Balık yağı hapı insan sağlığı için önemli olan omega-3 yağ asitlerini içerisinde barındırdığı için çok faydalıdır. Eğer balık tüketmiyorsanız vücudunuzun ihtiyacı olan omega-3 yağ asidini balık yağı kullanarak karşılayabilirsiniz. Sayısız faydası olan balık yağı, aynı zamanda egzersizlerde de iyileştirme sağlamaktadır.
BALIK YAĞI NEDİR?
Balık yağı, balığın dokusundan elde edilen bir yağdır. Genellikle yağ oranı yüksek ringa balığı, ton balığı, hamsi ve uskumru gibi balıklardan çıkarılır. Morina karaciğeri yağı gibi, bazen balık ciğerinden de üretilir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) haftada 1 veya 2 porsiyon balık tüketilmesini önerir. Bunun nedeni, balıkta bulunan omega 3 yağ asitlerinin sağlığımız için birçok yararı olmasıdır. Bu yağ asitleri vücudumuzu çeşitli hastalıklara karşı korur. Eğer önerilen miktarda balık tüketmiyorsanız, sağlığınız için gerekli omega 3’ü balık yağı takviyeleri ile alabilirsiniz.
Balık yağının içerisinde yaklaşık %30 oranında omega 3 yağları bulunur, geri kalanını diğer yağlar oluşturur. Artı olarak, balık yağları genellikle bazı A ve D vitaminlerini de içerir. Balıkta bulunan omega 3’ler, bazı bitkilerde bulunan omega 3 yağ asitlerine göre daha yararlıdır. Balık yağındaki başlıca omega 3’ler, eikozapentaenoik asit (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA) iken, bitki kökenli omega 3 içerisinde temel olarak alfa-linolenik asit (ALA) bulunur.
ALA esansiyel bir yağ asidi olmasına rağmen, EPA ve DHA sağlık için daha faydalıdır. Günümüzde, yeterli omega 3 almaya dikkat etmek artık daha önemli hale geldi. Çünkü değişen beslenme alışkanlıklarımız nedeniyle omega 3’lerin çoğunun yerini omega 6 gibi yağlar aldı. Yararlı yağların alımındaki bu azalma, birçok hastalığın ortaya çıkması için uygun bir ortam sağlayabilir.
BALIK YAĞININ FAYDALARI
1. Kalbi Hava Kirliliğinin Olumsuz Etkilerinden Korur
Balık yağının hava kirliliğinin kalp üzerindeki olumsuz etkilerini azalttığını kim tahmin edebilirdi ki? 2012 yılında Amerika’da yapılan bir araştırmada, 29 orta yaşlı yetişkinin 4 hafta boyunca her gün 3 gr. balık yağı kullanması istendi ve günde 2 saat boyunca kirli havaya maruz bırakıldılar. Araştırma sonunda balık yağı kullanan grubun plasebo alan gruba göre, daha az negatif etkiye maruz kaldığını tespit edildi. Omega-3 yağ asitleri, kirli havanın kalp ve yağ dokusu üzerindeki olumsuz etkilerine karşı koruma sağlamaktadır.
2. Kireçlenme Olarak Bilinen Osteoartrite Karşı Koruma Sağlar
Bristol Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre Omega-3 balık yağı kireçlenme belirtilerini azaltmaktadır. Genetik olarak kireçlenme problemi yaşayan kobay fareleri Omega-3’ten zengin bir diyet ile beslendiklerinde, standart diyet ile beslenen farelere göre kireçlenmenin %50 azaldığı görülmüştür. Eğer eklem ağrısı şikâyetiniz varsa, balık yağı hapı kullanarak iyileşme hızınızı arttırabilirsiniz.
3. Yaşlanma Belirtilerini Azaltır
Yapılan araştırmalar telomer kısalmasının kök hücre fonksiyonlarını kısıtlayabildiğini ve hücresel yenilenmeyi yavaşlatarak erken yaşlanmaya yol açtığını göstermektedir. 2010 yılında California Üniversitesi’nde 600 hasta arasında yapılan bir araştırmada balık yağı ve telomer kısalması arasında bir bağ bulunmuştur. Omega-3 yağ asidi oranı yüksek olan koroner kalp hastalarının, daha uzun telomerlere sahip olduğu görülmüştür. Haftada 2 kere somon balığı gibi Omega-3 yönünden zengin bir balık yerseniz, kandaki Omega-3 seviyenizi arttırabilirsiniz.
4. Yağ Yakımına Yardımcı Olur
Güney Avustralya Üniversitesi’nde Peter Howe ve arkadaşlarının diyet ve egzersizlerin vücut üzerindeki etkilerini araştırdığı bir araştırmada, egzersiz ile birlikte balık yağı destekleri kullanmanın daha fazla yağ yakımına sebep olduğu görülmüştür. Araştırmada metabolik sendromu olan ve kalp hastalıklarına yakalanma riski yüksek olan aşırı kilolu kişiler, 12 hafta boyunca her gün omega-3 balık yağı aldılar ve haftanın 3 günü orta seviyeli egzersiz yaptılar.
Omega 3 faydaları ve etkilerini ölçebilmek açısından yapılan bu araştırmanın sonunda bu grubun bel çevresindeki yağdaki azalma, sadece balık yağı alan ya da sadece egzersiz yapan gruptan daha fazlaydı. Balık yağında bulunan DHA (docosahexaenoic asit)’nın insülin sentezleme ve EPA (eicosapentaenoic asit)’nın antienflamatuvar yeteneği ve her ikisinin de yağ yakımına yardımcı olma özellikleri sayesinde, balık yağı kilo vermeye yardımcı olan bir besin desteği olarak karşımıza çıkmaktadır.
5. Hafızayı ve Zekâyı Güçlendirir
Araştırmacılar balık yağı ve bilişsel zekâ arasında pozitif bir ilişki bulmuşlardır. Balık yağı kullanan kişilerin kullanmayanlara göre beyinlerinin serebral korteks ve hipokampus bölümleri daha gelişmiş olduğu için, hafıza ve düşünme yönünden daha başarılı oldukları görülmüştür. Omega-3 yönünden eksik bir beslenme beyninizin daha hızlı yaşlanmasına ve düşünme yetilerinizi gerileterek hafızanın bazı bölümlerini kaybetmenize yol açabilir. Kısaca balık yağı kullanmayan kişilerin beyinleri, kullananlara göre daha hızlı küçülmektedir. Ayrıca balık yağının depresyon tedavisinde de kullanılabileceği bilinmektedir.
6. Yağsız Kas Kütlesini Korumaya Yardımcı Olur
Kemoterapi gören kanser hastalarının kas kaybını engellemeye yardımcı olan balık yağı, siz uykudayken bile metabolik olarak aktif olan kaslarınızı koruyacak ve daha fazla kalori yakmanıza neden olacaktır. Günde 2.2 gr. EPA alan ve almayan hastalar arasında yapılan karşılaştırmalı araştırmada, balık yağı almayan grubun ortalama 2.3 kg. kaybettiği, balık yağı alan grubun %69’unun da kaslarını koruduğu ya da yeni kas artışına sahip oldukları görülmüştür.
7. Kemikleri Güçlendirir
Kemik yoğunluğunu korumak söz konusu olduğunda akla sadece, multivitamin, kalsiyum, D vitamini ve magnezyum gelmemelidir. DHA omega-3 yağ asitleri kemik sağlığı için oldukça önemlidir. Farelerin kemik uzunları üzerinde yapılan bir araştırmada DPA omega-6 yağ asitleri ve DHA omega-3 yağ asitleri karşılaştırılmıştır ve sonunda omega-6 alan farelerin kemiklerindeki mineral miktarının omega-3 alanlara göre daha az olduğu görülmüştür. Omega-3 destekleri kemik yoğunluğunu korumakta oldukça başarılıdır ve osteoporoza (kemik erimesi) karşı en büyük destekçilerinizden biridir.
8. Vücut Yağlarını Eritmeye Yardımcı Olur
Balık yağı omega-3 yağ asitlerinden meydana geldiği için vücuda esansiyel yağ desteği sağlar. Esansiyel yağları vücut tek başına üretemez, gıdalar yoluyla alınması gerekmektedir. Balık yağı vücutta yağa dönüşmez (yağ olarak depolanmaz); aksine hücreleri koruyucu bir yağ tabakası olarak kullanır. Tüm yağlar hücre koruyucu bir tabakaya dönüşebilir ancak hücrelerin en iyi şekilde fonksiyon gösterebilmesi için balık yağı gereklidir çünkü insülin aktivitesini arttırır. Yağ kaybı için daha iyi bir insülin duyarlılığı gereklidir. Eğer insülin hassasiyetiniz azsa, yağ kaybetmeniz çok zordur.
9. Anabolik Olması Sebebiyle Protein Sentezlenmesine Destek Olur
Balık yağı katabolik olan kortizol seviyesini düşürdüğü için, doğal olarak anabolik bir besin desteğiymiş gibi gelebilir. Bu fikri destekleyen araştırmalar da bulunmaktadır. 8 hafta boyunca balık yağı ile beslenen yaşlı farelerde protein sentezinde ve kas kesiti boyutunda artış görülmüştür. Balık yağı insanlar için de anabolik bir etki göstermektedir. Günde 4 gr. balık yağı kullanan orta yaşlı yetişkinlerde protein sentezinde artış, kas kütlesinde %2 artış, mTOR sinyalinde %30 artış, insülin duyarlılığında gelişme tespit edilmiştir ama vücut ölçülerinde bir değişiklik görülmemiştir. Balık yağı lösin, BCAA ve whey protein tozu ile birlikte alındığında protein sentezinde daha da artış sağlayacaktır. Daha fazla protein sentezlenmesi, daha az kas kaybı ve daha çok kas yapımı anlamına gelir.
10. Antienflamatuvar Özellikleri ile Vücuttaki Enflamasyonu Azaltır
Enflamasyon (yangı veya iltihaplanma) vücuttaki canlı dokuların her türlü canlı ve cansız yabancı etkene veya içsel/dışsal doku hasarına verdiği hücresel, sıvısal ve damarsal bir tepkidir. Doğal bir tepki olmasına karşın sağlık açısından vücuda oldukça zararlıdır. Enflasmasyon hastalıklara, geç iyileşme ve obeziteye neden olabilmektedir. Enflamasyon yağ kaybını ve kas geliştirmeyi engeller. Eğer daha zayıf ve daha kaslı olmak istiyorsanız mutlaka vücudunuzdaki enflamasyondan kurtulmanız gereklidir. Vücuttaki yağ dokusu bile tek başına enflamasyon üretmektedir.
Bu noktada antienflamatuvar özellikleri olan balık yağı devreye girmektedir. Balık yağı kortizol seviyesini düşürmektedir. Kortizol seviyesi arttıkça vücuttaki yangı da artmaktadır. Dolayısıyla balık yağı, vücuttaki yangı seviyesini de düşürmektedir; böylece katabolik özellikleri olan kortizol seviyesi düştükçe kas kaybına engel olunur.
Balık yağı hem kronik enflamasyonu hem de akut enflamasyonu azaltmaktadır. Haftanın 7 günü günde 3 gr. balık yağı alan atletlerin enflamasyon seviyesinin, almayanlar göre daha az olduğu görülmüştür. Aynı zamanda egzersizden sonra kaslarda daha az şişkinlik ve ağrı yaşanmıştır. Balık yağı, kas dokusunun anabolik etkilerini arttırmakta ve egzersiz sırasında enerji metabolizmasını harekete geçirmektedir.
Kısaca balık yağı; vücuttaki artık maddelerin daha hızlı dışarı atılmasına (detoks etkisi) yardımcı olmaktadır ve hücresel düzeyde iyileşme ve daha hızlı kas artışı sağlayarak, daha ince ve daha iyi hissetmenize olanak tanımaktadır.
11. İnsülin Duyarlılığını ve Metabolizmayı İyileştirir
8. maddede bahsettiğimiz hücrelerin yağ dokusu ile kaplanarak korunması, hücre reseptörlerinin insülin ile daha kolay bağ kurabilmesini sağlar. Hücre bir kere insülin ile bağ kurduğu zaman, gıdalardan alınan karbonhidratlardaki glikozu kaslara ulaştırarak daha sonra enerji olarak kullanılmasını kolaylaştırır. Eğer insülin kolayca bu bağı kuramazsa, kortizol seviyesini arttırır ve bu da enflamasyona yol açarak kilo almanıza yol açar.
İnsülin aynı zamanda kas yapımında da rol oynar. Bu yüzden anabolik bir hormondur. Balık yağı kullanarak ve karbonhidrat alımınızı kısıtlayarak, kas yapma sürecinize destek olabilir ve fiziksel performans ve yağ kaybı için gerekli olan kreatin ve karnitin gibi besinlerin kaslarınıza daha iyi nüfuz etmesine yardımcı olabilirsiniz.
Tip 2 diyabeti olan kadınlar üzerinde yapılan bir araştırmada, günde 1.5 ve 2.5 gr. balık yağı alan kadınların 30 gün sonra vücut yağlarında ve bel çevrelerinde azalma görülmüştür. Şaşırtıcıdır ki, günde 1.5 gr. balık yağı alanlarda bu azalma daha fazla olmuştur ve insülin seviyelerinde iyileşme görülmüştür.
12. Egzersiz Performansını Arttırmaya Yardımcı Olur
Kas yapmanın formülü ‘Kas sentezi – Kas bozulması = Yağsız kas kütlesi’dir. EPA ve DHA da kas sentezlemeyi hızlandırdığı ve kas bozulmasını da engellediği için, kas geliştirme yolculuğunuzda size büyük destek sağlayacaktır. Aynı zamanda insülin fonksiyonlarını düzenledikleri, glikoz ve yağ asitlerinin hücrelere girişini arttırdıkları için de, genel fiziksel görünümünüzü iyileştirerek, egzersizler sırasında kaslara daha fazla enerji ulaşmasını sağlarlar. DHA ve EPA’nın kan akışını düzelterek genel kalp sağlığını iyileştirerek egzersiz performansınızı arttırmaya yardımcı olur. Yoğun egzersizler ve ağırlık çalışmaları enflamasyonu ve oksidasyonu arttırdığı için, balık yağının antienflamatuvar özelliği sayesinde iyileşme dönemi hızlanabilir.