Arı sokmalarına bağlı ciddi alerjik reaksiyonlar bazen ölüme neden olabiliyor. Özellikle yaz aylarında pikniklerin ve açık hava gezilerinin artması arılarla ilgili alerjik şikâyetleri artırdı. Peki, arı sokması durumunda ilk ne yapılmalı, arı sokmasının tehlikeli olduğu nasıl anlaşılır?
CNN TÜRK'e açıklamalarda bulunan İstanbul Alerji Kurucusu Prof. Dr. Ahmet Akçay, arı sokmalarına bağlı ciddi alerjik reaksiyonların çocukların yaklaşık yüzde 1'inde ve yetişkinlerin yüzde 3'ünde görüldüğünü belirterek arı alerjileri ile ilgili önemli bilgiler verdi. İşte arı sokmalarına karşı 8 önlem ve en çok merak edilen soruların yanıtları...
Arı sokmasında ne gibi belirtiler gelişir?
Arı sokmasına bağlı genellikle arının soktuğu yerde küçük bir şişlik, kızarıklık, yanma ve kaşıntı olur. Bu reaksiyonlar genellikle birkaç saat ile birkaç gün içinde, bazı önlemler alarak veya kendiliğinden düzelir. Bazen de arı sokmasına bağlı alerjik reaksiyon görülebilmektedir.
Arı sokmasına bağlı alerji geliştiğini nasıl anlarım?
Böcek sokmalarına bağlı alerjik reaksiyon gelişebilir. Arı sokmasına bağlı sokma yerinde şişlik 10 cm'den büyük olduğu zaman büyük bir reaksiyon gelişmiş demektir. Arı sokmasına bağlı alerji, sokma bölgesinin etrafında şişme ile başlar ve bu şişlik birkaç saat içinde olur, bir ile iki gün boyunca şişlikte artış olur ve daha sonra üç ile on gün içinde düzelme görülür. Büyük şişlikler her 4 kişiden birinde görülebilir. Büyük şişlik olması arı alerjisin ciddi alerjik reaksiyon olduğu anlamına gelmez ve daha sonra da ciddi alerjik reaksiyon olacağı anlamına gelmez. Arı sokmasına bağlı bazen ciddi alerjik reaksiyonlar bazen ölüme neden olabilmektedir.
Arı sokmasından sonra alerji belirtileri ne zaman ortaya çıkar?
Ciddi alerjik reaksiyonlar yetişkinlerde, çocuklardan daha sık görülmektedir. Yetişkinlerin her 15'inden birinde çocukların ise her 30'undan birinde ciddi alerjik reaksiyon görülmektedir. Ciddi alerjik reaksiyonlar, arı sokmasından hemen sonra dakikalar içinde ortaya çıkmaktadır.
Her 4 kişiden üçünde arıya karşı alerjik reaksiyon 20 dakika içinde gelişir. %90'ı ilk 40 dakikada gelişir. Bazen böcek sokmasından 5 saat sonra bile ciddi alerjik reaksiyon gelişebilmektedir. Aynı anda birden fazla sokma varsa veya 2 aydan az bir süre gibi kısa bir süre içinde tekrarlanan sokmalar varsa daha ciddi reaksiyonlar meydana gelebilir. Genel olarak arı sokmasından sonra alerjik reaksiyonlar arı sokmasından sonra ne kadar hızlı gelişirse alerjik reaksiyonun ciddiyeti de o kadar büyük olur. Tüm ölümcül reaksiyonların yarısı, önceden arı alerjisi olmayan kişilerde görülmektedir.
Arı alerjisine karşı alınabilecek 8 önlem
Böcek uzaklaştırıcılar böceklerin sokmalarını önlemez, ancak böcek öldürücüler etkili olabilir.
Arı alerjisi olduğunu gösteren künye, kolye veya kimlik kartı gibi bir belirteç kullanılabilir.
Dışarıda çıplak ayakla yürümekten kaçınılmalı
Uzun süre dışarıda iken kol/bacaklar örtülebilir
Açık havadaki çöp kutuları gibi açık yiyeceklerden uzak durulmalı
Açık havada yemek yemekten/içmekten mümkün olduğunca kaçınılmalı
Arı sokmasına bağlı alerjik şok geçiren kişilere alerji testi yapılmalı ve alerji aşısı gerekli olup olmadığına alerji uzmanı tarafından karar verilmeli
Alerjik şok durumunda yapılması gereken acil eylem planı düzenlenmeli
Arı alerjisine bağlı ölümler alerji aşısıyla önlenebilir mi?
Alerji aşısı arı sokmasıyla alerjik şok gelişmiş olanlarda ilerde yeniden böyle reaksiyon gelişmesini önlediği için etkili bir tedavi yöntemidir.
Arıya bağlı alerji aşısının, alerjik şok geçirenlerde alerji testleri ile sorumlu arı zehrine karşı hassasiyetin tespit edilen çocuk ve yetişkinlerde yapılması gereklidir.
Ayrıca sadece cilt belirtileri olmasına rağmen yeniden böcek sokmasına maruz kalma ihtimali yüksek olan veya yaşam kalitesinde bozulma riski olan yetişkinler için de düşünülebilir.
Sonuç olarak alerji aşısı alerji testlerinde arıya karşı alerji saptanmış, alerjik şok gelişen çocuk ve yetişkinlerde, -Böcek sokmasına cilt reaksiyonu olmasına rağmen yaşam kalitesi bozulan yetişkin hastalarda önerilebilir.
Arı sokmasına bağlı tekrarlayan büyük şişlikler reaksiyonlar oluyorsa, reaksiyonların boyutunu ve süresini azaltmak için alerji aşısı önerilebilir.
Ölümcül sokma reaksiyonlarının yüzde 50'sinin ilk reaksiyonla ortaya çıktığını da göz önünde bulundurduğumuzda aşı kararına hastanın isteği, psikolojisi ve riskleri birlikte değerlendirilerek karar verilmesi, daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
Arıya bağlı alerji aşısı kaç yaşında yapılabilir?
Arıya karşı alerji aşısı 5 yaşından sonra başlanır. Ancak beş yaş altındaki çocuklarda aşı tedavisi düşünülebilir. Özellikle şiddetli böcek sokması reaksiyonları durumunda ve çocuğun uyum gösterme olasılığı yüksek olduğunda düşünülmelidir.