"Duş gece mi alınmalı sabah mı alınmalı?" sorusunun yanıtı asırlardır tartışılır. Birçok kişi uyku için gece duş alır, bazıları da uyanmak için sabah duş alır. Tercih genelde uykuya göre değişir. Fakat duş zihni de bedeni de etkiliyor. Peki, araştırmalar ne diyor?
Hürriyet'te yer alan habere göre duş alma zamanıyla ilgili çeşitli araştırmalar var. 28 yaşındaki girişimci Zaid Al-Hamdan, duşun daha çok uyarıcı etkisi ile ilgileniyor. Yaklaşık 10 yıl önce gece duş alma alışkanlığından vazgeçip sabahları duş almaya başlamış ve bu değişikliği yaptıktan sonra ruh halinde ve üretkenliğinde ani bir değişim fark etmiş.
Güne temiz hissederek başlamanın ötesinde, duş başlığının altına girmek şok etkisi yaratarak onun uyanmasını ve güne zinde başlamasını sağlıyor. "Kahve üstüne kahve içerek uyanmaya çalışmak yerine, sabah duş alıp ofise gittiğimde, içeri girer girmez çalışmaya daha hazırım." diyor.
NE ZAMAN DEĞİL NASIL ALINDIĞI ÖNEMLİ
Peki, duş için doğru ve daha etkili bir saat var mı? Yatmadan önce mi yoksa sabah mı daha etkili?
Duş almak için doğru zaman, asırlık bir tartışma. Uykuya dalmakta zorluk çekenler için doğru sıcaklıkta alınmış gece duşunun yardımcı olabileceğine, sabah duşunun ise kişiyi uyandırmaya faydalı olabileceğine dair bazı kanıtlar olduğu söylense de, dermatologlar cilt sağlığı ve hijyen açısından duş zamanından çok nasıl yapıldığının daha önemli olduğunu söylüyor.
Yale Tıp Fakültesi'nde Klinik Dermatoloji Profesörü Mona Gohara, duş alacağınız zamanı tercih etmek "Bilimsel bir karar değil, bu tamamen kişisel bir karar." diyor.
Dermatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gamze Erfan, kişisel tercihler ile değişkenlik gösterse de sıklıkla sabah duşunun tüm dünyada daha yaygın olduğunu ancak son dönemlerde yapılan araştırmaların uzun vadede deri sağlığı açısından yatmadan en az 1,5 saat önce yapılmasının daha iyi olduğunu açıkladıklarını belirtiyor.
Ne sıklıkla duş yapılması gerektiği konusunda ise Erfan şunları söylüyor:
"Ne kadar sıklıkla duş yaptığımız aktiviteler ile bağlantılıdır. Keskin sınırlar ile belirlenmiş bir kural yoktur ancak çok aktif bir hayata sahip değilsek haftada iki ya da 3 kez duş yapmak yeterlidir. Bu sıklığın altında duş yaptığımızda unutmayalım ki; cilt enfeksiyonları için zemin hazırlamış oluruz. Sık spor yapıyor ya da günlük bir ya da iki kez duş gerektirecek bir işe sahipsek bu duşların süresinin çok kısa olmasını sağlayıp su ile temasımızı hiç aktivitesi olmayan bireylerin haftalık iki ya da 3 kez yaptığı duş süresi kadar tutmalıyız."
SUYUN SICAKLIĞI VE DUŞUN SÜRESİ ÇOK ÖNEMLİ
Gamze Erfan, derimiz üzerinde bulunan koruyucu tabakanın sık su teması, temizleyiciler ya da aşırı ısı ile içeriğinin değişeceğini ya da yok olabileceğini, dış ortamdan sürekli yabancı maddelere maruz kalan derinin bu koruyucu tabaka hasarlandığında, saldırılara karşı savunmasız kaldığını söylüyor ve Ilık ya da soğuk su ile duş yapmanın sıcak duş kadar deriye zarar vermediğini vurguluyor.
Los Angeles'te Dermatolog olan Ivy Lee, "Rahatlatıcı etkisi insanları daha uzun süre duş veya banyo yapmaya teşvik edebilir ama bu da cildi gerçekten kurutur çünkü uzun süre sıcak suya maruz kalmak cilt bariyerini açıyor ve cildin suya tutunma yeteneğini azaltıyor." diyor.
Lee ve diğer dermatologlar, cildi daha az kurutan ılık veya oda sıcaklığında su hatta soğuk su ile 10 dakikadan fazla olmayan daha kısa duşlar önermektedir.
Northwestern Üniversitesi Feinberg Tıp Fakültesi'nde Uyku uzmanı Phyllis Zee, suyun sıcaklığı ve zamanlamasının da uykuya dalmaya yardımcı olduğunu söylüyor.
Zee, en iyi sonuç için yatmadan 1-2 saat önce ılık bir duş alınmasını öneriyor. Zee, bunun elleri, ayakları ve başı ısıtacağını, göğüs veya karın bölgesi gibi vücudumuzun daha merkezi kısımlarından ısının dağılmasına neden olacağını ve vücut sıcaklığını düşürmeye yardımcı olacağını söylüyor. "Yatma vakti yaklaştıkça vücut doğal olarak soğumaya başladığından, bu uykuya dalmanıza yardımcı olabilir" diyor.
Erfan'a göre yatmadan 1,5 saat önce yapılan duş ile tüm gün maruz kalınan mikrop, çevre kirliliği vb. dış etkenlerin uykuda derimize temasının devam etmesi önlüyor. Böylece deri hücrelerinde inflamasyon gelişmez ve erken yaşlanmanın önüne geçilir. Peki, neden yatmadan 1,5 saat önce olmalı?" diye sorduğumuzda ise Erfan "Derinin duş sonrası ısı adaptasyonunu sağlaması için belirli bir süreye ihtiyaç duymasından dolayı" cevabını alıyoruz.
Ancak Johns Hopkins Uyku ve Sağlık Merkezi'nde Uyku Nöroloğu olan Rachel Salas, yatmadan hemen önce aşırı sıcaklıklarda duş almanın bir sorun olabileceğini belirtiyor "Yatma saatine yakın bir zamanda duş alırsanız ve duş çok sıcak veya soğuksa, bu sıcaklık vücut sıcaklığınızı başlangıçtan çok farklı düzeye getirdiği için uykunuzu olumsuz etkileyebilir." diyor.
Louisiana Eyalet Üniversitesi dermatoloji bölümünde Klinik Yardımcı Doçent olan Chad Prather ise cilt sağlığı ve hijyeni için ne zaman ve ne sıklıkta duş alınması gerektiğini cilt tipine ve aktivite seviyesine bağlı olması gerektiğini belirtiyor. "Cildiniz normalden biraz daha kuruysa, terlemeye, kire, diğer tahriş edici maddelere veya mikroplara maruz kalmaya neden olabilecek çok aktivite yapmıyorsanız, daha az sıklıkta duş alabilirsiniz." diyor.
Dermatoloji Profesörü Mona Gohara, genellikle insanların vücutlarını günde bir veya en fazla iki kez yıkamasını tavsiye ettiğini ancak egzama gibi rahatsızlıkları olanlar için günde bir kez duş almanın bile fazla gelebileceğini söylüyor.
Erfan ise su ile temas süremiz ve sıklığımız arttığında derimizin ürettiği koruyucu tabaka içeriğinin bozulmasının yanı sıra dayanıklılığını sağlayan doğal yağ içeriğinin de zarar gördüğünü, bu nedenle uygun nemlendiriciler kullanılmadan her gün duş yapmanın bu yapıyı bozup hastalıkların oluşumuna yatkın hale getirebileceğini ifade ediyor.
Pennsylvania Üniversitesi Perelman Tıp Fakültesi'nde Klinik Dermatoloji Yardımcı Doçenti Jules Lipoff, uzun bir duş veya banyo yapmanın ruh sağlığı için önemli olabileceğini belirtse de, insanların banyo yaparken yaptıklarının çoğu "kesinlikle tıbbi veya hijyenik olarak gerekli değildir" diyor.