İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş, şiir yazan 25 Osmanlı padişahının şiirlerini “ Saraydan Şiirler” isimli bir kitapta topladı.
Osmanlı Hanedanı’nın şiir dünyasının kapılarını aralayan kitap, merhum tarihçi Vahid Çabuk tarafından kaleme alındı. Kitapta, Yıldırım Bayezid'den Sultan Mehmed Reşad'a toplam 25 Osmanlı padişahının hayat hikâyeleri ve şiirleri yer alıyor.
Aşk, Din ve Tasavvuf Unsurları Ön Planda
Kitapta yer alan bilgilere göre: Osmanlı padişahlarından kimi marangozlukta, kimisi kuyumculukta, kimisi müzikte, kimisi de şiirde önemli eserler vermiştir.
Fatih Sultan Mehmed, Avnî; Kanuni Sultan Süleyman, Muhibbî; Genç Osman, Farisî; II. Mahmud, Adlî mahlaslarını kullanarak şiirler kaleme almıştır.
Osmanlı sultanları şiirlerinde aşk, tasavvuf, inanç, efsane ve peygamberler tarihi gibi klasik unsurları ön plana almıştır.
Hanedanın İlk Şiiri
Padişahların hayat hikâyelerine de yer verilen kitapta, Osmanlı padişahları arasında ilk şiir söyleyenin II. Murad olduğu belirtiliyor. Murâdî mahlasıyla şiirler yazan sultan hakkında Tezkireci Latîfî şunları söylemektedir: "Her ne kadar kendileri nadiren şiir söylerse de saltanatı süresince şiir ileri seviyede rağbet buldu. Rivayet edilir ki haftada iki gün şair ve bilginleri toplayıp dikkat ve iltifatla, baştan sona dinler, tartışmayı başlatmak için de her hafta her konu için tartışmacılar tayin edermiş.”
Fatih’in Şiirlerinde “Lirizm” Etkisi
Güzel sanatların çeşitli dallarıyla ilgilenen Fatih Sultan Mehmed (1432-1481) de özellikle resme, şiire ve müziğe büyük önem vermiştir. Fatih, Avnî mahlasıyla şiirler yazmıştır. Fatih'in şiirlerinde Şeyhî ve Ahmed Paşa'nın etkisi görülmektedir. Sultanın şiirlerinde derin bir lirizm ve samimiyet ön plana çıkmaktadır. Şair sultan iç alemindeki muhasebeyi ortaya koymaktadır:
İmtisâl-i câhidû fi'llâh olupdur niyyetim
Osmanlı Padişahlarının İlk Divanı:
Adnî Divanı
Kitaptan edinilen bilgilere göre: Fatih'in halefi II. Bayezid alim ve sanatkar bir sultandı. Adnî mahlasıyla şiirler yazan ve bir "Divân" tertip eden II. Bayezid, Türkçe'nin Çağatay lehçesini ve Uygur harflerini de biliyordu. Adnî Divânı, aynı zamanda Osmanlı padişahları tarafından tertip edilen ilk divandır. Kardeşi Cem Sultan'la saltanat mücadelesine girişen ve uzun süre bir çok karışıklıkla mücadele eden II. Bayezid'in Cem Sultan'la manzum mektuplaşmaları da bilinmektedir.
Bayezid, dinî muhtevalı şiirlerinde oldukça coşkulu ve samimidir:
Hudâyâ Hudâlık sana yaraşır
Nitekim gedâlık bana yaraşır
Çü sensin penâhı cihân halkının
Kamudan sana ilticâ yaraşır
Şeh oldur ki kulluğun etti senin
Kulun olmayan şeh gedâ yaraşır
Şu dil kim marîz-i gamındır senin
Ana zikrin ile şifâ yaraşır
Şu kim dürr-i gufrânın almak diler
der-i gamın bahrine âşnâ yaraşır
Eğerçi ki isyânımız çok durur
Sözümüz yine Rabbenâ yaraşır
Ne ümmîd ü ne bîmdür işimiz
Hemân bize havf ü recâ yaraşır
Eğer adl ile sorarsan Adlî'yi
Ukûbettir ana sezâ yaraşır
Ben ettim anı ki bana yaraşır
Sen eyle anı kim sana yaraşır
Şu günde ki hiç çâresi kalmaya
Ana çâre-res Mustafâ yaraşır