Merve Kantarcı Çulha
Demir ilacı besinler özellikle kansızlık sorunu yaşayan insanlar tarafından merak ediliyor. Bilinen en eski "demir ilacı" veya demir açısından zengin besinlerin kullanımı, insanlık tarihinin çok eski dönemlerine, özellikle antik tıbba ve geleneksel halk hekimliğine kadar uzanır. Ancak bu konuda en somut veriler, hem arkeolojik buluntulara hem de tarihi yazılı kaynaklara dayanmaktadır.
En eski demir "ilacı", büyük ihtimalle hayvan karaciğeri gibi doğal, demir bakımından zengin besinlerdir. Yazılı olarak Hipokrat ve Galen gibi hekimlerin önerilerinde geçmesi, bu bilginin en az 2000 yılı aşkın bir süredir bilindiğini gösteriyor.
BİLİNEN EN ESKİ DEMİR KAYNAĞI BESİNLER
1. Karaciğer
Osmanlı hekimleri ve Anadolu halk hekimliğinde kansızlığa karşı karaciğer tüketimi yaygındı. Hipokrat (MÖ 5. yy) ve Galen (MS 2. yy) gibi antik hekimler, anemi (kansızlık) tedavisinde hayvan karaciğeri önerirdi.
Karaciğer, demir bakımından çok zengindir. (özellikle hem demir içerir, yani vücut tarafından kolay emilir)
Orta Çağ'dan itibaren de Avrupa'da karaciğer suyu, özellikle kadınlardaki kansızlık için kullanılırdı.
2. Balıklar(Hamsi, sardalya)
Kılçıklarıyla yenebilen balıklar, hem demir hem kalsiyum kaynağı. Anadolu'da ve Karadeniz'de "kan yapar" diye önerilirdi.
3. Pekmez (Özellikle üzüm ve dut pekmezi)
Osmanlı tıbbında ve halk arasında "kan yapıcı" olarak bilinir. Özellikle dut pekmezi, hem demir içerir hem de C vitaminiyle birlikte tüketildiğinde emilimi artırır.