlardır. İnsan vücudunun kanı etkileyen bu tür değişikliklere uyum sağlamak için zamanı yoktur ve bu nedenle, her şeyden önce, yaşlılar ve bir nedenden dolayı bağışıklığı zayıflamış olanlar, manyetik fırtınalardan muzdariptir.
Dünyanın manyetik alanındaki sıçramalar sırasında insan vücudu, vücudun strese karşı direncini etkileyen melatonin üretimini azaltır. Bu, kan basıncında değişikliklere yol açar, bu da şiddetli baş ağrısına, nefes almada zorluğa neden olabilir.
Jeomanyetik fırtınalar ile insanlarda basınç artışı arasında bir bağlantı olup olmadığı defalarca kontrol edildi. En son araştırmalardan birinin katılımcıları, 18-27 yaşları arasında hipertansiyondan muzdarip kadın ve erkeklerdi. Bilim adamları, Mexico City'deki 2014 jeomanyetik fırtınasından önce, sırasında ve sonrasında baskılarını izlediler. Analiz, sistolik ve diyastolik kan basıncı ile atmosfer basıncındaki değişiklikler ve Dünya'nın manyetik alanındaki bozukluklar arasında güçlü bir ilişki olduğunu ortaya çıkardı.
Bilişim Makineleri Veri İletişimi Özel İlgi Grubu'nun yeni araştırması, Güneş'te 100 yılda bir gerçekleşen rüzgarların fırtınalara dönüşerek küresel çapta bir teknolojik krize neden olabileceğini ortaya çıkardı.
Buna göre, güneş fırtınasının jeomanyetik akımlar üreterek Dünya'nın manyetik alanıyla temasa geçeceği belirtildi.
Akımların hem denizlerin hem de toprağın altından geçen fiber optik kablolara her ne kadar dayanıklı olsalar da zarar verebilecekleri öngörüldü.
BÜYÜK HASARA NEDEN OLACAK
Araştırma ekibinde yer alan California Üniversitesi'nden Dr. Sangeetha Abdu Jyothi, Dünya'nın manyetik alanı yeryüzündeki yaşamı korumasına rağmen Güneş'ten gelecek güçlü fırtınanın onarılması zor hasara yol açacağını söyledi.
Yaptıkları araştırmanın günümüzdeki fiber optik kabloların tehlikeye ne kadar açık olduğunu hatırlattığını belirten Jyothi, küresel iletişime zarar verecek bu olasılığın dikkate alınması gerektiğini anlattı.
DAHA ÖNCE TELGRAF AĞINA ZARAR VERDİ
Yakın tarihte kaydedilen en büyük güneş fırtınalarının 1859 ve 1921'de gerçekleşerek dönemin iletişimini sağlayan telgraf ağlarına büyük zarar verdiğini aktaran Jyothi, bu tür felaketlerin gerçekleşme olasılıklarının yüzde 1.6 ile 12 arasında olduğunu söyledi.
ÖZELLİKLE ABD VE AVRUPA TEHLİKEDE
Güneş üzerinde tespit edilen lekelerin bir önceki güneş döngüsünde 116'yken şimdi 260 olduğunu söyleyen Jyothi, bunun günümüzün en güçlü güneş fırtınalarından birine neden olma potansiyeli taşıdığını anlattı.
Özellikle Avrupa ve ABD arasında yoğunlaşan fiber optik kabloların tehlikeye açık olduğu belirtilirken, en çok Ekvator'un kuzeyindeki ülkelerdeki altyapının fırtınadan etkileneceği açıklandı.
DÜNYA HENÜZ HAZIR DEĞİL
Güneş'in gelecekte daha aktif olması beklenirken, günümüzde internet altyapısının güneşle ilgili tehlikeli olaylarla sınanmadığı belirtildi. Henüz buradan gelecek olası tehditlere karşı hazırlıklı olunmadığının altını çizdi.