Gazzâlî, beş yıl süren öğreniminden sonra bir kafile içinde kendi şehrine dönerken soyguncular tarafından yolları kesilir ve her şeyleri alınır. Gazzâlî eşkıyanın peşine düşer ve reislerinden hiç olmazsa ders notlarının geri verilmesini rica eder; gurbete sırf o notlardaki bilgileri edinmek için gittiğini söyler. Eşkıya reisi, bilgileri hâfızasına yerleştirmek yerine kâğıtlarda bırakmasından dolayı kendisiyle alay eder; notlarını da geri verir. Eşkıya başının o alaycı sözlerini kendisine Allah’ın bir ikazı sayan Gazzâlî, üç yıl içinde tuttuğu notların tamamını ezberler.
Yaşadığı bu olay onun için öyle kıymetli bir ders olur ki, artık hayatı boyunca Gazzâlî hangi konuya eğilse, o konuyu en ince ayrıntısına kadar öğrenmek ve zihnine nakşetmek ihtiyacı duyar.
Filozofların bazı tezlerini çürüttüğü için Avrupa’nın önde gelen entelektüel ve filozofları, Gazzâlî’yi beş yüzyıldır tanıyor ve onun fikirlerini asırlardır tartışmaya devam ediyorlar.
Ülkemizde Gazzâlî daha çok sûfî yönüyle bilinirken Batı’da büyük bir düşünür ve çok güçlü bir zekâ olarak görülüyor. O yüzden de, bütün eserleri Batı dillerine defalarca çevrilmiştir. Hâlâ da eski tercümelerin hataları düzeltilerek yeniden çevriliyor. Avrupa ve Amerika’da hakkında en çok kitap yazılan, tez yapılan İslâm âlimi Gazzâlî’dir.
Gazzâlî’nin “Kur’ân’ı Okumak ve Anlamak” adlı eseri Sufi Kitap’tan çıktı. Cemal Aydın tarafından dilimize aktarılan bu eser, Kur’ân’ı nasıl okumamız ve anlamamız konusunda işte böyle önemli bir âlim ve düşünür tarafından verilen bilgileri kapsıyor.
Eserde, âyetler, hadisler, sahabîlerin ve seçkin İslâm büyüklerinin sözlerinden hareketle Kur’ân’ı okumanın, anlamanın ve ondaki buyruklara göre yaşamanın gerekleri anlatılıyor.
Kur’ân’ın okunması konusunda dünden bugüne elbette pek çok eser kaleme alındı, fakat Gazzâlî’ninki kadar etkili olanı, gönle işleyeni ve zihne nakşedileni görülmedi. Çünkü Gazzâlî kendi döneminin musiki ve tıp dışında bütün ilimlerini, o ilimlerin üstadları kadar bilen, öte yandan tasavvufî bilgilerle de Allah ile bağını sûfîce kuran güçlü bir âlim ve mutasavvıftır. Dahası Kur’ân’ı her hâl ve tavrıyla yaşayan müttakî bir gönül ehlidir.
Bir solukta okunan bu kitabın takdiminde mütercim şunları söylüyor: “Bu eserden çok etkilenecek ve bundan böyle Kur’ân’ı daha başka bir gözle okumaya başlayacaksınız. Allah sevginiz kat be kat artacak, Kur’ân’a hürmetiniz katlanacak, Allah’ın Kelâmını okuma ve anlama şevkiniz kamçılanacaktır. Artık Kur’ân’ı daha bir duyarak, daha bir duygulanarak, daha bir ürpererek okuyacak, okudukça da çok daha fazla mânevî haz alacak ve rûhen kanatlandığınızı hissedeceksiniz.”
AKŞAM SANAT