AKŞAM GAZETESİ
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) ve Dogma Alares tarafından hazırlanan "Yurtdışında Yerleşik Pazaryerlerinin (YYP) Yerel E-Perakende Ekosistemine Etkileri" başlıklı rapora göre; yurtdışındaki yerleşik pazar yerlerinin (YYP) Türkiye'deki yıllık işlem hacmi 2024 sonu itibarıyla 43 milyar TL'ye ulaştı. 2025 sonunda yurt dışındaki yerleşik pazar yerlerinin Türkiye'deki işlem hacminin 75 milyar TL'nin üzerinde olacağını ifade eden ETİD Başkanı Hakan Çevikoğlu, "YYP iş modeli, Türkiye'deki istihdamı, vergi sistemini ve üretimi dışlayarak kazanç elde ediyor. Eğer düzenlemeler yapılmazsa Türkiye, orta-uzun vadede üretim gücünü ve dijital egemenliğini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacaktır" dedi. Türkiye perakende ekosistemi, son yıllarda hızlı bir büyüme kaydederken, bu büyümeyi tehdit eden yeni bir gelişmeyle karşı karşıya: Yurtdışında yerleşik pazaryerleri (YYP). Bu platformların haksız rekabetle kontrolsüz büyümesi, Türkiye'nin yerel perakende ekosistemi, cari açığı, üretim gücü ile istihdam ve vergi gelirleri açısından ciddi bir tehdit oluşturuyor.
CARİ AÇIĞI BÜYÜTÜYOR
Rapora göre 2024'te 1,3 milyar dolar seviyesinde olduğu hesaplanan YYP toplam işlem hacmi, Türkiye'nin 2024 yılında yaklaşık 9,97 milyar dolar olan cari işlemler açığının yüzde 14'ünü oluşturuyor. Türkiye'deki işletmelerin yüzde 99,7'si KOBİ statüsünde ve ihracatın yüzde 55'ini, istihdamın ise yüzde 70'ini bu işletmeler sağlıyor. YYP ise bu işletmelerin ayakta kalmasını ve büyümesini doğrudan tehdit ediyor. Aynı zamanda Türkiye'nin ihracat gücünün belkemiği olan tekstil sektörü başta olmak üzere pek çok yerli üretici bu durumdan zarar görüyor. YYP; ürün tedarikinden pazarlamaya, veri işlemeye kadar birçok süreci Türkiye dışında gerçekleştiriyor. Bunun sonucu olarak da üretim, istihdam, reklam-tanıtım, hizmet satın alma gibi kritik kalemlerde katma değerin çok büyük bir kısmı yurt dışına transfer ediliyor.
TÜKETİCİ RİSK ALTINDA
YYP yüksek vergiler, lisans yükümlülükleri ve sıkı denetimlerden muaf olduğu için yerel satıcılar için büyük bir rekabet dezavantajı doğuruyor. Ayrıca bu gibi platformlardan gelen ürünler sağlık sorunlarına da neden olabiliyor.
KOBİLER DESTEKLENMELİ
Bu noktada ETİD'in önerilerinin açık olduğunu belirten Çevikoğlu, öncelikle YYP'nin Türkiye'de faaliyet gösterebilmesi için vergi, denetim ve veri işlemede yurtiçinde yerleşik pazar yerleri ve çok kanallı perakendecilerle eşit koşullara tabi olmaları gerektiğini söyledi. Aynı zamanda tüketici güvenliği ve ürün denetiminin güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Çevikoğlu, "YYP'nin gümrük süreçleri sıkılaştırılmalı ve veri işlemleri Türkiye'de yapılmalı. Yerli platformlar ve KOBİ'ler desteklenmeli, bilinçli tüketim kültürü teşvik edilerek farkındalık artırılmalı. Son olarak YYP'nin Türkiye'de yerleşik şirket kurarak tüm perakende aktörleriyle eşit şartlarda rekabet etmesi sağlanmalı. Türkiye e-ticaret ekosistemindeki tüm regülasyonlara ve düzenlemelere tabi olarak, veri işleme ve barındırma faaliyetleri de Türkiye'ye taşınarak dijital egemenlik korunmalıdır" diye konuştu.