Soğuk algınlığı ve gribe iyi geliyor: Çemen otu!

“Çemen otunun faydaları nelerdir?” sorusu merak ediliyor. Birçok alanda kullanılan çemen otunun faydaları araştırılıyor. Baharattan pastırmaya kadar uzanan kullanım alanı olan çemen otunun faydaları oldukça fazladır. Salatayla birlikte de tüketilebilen çemen otu aynı zamanda haşlanarak sebze olarak da sık sık tüketilmektedir.

Yozgat ve Kayseri’de sıklıkla tüketilen çemen otu oralarda çaman otu olarak da bilinir. Baklagiller familyasına ait olan çemen otunun pek çok faydası bulunmaktadır. Çemen otu bitkisinin kurutulmasıyla elde edilen bu otun tadı acımsıdır. İnsan sağlığına birçok faydası olan çemen otu daha çok çemen tozu olarak bilinir. 

ÇEMEN OTU NEDİR?

Çemen otu (Trigonella Foenum-Graecum) Fabaceae familyasına ait yıllık bir bitkidir. Dünya üzerinde yarı kurak yerlerde yetişen bir ürün olarak bilinmektedir. Tohumları ve yaprakları Güney ve Orta Asya mutfaklarında yaygın olarak kullanılır.

Çemen otunun ilk defa Yakın Doğu'da ekimine başlandığına inanılmaktadır. Irak'taki Tell Helal'den (M.Ö. 4000 tarihli karbon) kömürleşmiş çemen tohumu, Lachish'in Tunç Çağı tabakalarından ve Tutankamon'un mezarından tohumlar çıkarılmıştır.

MS birinci yüzyılda Romalılar farklı bir çemen tarifi ile aromalı şarap yapmaktaydılar. MS 1. yüzyılda, Galile’nin “Josephus” kitabında bahsettiği gibi, temel bir besin olarak yetiştirildiğinden bahsetmektedir.

İngilizce adı, Latince Faenugraecum'dan türemiş olan çemen, "Yunan samanı" anlamına gelen Graenum Graecum olarak kullanılmıştır.

ÇEMEN OTU FAYDALARI

  • Soğuk algınlığı ve grip gibi havaların soğumasıyla birlikte varlık gösteren bakteri kaynaklı hastalıkların tedavisinde oldukça etkili bir yardımcı silahtır.
  • Balgam söktürücü özellikte bir bitkidir, öksürüğü keser.
  • Nezle, bronşit gibi solunum yollarında tahribata sebep olan hastalıkların etkisiyle burada meydana gelen tahriş gibi olumsuz etkilerin giderilmesine yardımcı olur.
  • Sindirim sisteminin işlevlerini daha sağlıklı bir şekilde yerine getirmesini destekler.
  • Midede meydana gelen çeşitli problemlere karşı etkili bir bitkisel kaynaktır. Özellikle hazımsız
  • Şişkinlik ve gaz oluşuma karşı etkilidir.
  • Dışkıyı yumuşatarak kabızlığı keser.
  • Lohusa dönemindeki annelerin süt miktarını artırır.
  • Afrodizyak etkisiyle libidoyu artırır.
  • Adet söktürücü bir özelliğe sahiptir.
  • Menopoz sebebiyle ortaya çıkan yan etkilerin şiddetini hafifletir, daha konforlu bir menopoz dönemini mümkün kılar.
  • Vücuda direnç katar.
  • Ayak ve el terlemelerine son verir.
  • Kansızlığa iyi gelir.
  • Gargara olarak kullanıldığı takdirde ağız kokusunu önler.
  • Çıban ve açık yaraların iyileşme sürecini hızlandırır. Ezilip toz haline getirildikten sonra suyla karıştırılıp yaranın üstüne uygulanan çemen otu bu konuda hızlı bir şekilde etkisini gösterir.
  • Hafızayı güçlendirir. Alzheimer gibi unutkanlık hastalıklarının önüne geçer.

    • ÇEMEN OTU NASIL KULLANILIR?

    Çemen bitkisi (kurutulmuş veya taze yapraklar halinde), baharat (tohum) ve sebze (taze yapraklar) olarak kullanılır. Sotolon, çemenin ayırt edici keskin kokusundan sorumlu olan kimyasaldır.

    Kaba şekilli, sarı-kehribar renkli çemen tohumu sık sık Hint Yarımadası'nın mutfaklarında, turşu, sebze yemekleri, baharat karışımlarının hazırlanmasında hem bütün hem de toz halinde kullanılır. Acıyı azaltmak ve lezzeti arttırmak için sıklıkla kavrulur.

    Taze çemen yaprakları, Hint kıtasında "aloo methi" (patates çemeni) yapmak için kullanılır. Filizlenmiş tohumlar ve çemen yeşillikleri salatalarda kullanılır. Yeşillik olarak hasat edildiğinde çemen otu, Maharashtra'daki samudra methi olarak bilinir, özellikle de deniz kenarında kumlu yollarda yetiştirildiğinden Mumbai ve çevresinde, Sanskritçe "samudra" adıyla bilinmektedir. Samudra yani çemen otu ayrıca ovalarda ve kuru nehir yataklarında yetiştirilmektedir. Genç bitkilerin kökleri hasat edilir, pazarlarda ve çarşılarda küçük demetler halinde çemen baharatı olarak satılır. Ürünlerin toprakları raf ömrünün uzaması için yıkanır.

    “Çemen nasıl yapılır?” sorusunun cevabı birçok ayrı mutfak kültüründe farklı şekillerde cevaplanabilmektedir. Çemen yapımı Türk mutfağında çemen otu tohumu, kimyon, karabiber ve diğer baharatlar eklenerek gerçekleştirilmektedir. Özellikle pastırmanın yapımında kullanılmaktadır. Fars mutfağında, çemen yaprakları kullanılır. Bu yapraklar, ghormeh sabzi adında İran yemeği olarak bilinen ve Eshkeneh’in de dahil olduğu birçok yemeğin bileşenidir.

    Mısır mutfağında, özellikle köylüler, çörek otu tohumu ve yapraklarını pide ekmeğine ekleyerek, diyetlerinin temelini oluşturan “merara merafı” yapmak için kullanırlardı. Çemen otu Etiyopya mutfağında da sıkça kullanılır.

    Yemen’de çemen tohumu çekirdekleri suda bekletilir; acı baharatlar, zerdeçal ve limon suyu ile karıştırılır. Bu yaygın karışımın tadı köri sosunu anımsatmaktadır ve özel törenlerde tüketilir.