Çıban, iltihaplı bir deri hastalığıdır. Cilt üzerinde yer alan bakteriler, cilt üzerinde kesikler veya küçük çizilmeler meydana geldiğinde hızlıca üreyebilir. Bu bakteriler ile akyuvarlar savaşmaya başlar ve sonucunda ikisi de ölür. Bu durum sonucunda meydana gelen atık o noktada birikir. Oluşan kese mikrop kaptığında ise çıban oluşur. Çıbanın birçok tedavisi bulunuyor.
ÇIBAN NEDİR?
Vücudumuzu virüs, bakteri ve mantar gibi küçük zararlı organizmalardan koruyan savunma sisteminin önemli elemanlarından biri beyaz kan hücreleri (akyuvar)dir. Ayrıca bu zararlı canlıların vücudumuza girmesini engelleyen başta deri olmak üzere birçok bariyer vardır. Bu bariyerler bu zararlı canlıların birçoğunun geçişini engeller. Eğer bariyeri geçecek olurlarsa da beyaz kan hücreleri bu zararlı canlılarla savaşarak etkisiz hale getirmeye çalışırlar. Eğer bariyerlerde bir hasar meydana gelirse veya savunma hücrelerinin sayısı herhangi bir hastalığa bağlı yetersiz olursa vücutta enfeksiyon oluşur.
Sağlıklı insanların derisinde ve burun içinde çıbana neden olan ‘staphylococcus aureus’ adlı bakteri bulunabilir ve herhangi bir hastalığa sebep olmaz. Deride tahrişe, küçük bir çiziğe veya sinek ısırığına bağlı hasarda bu bakteri vücuttan içeri girer. Beyaz kan hücreleri ile bu küçük canlılar arasında savaş çıkar. Zamanla ölen hücrelere ve mikroplara bağlı artıklar vücudun dışına doğru ağrılı bir şişlik oluşturur. Bu ağrılı şişlik içinde ölü bakteri ve savunma hücrelerinden oluşan irin vardır.
ÇIBAN NEDEN ÇIKAR?
Kronik Deri Rahatsızlığı: Egzema gibi deri bütünlüğünün bozulduğu birçok deri hastalığında bakterinin vücudun içerisine girmesi kolaylaşır.
Bağışıklık sistemi sorunları: Böbrek yetmezliği, kemoterapi, steroid (kortizon) tedavisi, kalıtsal olarak bağışıklık sisteminin çalışmaması gibi durumlarda sık gelişir.
Şeker hastalığı (Diyabet): Deride oluşan hasarların iyileşmesi zorlaştığı ve savunma sistemi zayıfladığı için gelişebilir.
Sık sık terleme: Bazı tiroit hastalıklarında terlemenin çok olması çıbana neden olabilir. Ayrıca, vücutta nemin fazla olduğu kasık, koltuk altı gibi bölgelerde daha sık görülür.
Fazla kilo: Obez kişilerde vücutta katlar oluşması ve bunların birbirine sürtünmesi sonucu cilt tahriş olur. Ayrıca bu bölgelerin fazla terlemesi de çıbana neden olabilir.
ÇIBAN TEDAVİSİ NASIL OLUR?
Çıban; kızarıklık, kaşıntı ile oluşmaya başlar. Daha sonra içine irin toplanarak ağrılı şişlikler meydana gelir. İyice olgunlaştıktan sonra patlayarak iyileşirler. Patladıktan sonra temiz bir bezle temizlenmelidir. Çıplak elle dokunulmamalıdır. Böylece enfeksiyon diğer yerlere yayılmamış olur. Çıbanın kısa sürede olgunlaşması için ılık suyla ıslatılmış temiz bezlerle pansuman yapılabilir. Bu pansumanlar günde 3-4 kez 10-20 dakika boyunca yapılabilir. Bu uygulama yara etrafında kan dolaşımını artırarak enfeksiyonla savaşılmasını kolaylaştırır. Ayrıca ılık pansuman ağrıyı da azaltmaktadır.
Bakteriyi öldürmek için ağızdan antibiyotik verilebilir. Çıban tedavisinde çoğu zaman ağızdan ilaç kullanmaya gerek yoktur. Fakat kişinin savunma sisteminin zayıf olduğu durumlarda, yüksek ateş varsa veya derin deri enfeksiyonu geliştiyse hem enfeksiyonun vücuda yayılmasını engellemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için antibiyotik kullanılabilir.
Kendiliğinden iyileşmeyen çıban büyüyüp olgunlaştığında steril (hiçbir mikrobun bulunmadığı) keskin araçlarla (bistüri) küçük bir şekilde kesilerek içindeki irinin akması sağlanır. Böylece antibiyotik olarak kullanılan ilaçların o bölgeyi tedavi etmesi kolaylaşır. Bu müdahale ile çıbanın iyileşmesi hızlandırılır.