“Epilepsi-Sara hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir?” gibi bir soruyla karşılaştıysanız cevap belli. Her şeyden önce ilk yapılması gereken 112 acil servisinin aranmasıdır. Ardından gerekli müdahaleler yapılmalıdır. Epilepsi hastalığı ile hayatı sürdürmek mümkün. Yalnızca epilepsi hastalarının spor konusunda doktorlarıyla birlikte karar almaları gerekiyor.
EPİLEPSİ – SARA HASTALIĞI NEDİR? BELİRTİLERİ NELERDİR?
Halk arasında "sara hastalığı" olarak da bilinen epilepsi, beyin fonksiyonlarındaki kısa süreli bozukluk olarak tanımlanır ve beyin hücrelerinde geçici anormal elektrik yayılması sonucu ortaya çıkar. Epilepsi, dünya nüfusunun yaklaşık %1'ini etkileyen bir hastalıktır. Hastalık, erkek ve kadınlarda ırk ayrımı olmaksızın eşit olarak görülmektedir. Hemen her yaşta görülebilen epilepsi, uzun süreli tedavi ve izlem gerektiren bir hastalık olup daha sıklıkla gençleri ve yaşlıları etkiler. Epilepsi hastaları, beyindeki anormal elektriksel aktivite sonucu epileptik nöbet geçirmeye daha yatkındırlar. Farklı nöbet tipleriyle değişmekle beraber bazı epilepsi nöbet tipleri belli bir süre devam ederek tamamen kaybolurken, bazıları ise hayat boyu devam etmektedir.
EPİLEPSİ HASTALIĞININ NEDENLERİ?
Beyin, elektriksel aktivitesiyle vücuda mesaj gönderen bir organdır. Beyinde elektriksel aktivite her daim devam etmektedir. Bu aktivitedeki bozukluğa;
İnme,
Epilepsi nöbetleri, beyin aktivitesinin geçici bozuk olduğu epilepside güçlü, ani ve patlayıcı anormal bir elektrik aktivitesinin oluşması sonucu oluşur. Bunun sonrasında beynin normal fonksiyonlarında geçici bir bozulma ortaya çıkar ve bu epileptik nöbet olarak tanımlanır. Epilepsi nöbetlerinin çok değişik çeşitleri mevcuttur. Beynin etkilenen bölgesine bağlı olarak, bazı nöbet tiplerinde kişi bilinci yerinde ve nöbeti hatırlayabilirken, bazılarında tamamen bilincini kaybetmektedir. Kırkın üzerinde nöbet tipi tanımlanmıştır. Herkes tarafından epilepsi veya sara denildiği zaman anlaşılan ve iyi bilinen tonik-klonik nöbetin yanı sıra başkalarının hiç fark edemeyeceği kadar hafif nöbet çeşitleri de vardır. Tanımlanmış bu mevcut nöbet tiplerine rağmen hastadan hastaya nöbet kendine özgü farklılıklar gösterebilir. Bazı hastalarda sadece bir nöbet tipi görülürken, bazılarında birden fazla nöbet tipi görülebilmektedir. Temel olarak nöbetler;
-Beynin hangi bölgesinde başladığına
-Nöbet esnasındaki bilinç durumuna
-Nöbet süresince kişide istemsiz hareketler olup olmamasına göre sınıflandırılmaktadır.
Jeneralize (yaygın), beynin her iki tarafını etkileyen; fokal (odaksal) ise beynin bir tarafını etkileyen veya bir grup hücresini etkileyen nöbet tipidir. İstemsiz kas hareketlerinin görüldüğü nöbetlere klonik nöbet, kasların zayıfladığı atonik nöbet, kasların gergin ve katı olduğu tonik nöbet; kas hareketlerinin eşlik etmediği nöbetlere ise absans örnek olarak verilebilir.
EPİLEPSİ TANISI NASIL KONULUR?
Epilepsi tanısı, hastanın şikayetleri ve nöbetinin nasıl gerçekleştiğine dair ilgili hikayesiyle beraber;
Kan analizi,
EEG (Elektroensefalografi),
Beyin görüntülemeleriyle konulmaktadır.
EPİLEPSİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Epilepsinin temel tedavisi “Anti-epileptik” adı verilen ilaçlardır. Bu ilaçlar epilepsi nöbetlerinin ortaya çıkmasını önlemeye yöneliktir. Tedavinin başarılı olabilmesi amacıyla bu ilaçların doktor kontrolünde düzenli ve planlı kullanılması gerekmektedir.
Nöbet sayısında artış olursa,
Bir nedenden ötürü ilaç kullanılamazsa,
İlaç kullanıldıktan sonrasında başka şikayetler ortaya çıkarsa,
Başka bir hastalık tanısı konulduysa ve tedavisine başlanıldıysa,
Gebelik durumu varsa veya gebe kalınması planlanıyorsa epilepsi tedavisinin düzenlemesi için doktora başvurulmalıdır.
Diğer bir tedavi seçeneği ise cerrahidir. Cerrahi tedaviye karar vermeden önce hastanın nöbetlerinin tıbbi tedaviye dirençli olduğunun gösterilmesi gerekir. Başlıca iki tipte epilepsi cerrahisi yöntemi vardır. İlki ve sıklıkla tercih edileni epileptik odağın kaldırılması, diğeri ise nöbet yayılım yollarının engellenmesiyle nöbetlerdeki sıklık ve şiddetin azaltılmasına yönelik olan cerrahi yöntemidir.
EPİLEPSİ NÖBETİ GEÇİREN BİRİNE NASIL YARDIM EDİLMELİ?
Epilepsi nöbeti geçiren bir kişiyle karşılaşıldığında öncelikle yapılması gerekenler;
112 Acil Servis Hattı aranmalı ve yardım istenmelidir.
Hastanın çevresinde önlem alınmalı, zarar verebilecek şeylerden korunmalıdır.
Sıkı giysileri varsa giysileri gevşetilmeli(kravat, kemer gibi), takıyorsa gözlüğü çıkartılmalıdır.
Başı yumuşak bir şekilde desteklenmelidir.
Sabit ve rahat olacak şekilde kişiyi bir tarafa doğru yatırıp, tükürüğün dışarı akması sağlanmalıdır.
Hastanın üzerinde epilepsi hastası olduğunu gösteren veya öyle ise neler yapılması gerektiğini açıklayan bir kart veya sağlık karnesi olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Nöbetinin ne kadar devam ettiği takip edilmeli ve acil servis ekibine iletilmelidir.
Hastanın başında nöbeti tamamen geçene kadar beklenilmelidir.
Hasta, epilepsi nöbeti geçirdiği bilinen bir kişiyse solunum veya kalp masajı yapılmasına gerek yoktur!