Merve Kantarcı Çulha
Alerji hem bağışıklığı hem de diğer organları etkileyen bir hastalık. Özellikle hem çocuklarda hem yetişkinlerde görülen besin alerjisi kronik olabilir.
Merve Kantarcı Çulha'ya açıklamalarda bulunan Dermatoloji Uzm. Dr. Makbule Dündar, besin ve ilaç alerjisiyle ilgili tüm merak edilen soruları yanıtladı.
Hem Türkiye'de hem de dünyada sık sık alerjiden ölenler olduğunu duyuyoruz. Alerjinin önemi nedir? Bir insan alerjisi olup olmadığını nasıl anlar?
Alerji bağışıklık sisteminin zararsız maddeler (polen, toz, yiyecekler, hayvan türleri vb) aşırı tepki vermesi ile ortaya çıkar. Hafif kaşıntı ve burun akıntısıdan anaflaksi ve şok gibi hayatı tehdit eden reaksiyonlara kadar değişen etkileri mevcuttur. Kronik olduğu zaman yaşam kalitesini de olumsuz olarak etkilemektedir. Örneğin, sürekli göz sulanması, burun tıkanıklığı, vücutta kaşıntı...
ALERJİ ÇEŞİTLERİNE GÖRE BELİRTİLER
Alerji için ilk olarak ne yapmak gerek? Gıda alerjisi nasıl anlaşılır?
Kesin alerji tanısı koymak için alerji testi yaptırabilirsiniz. Örneğin; Deri Prick Test ve Deri Patch Test yapılabilir. Yine kanda belirli alerjenlere karşı antikor seviyeleri ölçülebilir. (IgE testi)
Eliminasyon diyeti yaparak şüpheli gıdalar sırayla diyetten çıkarılıp etkileri gözlemlenir.
Solunum yolu alerjilerinde burun akıntısı, tıkanıklık, hapşırma, gözlerde kaşıntı ve sulanma, öksürük ve nefes darlığı görülebilir.
Cilt alerjilerinde ciltte kızarıklık, döküntü, kaşıntı izlenebilir.
Gıda alerjilerinde karın ağrısı, mide bulantısı, ishal, kabızlık, dudakta dilde şişme, vücutta kaşıntı gözlemlenebilir.
İlaç alerjilerinde yine deri döküntüsü ve kaşıntı, nefes darlığı ve ciddi reaksiyonlar da anaflak tik şok izlenebilir.
Besin alerjisi olan insanlar dışarda yiyip içerken nelere dikkat etmeli?
Besin alerjisi olan insanlar dışarda yemek yerken çok dikkatli olmalıdır. Çünkü çok küçük bir hata bile ciddi reaksiyonlara yol açabilir. Mümkünse, alerjilere duyarlı veya özel menü seçenekleri sunan restoranları tercih edebilir. Garson veya şefe alerjinizi açıkça söyleyin. Çapraz bulaşmayı önlemek için ayrı pişirme ve ayrı ekipmanları kullanıp kullanmadığını sorgulayın.
ALERJİ YAPAN BESİNLER
Alerji ile ilgili en çok sorun yaşanan vakalar hangileri?
Alerji ile ilgili en çok sorun yaşanan vakalar genellikle ciddi reaksiyonlara neden olan ve acil müdahale gerektiren durumlardır. Bunu en sık ilaç alerjilerinde, besin alerjilerinde ve arı, böcek sokmalarında görmekteyiz. En sık alerji yapan besinler; fındık, fıstık, süt, buğday, yumurta, soya, deniz ürünleridir.
En sık ilaç alerjileri ise penisilin, diğer antibiyotikler ve ağrı kesicilerde görmekteyiz.
Alerjik rinit ve astım gibi solunum yolu alerjileri söz konusu ise yine tetikleyici faktörler ile ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir.
Alerji denilince ilk akla gelen besinler oluyor. Oysa saç boyası da temizlik ürünü de alerji yapabiliyor. Bu noktada dikkat edilmesi gereken nedir?
Evet, saç boyası ve temizlik ürünleri gibi kimyasal içerikli ürünler özellikle ciltte alerjik reaksiyonlara sebep olabiliyor. Saç boyası seçiminde özellikle PPD(p-fenilendiamin) gibi alerjen içeren maddelerden kaçınmak. Amonyaksız ve bitkisel içerikli doğal boyalar tercih etmek bizi alerjik reaksiyonlardan koruyacaktır.
Yine boya yaparken eldiven kullanmak, parfüm seçimlerinde ''Hipoalerjenik'' etiketli ürünleri tercih etmek, temizlik yaparken iyi havalandırma sağlamak sirke, karbonat gibi doğal temizlik malzemelerini tercih etmek yine temizlik yaparken eldiven kullanmak bizi güvenli alanda tutacaktır.
Çocuklukta başlayan alerji ne zaman biter?
Bebeklik döneminde başlayan egzama ve atopik dermatit 5-10 yaşına kadar hafifleyebilir. Özellikle ergenlik döneminde alerjik rinit, astım ve atopik dermatit şekil değiştirebilir. Bazı kişiler de tamamen kaybolur bazen genellikle hafifler. Bazı alerjiler yaş ilerledikçe hafifleyebilir veya tamamen kaybolabilir. Ancak bazıları kalıcı olabilir ve yönetim gerektirebilir. Alerjinizi seyrini öğrenmek için alerji testleri yaptırmak ve doktor kontrolünde olmak en iyi yöntemdir.
Hangi belirtilerde alerji tehlikeli olabilir?
-Ani nefes darlığı, hırıltılı solunum, boğazda şişme
-Yutkunma güçlüğü, ses kısıklığı
-Ciltte yaygın kızarıklık, kaşıntı, ürtiker
-Baş dönmesi, bayılma hissi
-Mide bulantısı
-Dudak, dil veya göz çevresinde şişme
Bu durumlardan biri veya bir kaçı var ise alerjik bir acil durum olan anafilaksi belirtileri olabilir. Hayati önem taşır. Mutlaka hastane ortamında acil müdahale gereklidir.