HİLAL ÇAKIR
Dejavu bir anı sanki daha önce yaşamış gibi hissettiğiniz o garip an. Birçok kişi hayatında en az bir kez dejavuyu deneyimlemiştir. Peki dejavu hissi neden olur? İşte dejavu hakkında merak edilenler ve bilimsel açıklamaları...
Fransızca kökenli "déjà vu" kelimesi, "zaten görülmüş" anlamına gelir. Kişi bir anı ilk kez yaşamasına rağmen, o olayı sanki daha önce yaşamış gibi hisseder. Genellikle birkaç saniye süren bu his, şaşkınlık ve kafa karışıklığına yol açabilir.
Yapılan araştırmalara göre dejavu hissi, en çok 15-25 yaş arası bireylerde görülüyor. Ayrıca, sık seyahat eden, kitap okuyan ve hayal gücü yüksek kişilerde daha yaygın olduğu belirtiliyor.
Tek başına dejavu yaşamak genellikle tehlikeli değildir. Ancak bu his çok sık tekrar ediyor, uzun sürüyor veya bayılma, bilinç kaybı gibi belirtilerle birlikte geliyorsa mutlaka bir nöroloji uzmanına başvurmak gerekir.
Beynin hafıza sistemiyle ilgili olabilir: Beynin hipokampus ve temporal lob bölgeleri hafıza ile doğrudan ilişkilidir. Uzmanlara göre dejavu, kısa süreli belleğin uzun süreli belleğe geçerken yanlışlıkla hatırlanmış gibi algılanmasıyla ortaya çıkabilir.
Bilinçaltı algılama (subliminal tanıma): Bazı araştırmalara göre, kişi daha önce benzer bir ortamda bulunmuş ya da benzer bir konuşma dinlemiş olabilir. Beyin, bilinçli olarak hatırlamasa bile bu benzerliği fark ederek "zaten yaşanmış" hissi yaratabilir.
Nörolojik nedenler: Epilepsi hastalarında sık görülen déjà vu, temporal lob nöbetlerinin bir belirtisi olabilir. Ancak sağlıklı bireylerde yaşanan déjà vu genellikle geçici ve zararsızdır.
Stres ve yorgunluk: Yüksek stres altında ya da uykusuzken beynin bilgi işleme süreçleri yavaşlayabilir. Bu durumda, yeni bir bilgi, hatırlanmış gibi yanlış kodlanabilir.
Dejavu hâlâ tam olarak çözülememiştir. Beynin nasıl çalıştığına dair pek çok ipucu verse de, bu gizemli dejavu hissi hâlâ bilim insanlarının ilgisini çekmeye devam ediyor. Eğer siz de sık sık dejavu yaşıyorsanız bunun stres, yorgunluk ya da geçmişteki benzer deneyimlerle ilgili olabileceğini unutmayın.