Gülcan Tezcan
Nüktedan Kültür Sanat Grubu tarafından sahneye konulan tek perdelik Evlen Zaman İçinde adlı oyunun galası geçtiğimiz günlerde Esenler Kültür Merkezi'nde yapıldı. Esranur Olgaç ve Tufan Yılmaz'ın yazdığı ve Tufan Yılmaz'ın yönettiği oyunda Alpay Abdulselam Erkmen, Abdullah Aksoy ve Nedim Çağlar rol alıyor. Annesinin vasiyetini yerine getirmek için evlenmeye çalışan ancak bir türlü doğru kişiyi bulamayan ve bu konuda kendini çok yalnız hisseden bir genç olan Hasan, annesinin mezarı başında onunla dertleşirken Bekçi Necmi ve mezarlığın müdavimi sarhoş Bekri ile karşılaşır. Bu iki adam kendi hayat tecrübelerinden hareketle Hasan'a yardım etmeye çalışır. Güncel espriler, gelenek tiyatrosundan beslenen diyaloglar ve kurgusuyla dikkat çeken oyun, ailece seyredilebilecek her yaşa hitap eden tek perdelik bir komedi. Oyunun yazarları Esranur Olgaç ve Tufan Yılmaz
ESRANUR OLGAÇ (OYUN YAZARI): BU OYUNUN MUHATABI HEM GENÇLER HEM DE YETİŞKİNLER
Karakterleri nasıl oluşturdunuz? Kimin nasıl bir fonksiyonu var bu oyunda?
Biz oyunu yazarken elbette önem verdiğimiz belli hassasiyetler her daim devrede oldu. Konu evlilik gibi çok genel ve her kesimi kapsayan bir konu olunca bir alan daraltmasına gitmek önemli idi. Karakterlerimiz farklı hayatlardan gelmiş, ortak özellikleri temiz mizaçları olan kişiler. Sarhoş karakterimiz Neyzen kafasında mesela. Zararı yalnız kendine. Ortak normlardan uzakta değil. Bekçi Necmi de kendi doğrularını mümkün olduğunca dikte etmeden dillendiren bir şahsiyet. Başrol karakterimiz Hasan ise toplumsal yalnızlaşmanın had safhada olduğu çağımızda geleneklerinden kopmadan annesinin vasiyetini yerine getirip evlenmek isteyen ama hep iletişim kazalarına uğramış yardıma ihtiyaç duyan tertemiz bir genç.
Evlen zaman içinde seyirciye ne söylüyor?
Evliliğe hazırlık aşaması, evlenecek çiftlerin birbirini tanıma aşamaları, görücü usûlü ya da flört evresi her birisinde yaşanan açmazlar var. Bazı aracı arkadaş, ahbap kombinasyonları iyilik yapalım derken gençler üzerinde derin yaralar da açabiliyorlar. Bir de çiftlerin birbirlerinden beklentilerini bilmeleri çok önemli. Uzun yıllara dayalı STK geçmişim bu ilkeyi özellikle öğretti bana. Oyun da gençlere bu arayış sürecinde nasıl eşlik edilmesi gerektiğini konu alıyor.
Evliliğe hazırlık, aile kurma konusunda kuşaklar arası farklar da dikkat çekiyor oyunda. Metniniz bu anlamda hangi kitleyi ve yaş grubunu hedefliyor?
Evlen zaman içinde eski toplumsal dayanışmamızdan, mahalle kültürünün olumlu anlamda desteğinden annesinin vefatı ile uzak düşmüş bir gencin çırpınış hikâyesi. Oyun boyunca herkes kendince doğru bildikleri ile yanında oluyor Hasan'ın. Direkt bir kitle hedefimiz yok esasen. Çünkü evlilik çağında gençler kadar önayak olmak isteyip yanlışlar yapan büyükler de muhatabı biraz bu oyunun. Gala sonrası geri bildirimlerden de memnuniyet ile anlıyoruz ki, yazarken dramaturjik anlamda gelenekli temaşa sanatından orta oyun ögelerinden de beslendiğimiz çalışmamız Z kuşağı tarafından da beğenilmiş. Bu bizim için başlı başına bir memnuniyet konusu.
Oyunun mekânı bir mezarlık. Ama çok güncel espriler de var, halay da çekiliyor sahnede. Bu tezatı nasıl avantaja dönüştürdünüz?
Mekânımız bir mezarlık evet. Ölüler ve diriler el ele kotarıyoruz oyunu. Temiz ve olduğu gibi yalın olan insanların her yerde ferah alanlar sağlayacağına inanıyoruz. Hasan'ın annesinin medfun bulunduğu mezarlıkta kahramanlarımızın sosyalleşme ve iletişim alanları
Halay sahnesi sarhoş karakterimiz Bekri'nin kendine has üslubuyla evlilik parametrelerini anlattığı samimi bir sahne. Sonrasında zaten Bekçi Necmi hepsini hizaya bir şekilde getiriyor :)
TUFAN YILMAZ (YÖNETMEN): AİLE OLMANIN VE TOPLUMSAL DAYANIŞMANIN DEĞERİNİ HATIRLATIYORUZ
Evlen Zaman İçinde, geleneksel Türk tiyatrosunun mizahî ve eleştirel yönlerinden ilham alarak, modern dünyanın bireyselcilik ve sınırsız özgürlük kavramlarına karşı toplumsal dayanışmanın, aile olmanın ve kültürel mirasın değerini hatırlatmaya çalışıyor.
Evlen Zaman İçinde oyunu fikirden sahneye çıktığı güne kadar kimlerle, nasıl bir yolculuk ve emeğin ürünü?
Oyunun fikri evlilik ve aile kurumunun köklü değerlerine yönelik modern dünyanın getirdiği baskılara ve marjinalleşme süreçlerine karşı bir tepki olarak ortaya çıktı. Toplumsal yapımızın temeli olan aile ve evlilik, son yıllarda radikal yorumlar ve marjinal fikirlerle yıpratılmak isteniyor. Bu kurumların tarih boyunca taşıdığı ahlakî, kültürel ve sosyal değerlerin değersizleştirilmesi bireyleri aidiyet ve kimlik sorgulamalarına yöneltiyor. Oyunumuz, bu sorgulamaya dramatik ve mizahî bir yansıma sunmayı amaçlıyor. Geleneksel Türk tiyatrosunun etkileri ise bu anlatıyı izleyiciye aktarmada önemli bir yol oluşturuyor.
Oyunun yapısı, geleneksel Türk tiyatrosunun mizahî ve eleştirel yönleriyle şekilleniyor. Karagöz-Hacivat'tan meddah geleneğine kadar uzanan bu yapı, oyunun mizahî üslubunu, sahneleme biçimini ve izleyiciyle doğrudan ilişki kurmasını sağlıyor. İronik diyaloglar, seyirciye dönük espriler ve toplumsal eleştiriler, geleneksel tiyatromuzun mirasını yaşatıyor. Karagöz oyunlarında olduğu gibi, karakterler güncel meseleler hakkında konuşarak toplumsal tabulara ufak dokunuşlarla meydan okuyor, yerleşik değerleri sorguluyor, ancak bunu yaparken mizahın yumuşatıcı gücünden faydalanıyor.
Oyunda nasıl bir dil kurdunuz? Yeni zamanlarda ihmal edilen gelenek tiyatrosu nasıl bir etki oluşturuyor oyunda? Toplumsal sorunlara, gençlik evlilikle ilgili açmazlarına ilişkin güzel değiniler, mesajlar var oyunda. Bu anlamda oyunun dramaturjisini nasıl kurdunuz?
Mezarlık olarak seçilen mekân, meddah ve ortaoyunu gibi geleneksel türlerdeki "mekânsızlık" ve temsili mekân anlayışını anımsatıyor. Mezarlık, geçmişin anılarını taşıyan bir hafıza alanı olarak kullanılıyor. Karakterler, bu sembolik mekânda toplumun geleneksel değerlerine dönük bir yüzleşmeye girerken, evlilik ve aile gibi kavramların yozlaşan modern dünyadaki yerini tartışıyor. Geleneksel Türk tiyatrosunda görülen "seyirciyle konuşma" ve doğrudan iletişim kurma unsurları da oyunun anlatısını izleyiciye daha etkili bir biçimde aktarmayı sağlıyor.
Ayrıca oyundaki mizahî unsurlar, halk kültüründen gelen hicvi ve ironiye dayanan bir anlatım tarzı taşıyor. Toplumun temel değerlerini mizahla ele almak, bu değerleri sorgularken çağdaş dünyayı eleştirel bir gözle göstermeyi amaçlıyor. Böylece Evlen Zaman İçinde, geleneksel değerlere dair bir hatırlatma ve bu değerlerin günümüzde nasıl korunabileceğine dair bir sorgulama sunuyor.
Evlen Zaman İçinde, geleneksel Türk tiyatrosunun mizahî ve eleştirel yönlerinden ilham alarak, modern dünyanın bireyselcilik ve sınırsız özgürlük kavramlarına karşı toplumsal dayanışmanın, aile olmanın ve kültürel mirasın değerini hatırlatmaya çalışıyor. Aile ve evlilik, geçmişin değerlerini bugüne taşımak için sahnede yeniden hayat buluyor. Bu oyun, geleneksel Türk tiyatrosunun etkisiyle kültürel bir direnç çabası sunmayı hedefliyor.
ALPAY ABDULSELAM ERKMEN (OYUNCU) EVLİLİK VE AİLE KONUSUNDA FARKINDALIK OLUŞTURMAK İSTEDİK
Oyunculuk serüvenimin başından itibaren tiyatroya ve oyunculuğa dair sanat sürecimde ve durduğum her pozisyon itibariyle -buna yapımcılıkta dahil- mottom toplumun bir yarasına yapıcı bir eleştiri, bir farkındalık oluşturacak projelerin içerisinde olmak. Bu farkındalığa sahip olmak demek aynı zamanda bu farkındalık ölçüsünde gözlem yapmayı zorunlu kılıyor. Hepimizin malumu toplumu oluşturan en önemli yapı taşı aile, ailenin en önemli yapı taşı ise doğru bir evlilik. Kendi çapımda yaptığım gözlemlerle, ailenin ve aile olabilmenin önemini son yıllarda iyi anlayanlardan biriyim. Bu farkındalık sürecinde 'Güçlü bir aile, güçlü bir topluma dair ne yapabilirim?' sorusunun cevabını ararken çevremden sürekli duyduğum evlilik süreçlerinin zorluğu, evliliklerin önündeki engellere dair konuşulanlar ve kendi tecrübelerimin de bir sonucu olarak gençlerin evliliklerinin önündeki engellere dair bir oyun yapma fikri canlandı. Bu fikir zamanla olgunlaşıp bu aşamaya gelindi diyebiliriz.
ENGELLER GENÇLERİ EVLİLİKTEN UZAKLAŞTIRIYOR
Oyunda evlenemeyen genci canlandırıyorum, Henüz evlenmemiş, evlenememiş birisi olarak dert edindiğimiz konunun aynı zamanda şahidiyim. Bireysel, toplumsal ve kültürel anlamda yanlış beklentilerin üzerine ekonomik sorunların oluşturduğu maddi imkânsızlıklar evlilik sürecini çok ciddi anlamda etkiliyor ve zihinlerde koca bir soru işaretine neden oluyor. Tüm bu zorlukların akabinde toplumsal ve kültürel yozlaşmanın bir sonucu olarak 'Evliliğe ne gerek var?' sorusunun sorulduğu, sorunun farklı yöntemlerle zihinlerde parlatılması aşındırılmasının söz konusu olduğu bir dönemdeyiz. Bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde gençlerin önüne konulan her engelin; yanlış beklentilerin ve ekonomik engellerin soru işaretlerini artırdığını ve bu konunun hiç de abartı olmadığını düşünenlerdenim.