Corona Virus son günlerin internette en çok aranan kelimesi. 1.4 milyarlık nüfusuyla dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin’den yayılan bu virüs, üstüne üstlük bir de yeni yıla denk gelince bu döneme özgü seyahat yoğunluğu ile uzak-yakın fark etmeksizin bütün ülkelerde büyük tedirginlik yarattı. Bilimsel açıklamalara geçmeden önce kavrama farklı bir açıdan bakalım. Corona Türkçede “taç” anlamına geliyor. Taç kelimesi ise saç nakli sektöründe saç ön çizgisi anlamında kullanılıyor. Saçınızı ıslakken toplarsanız, kuruduğunda saç ön çizginiz, yani corona (taç) çizginizde saç kaybı olur. Böyle bir şey yapacağınız zaman büyükannelerimizin sözü aklınıza gelsin; böylece saçlarınızın dökülmesini önlediğiniz gibi, corona virüsten de korunmuş olursunuz!
Bu girizgahtan sonra hekim sorumluluğuyla kısaca bilimsel bilgiler de vermem gerekir. Ben enfeksiyon hastalıkları uzmanı olmamakla beraber, her hekimin gündemi mutlaka takip etmesi gerektiğini düşünüyorum. Hangi branştan olursa olsun, hekimlerin hastalarını güncel sağlık haberlerine dair bilgilendirme sorumluluğu her zaman vardır. Bu konuda en doğru güncel bilgileri Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin açıklamalarından alıntılayarak paylaşıyorum.
Corona virüsler insanlar arasında hastalık yapabilen ve bazı hayvan türlerinde (kedi, deve, yarasa) tespit edilebilen geniş bir virüs ailesidir. Hayvanlar arasında dolaşan Corona virüsler zaman içinde değişim göstererek insana bulaşma yeteneği kazanabilirler ve böylelikle insanlarda vakalar görülmeye başlar. Ancak bu virüslerin insanlar açısından tehdit oluşturması, insandan insana bulaşma yeteneği kazanmalarından sonra söz konusu olur. 2019-nCoV, Wuhan şehrinde canlı hayvan pazarını ziyaret edenlerde ortaya çıkmış, sonradan insandan insana bulaşma yeteneği de kazanmış olan bir virüstür.
Belirtileri nelerdir?
Hastalık, 2-14 gün süren bir kuluçka süresinden sonra birden başlayan yüksek ateş (39 derece), öksürük ve nefes darlığı ile karakterlidir. Bazı hastalarda boğaz ağrısı ve burun akıntısının da olduğu görülmüştür. Hastalık genellikle orta-ağır bir klinik seyir göstermektedir. Ağır hastalanan ve ölenlerin büyük kısmı ileri yaştaki (>65y), altta yatan hastalıkları (akciğer hastalıkları, organ yetmezlikleri, kanser, diyabet, bağışıklık baskılayan hastalıklar) olan kişilerden oluşmaktadır. Genç sağlıklı erişkinlerde hastalık nispeten hafif seyretmektedir.
Nasıl bulaşır?
Yeni Corona virüsün, diğer Corona virüsler gibi solunum salgıları ile bulaştığı düşünülmektedir. Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içerikli solunum salgıları, sağlam kişilerin mukozalarına temas ederek bu kişilerin hastalanmasına neden olur. Hastalığın bu şekilde insandan insana bulaşması için yakın temas (1 metreden yakın) gereklidir. Bugüne kadar 16 sağlık çalışanının hastalarla temas sonucunda hastalandığı, hayvan pazarını hiç ziyaret etmemiş kişilerde de hastalık geliştiği görülmüştür. Bu bulgular 2019-nCoV’nin insandan insana bulaşabildiğinin göstergesidir. Ancak halen bulaştırıcılığın ne ölçüde olduğu bilinmemektedir. Salgının nasıl seyredeceğini belirleyen en önemli faktör virüsün insandan insana ne kadar kolay bulaşabildiği ve gerekli önlemlerin ne kadar başarıyla alınacağıdır. Bugünkü bilgiler ışığında 2019-nCoV’nin gıdalara (et, süt, yumurta vb.) bulaşmadığı söylenebilir.
Nasıl korunulur?
Hastalıktan korunmak için bir aşı söz konusu değildir. Bu nedenle korunmada şimdilik en etkili yöntem virüsle (hasta kişilerle) temas etmekten kaçınmaktır. Bugün için ülkemizde hastalığın yayılması söz konusu olmadığından toplumda özel bir önlem alınmasına gerek yoktur. Ancak solunum yolu enfeksiyonuna neden olan çok sayıda virüsün (grip, nezle virüsleri vb.) insanlar arasında dolaşmakta olduğu kış aylarında sadece 2019-nCoV’tan değil, diğer tüm solunum virüslerinden korunmak için el temizliğine dikkat edilmesi, temiz olmayan ellerin göz, ağız ve burun bölgesine götürülmemesi çok önemlidir.
Tedavisi var mıdır?
Bugün için Corona virüslere karşı etkili olduğu kanıtlanmış bir ilaç yoktur. Bu nedenle hastalara şikayetlerini azaltacak ve varsa bozulan organ fonksiyonlarını destekleyecek tedaviler verilmektedir. Ülkemizde son 14 gün içinde Çin’e bizzat seyahat etmiş olan veya seyahat etmiş biriyle yakın teması olan kişiler, ateş, öksürük, solunum sıkıntısı gibi belirtileri olursa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdırlar.