IHA
Ordu'dan Yozgat'ta gelen gezgin arıcı Selim Alpaydın, sahte balın vatandaşı zehirleyebileceğine dikkat çekti.
Özellikle Ordu ve Samsun gibi Karadeniz illerinden Yozgat'a gelerek organik bal üreten gezgin arıcılar, son günlerde merdiven altında üretilen sahte ballar nedeniyle ürünlerini pazarlamada sıkıntı yaşıyor.
BAL DİYE ZEHİR SİPARİŞİ VERİYORLAR
40 yıldır Bozok Yaylası'nda organik bal üreten 57 yaşındaki Selim Alpaydın, sahte balla ilgli şunları söylüyor:
"Ben Orduluyum, 35-40 yıldır gezginci arıcılık yapmaktayım. Maalesef gezginci arıcılığı bitiren bazı nedenler oldu. Balımızın hasadını yaptık ama bal elimizde kaldı çünkü vatandaşa sahte, yapay balı ucuz ucuz satıyorlar. Merdiven altı bal dediğimiz bu zehri bal diye üretiyorlar. Onların yüzden gezginci ve Türkiye'deki arıcılık bitirme noktasına geldi. Ne kadar organik bal yaparsak da yapalım biz bu işin altından çıkamıyoruz. Televizyonlarda vatandaşlar sahte bal siparişi veriyor, evlerine kanserojen madde içeren zehirler geliyor. Bu balı ucuz veriyorlar, biz de organik balı ucuz veriyoruz ama organik balın maalesef değerini bilen yok."
SAHTE BAL NASIL ANLAŞILIR?
1. Yanlış: Doğal bal, karıncaları çekmez.
Gerçek: Doğal bal şeker içerir ve karıncaları cezbeder.
2. Yanlış: Bal tahta kaşıkla alınmalıdır.
Gerçek: Bal sıradan bir metal kaşıkla da alınabilir ve yenebilir.
Bu yanılgı, paslanmaz kaşıkların olmadığı, yani kaşıkların alüminyumdan yapıldığı zamanlara kadar uzanır. Balın asitliği (3.5 ila 5.5 pH) göz önüne alındığında, organik asitler alüminyum kaşıklardaki metalin bir kısmını ve genel olarak alüminyum kapları çözebilir. Bu nedenle metalin bileşimini değiştirmemesi için balın tahta bir kaşıkla alınması önerilmiştir.
Günümüzde bal paslanmaz çelik kaplarda depolanmaktadır. Paslanmaz çelik genellikle arıcılıkta önerilen metaldir ve günümüzde standart olarak kabul edilen metal kaşıklarla da bal yenilebilir.
Tahta kaşıklar, bulaşık makinesinde veya deterjanla yıkanmasında hijyen standartlarını karşılamamaktadır. Ahşap her zaman bir miktar deterjan emer ve deterjansız yıkanırsa iyi yıkanmamasından korkarız. Ek olarak ahşap, özellikle boğaz ağrısı için bal almak için kullanılıyorsa, mikroorganizmaların büyümesi için mükemmel bir ortamdır.
3. Yanlış: Gerçek bal sadece şekerlenmeyendir.
Gerçek: Gerçek bal sıvı halde olabileceği gibi kristalize halde de olabilir.
Kristalleşme balın doğal bir özelliğidir ve her bal zamanla kristalleşir veya daha iyi bilinen adıyla şekerlenir. Balın kristalleşme hızı balın türüne, şeker içeriğine, polen tanelerine, depolama sıcaklığına ve arının kusma sırasında yaşadığı stres faktörlerine bağlıdır. Balın kristalize olması bir şeyin göstergesi olamaz.
Bazı bal türleri veya kolza balı gibi bazı doğal ballar petekte kristalleşir ve akasya balı gibi bazıları yıllarca kristalleşmez.
4. Yanlış: Gerçek bal, boğazda yanma hissiyle anlaşılır.
Gerçek: Gerçek balın farklı tatlı, ekşi, acı tatları ve farklı yoğunlukları ve uyumları vardır.
Ağızda yanma hissi, kişinin tat alma duyusunun ne kadar iyi geliştiğine ve baldan önce ne yediğine bağlı olarak öznel bir duygudur. Baldan önce ağızda acı biber veya hafif bitki çayı varsa bal tadı deneyimi bambaşka olacaktır.
Balın tadının algılanması veya bu tadın ne kadar uyumsuz olacağı baldaki şekerin yapısına da bağlıdır. Bitki türüne bağlı olarak herhangi bir bal daha az tatlı olabilir ve yanma veya batma hissine neden olmaz, ancak mükemmel ballardır.
5. Yanlış: Bal tatlı olmalı.
Gerçek: Bazı ballar tatlı değildir.
Bazı ballar tatlı değildir, örneğin kestane balı acıdır. Ayrıca, bu bal diğerlerine göre çok değerli ve pahalıdır. Bu balda çeşit ne kadar fazlaysa yani kestane polen taneleri yüzdesi ne kadar yüksekse tadı o kadar yoğun veya acıdır. Ayrıca nane balı da, diğer ballara göre ekşi bir tada sahiptir.
Kaliteli ballar için iyi hava koşulları, iyi bitki ortamları ve güçlü arı toplulukları eşleşmelidir.
6. Yanlış: Bal kavanozu döndüğünde kendi hızıyla yukarı doğru hareket eden hava kabarcığı bal olduğunu gösterir çünkü doğal balda bu kabarcık daha yavaş hareket eder, hızlı giderse bal değildir.
Gerçek: Hava kesesinin hızı balın içindeki nem miktarına bağlıdır yani ne tür bal olduğunu değil, hava kesesinin içinden geçtiği maddenin viskozitesini/yoğunluğunu anlatır. Her balın nemi farklı olabilir, bu nedenle hızı farklı olacaktır.
Yüzde 15 su içeren bala göre yüzde 19 su içeren balda hava kabarcığı daha yavaş hareket eder. Her balın nemi farklı olabilir. Çoğu bal yüzde 20'den fazla su içermez. Su içeriği ne kadar yüksek olursa, hava kabarcığı o kadar hızlı hareket eder ancak bal yine de kalitelidir.
Balın yoğunluğu hava sıcaklığından da etkilenir. Hava kabarcığı kışın daha yavaş, yazın daha hızlı hareket eder.
7. Yanlış: Bal su içermez. Kağıt havluya damlarsa diğer tarafa geçmez.
Gerçek: Bal su içerir.
Bal, ortalama yüzde 15 ila 29 nem içerir. Bu nedenle kağıt havluya damlarsa diğer tarafa geçer ve bunun hızı her balın içindeki su miktarına bağlıdır.
8. Yanlış: Suya bir kaşık bal koyarsak, gerçek bal bardağın dibine düşer ve sahte bal erimeye başlar.
Gerçek: Baldaki nem miktarına bağlı olarak balın bir kısmı erir, bir kısmı erimez.
Balın çözünme hızı baldaki nem miktarına ve su sıcaklığına bağlıdır. Yüzde 19 veya 20 su içeren bal, yüzde 15 su içeren baldan daha hızlı çözülür. Su ne kadar sıcak olursa bal o kadar hızlı çözülür.
9. Yanlış: Gerçek bal parmaklarınız arasında ovulduğunda yapışkan değildir. Yapışırsa şeker veya yapay tatlandırıcı içerdiğini gösterir.
Gerçek: Bal, aşırı doymuş bir şeker çözeltisidir ve bu nedenle herhangi bir bal yapışkandır. Şeker içermeyen bal veya yapışkan olmayan bal türü yoktur. Baldaki ortalama şeker içeriği, toplam bal ağırlığının 100 gramı başına 80 gramdır.
10. Yanlış: Dilin altına bal koyarsak, gerçek bal katı gibi hissettirir.
Gerçek: Dilin altındaki bal, içindeki su miktarına bağlı olarak hem sert hem de yumuşak hissettirebilir.
Balın dil altındaki sertlik deneyimi, balın ne kadar su içerdiğine bağlıdır. Ne kadar az su olursa bal o kadar yoğun olur, bu nedenle bazı balları daha yumuşak ve bazılarını daha sert hissedebilirsiniz.