TM Dijital Haber Merkezi
Hayatını vatanının bağımsızlığına adayan, kurucusu olduğu Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanlığını yapan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 81 yıl önce 10 Kasım 1938'de, saat dokuzu beş geçe milletine veda etti.
10 Kasım Atatürk’ü anma gününe özel hazırladığımız haberimizde, Kopernik Kitap etiketiyle okurlarla buluşan Mustafa Kemal Atatürk’ün günlükleri ve savaş cephelerinde aldığı notlardan oluşan “Mustafa Kemal Karlsbad'da Geçen Günlerim”, “Mustafa Kemal Atatürk Anafartalar Muharebatına Ait Tarihçe”, “Mustafa Kemal Atatürk Hatıra Notları 1916”, İş Bankası Kültür Yayınları’ndan “Nutuk” ve Kronik Yayınları’ndan tarihçi yazar İlber Ortaylı’nın “Gazi Mustafa Kemal Atatürk” eserlerini masaya yatırdık.
KARLSBAD’DA GEÇEN GÜNLERİM
Kopernik Kitap’tan çıkan Mustafa Kemal Atatürk tarafından kaleme alınan “Karlsbad'da Geçen Günlerim” kitabı, Selma Günaydın tarafından yayına hazırlandı.
97 sayfadan oluşan kitap, Atatürk tarafından altı deftere kaydedilmiş günlüklerden oluşmaktadır. Günlükler 1931 yılındaki tarih çalışmaları esnasından Çankaya’daki eski köşkün kütüphanesinde bulundu.
Kitaptan;
“2 Temmuz Salı-(...) Almanların bize memleketimizi İngiliz istilasından kurtarmada, yardımlarının derecesini mantıken meydana çıkarabiliriz. Benim bu hususta daima olumsuz sonuca varan kanaatlerim, Veliaht Hazretleri ile vuku bulan seyahatimiz münasebetiyle gerek İmparator ve gerek Hindenburg ve Ludendorf’la olan görüşmelerle pekişmiştir.
Bir devlet adamı, kendi insani hislerine tabi olarak devlet meselelerini halledemez, o salahiyete sahip değildir. Memleket, kimsenin malikânesi değildir. Yalnız, biz Türkler memleket ve milletin idaresini elimize aldığımız zaman, kendi şahsi davranışlarımızdaki cömertliği, devlet meselelerinin ecnebilerle hallinde düstur ediniyor, bir çocuk gibi aldanıyoruz.”
Mustafa Kemal Atatürk’ün “Karlsbad’da Geçen Günlerim” şeklinde isimlendirdiği günlük yazıları, Atatürk’ün Karlsbad’da geçen günlerini, o günlerde bazı toplumsal meselelere bakışını, okuduğu bazı kitapları ve daha birçok hususta önemli, dikkat çekici ayrıntıları içeriyor.
NUTUK
İş Bankası Kültür Yayınları’ndan çıkan Mustafa Kemal Atatürk tarafından kaleme alınan “Nutuk” kitabı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecini anlatmaktadır.
616 sayfadan oluşan kitap, Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhuriyet Halk Fırkası umumi reisi sıfatıyla partinin ikinci büyük kongresinin gerçekleştiği 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında toplam 36 saat 31 dakika süreyle okuduğu, daha sonra kitap haline getirdiği söylevidir.
“Ey Türk gençliği!
Birinci görevin, Türk bağımsızlığını, Türk Cumhuriyeti'ni sonsuza kadar korumak ve savunmaktır.
…
Zorla ve aldatmacayla sevgili vatanın bütün kaleleri zaptedilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve ülkenin her köşesi fiili olarak ele geçirilmiş olabilir. Bütün bu koşullardan daha acıklı ve daha korkunç olmak üzere, ülkenin içinde iktidara sahip olanlar aymazlık ve sapkınlık ve hatta hainlik içinde bulunabilirler.
Hatta bu iktidar sahipleri, kişisel çıkarlarını istilacıların siyasi emelleriyle birleştirebilirler. Ulus, yoksulluk ve sıkıntı içinde yorgun ve bitkin düşmüş olabilir.
Ey Türk geleceğinin evladı!
İşte, bu durum ve koşullar içinde bile görevin, Türk bağımsızlık ve cumhuriyetini kurtarmaktır!
Muhtaç olduğun güç, damarlarındaki soylu kanda mevcuttur!”
HATIRA NOTLARI 1916
Mustafa Kemal Atatürk’ün Doğu Cephesinde (Diyarbakır, Siirt) görevli iken bizzat kendi el yazısıyla kaydettiği Hatıra Notları hem tarih bilimi açısından hem de Türk milleti açısından son derece değerlidir.
Kopernik Kitap’tan çıkan Mustafa Kemal’in kaleme aldığı “Hatıra Notları 1916” kitabı, Hakan Türkkan tarafından yayına hazırlandı.
128 sayfadan oluşan kitap, Mustafa Kemal Atatürk’ün Doğu Cephesinde (Diyarbakır, Siirt) görevli iken bizzat kendi el yazısıyla kaydettiği yazılardan oluşuyor.
Kitaptan;
“18 Kasım 1916 - Öğleden önce saat 10.00’da eş-Şeyhu’t-Tani el-Hâlidî Muhammed en-Nakşibendî-i Küfrevî”nin Kızılmescit’teki türbesini ziyaret ettim. Küçük bir türbe. Şeyhin kabri ve yanında kardeşinin oğlu olduğunu türbedarın ifade ettiği bir zatın kabri vardır.
Şeyhin kabrinin örtüsü sırma işlemeli, elmas, yakut gibi taşlarla süslü (Bu taşların elmas, yakut, zeberced / zümrüt olduğunu türbedar söylemişse de gerçek olmasa gerek). Diğer kabir de sırma işlemeli örtülü.
Bu türbeye Ruslar ilişmemiş. Türbelerin kapıları gümüş ve altın kakma. Kıymetli halılar var fakat çoğu çürümüş. Bu türbeyi Sultan Hamid yaptırmış. Daha sonra Bitlis’in daha bir iki harap türbe gibi yerlerini gördükten sonra konutuma dönüş.”
“Hatıra Notları 1916” kitabı, Atatürk’ün daha sonra genişletmek üzere aldığı notlardan oluşmaktadır. Günlük tarzında olmasına rağmen günlük üslubuyla kaleme alınmamıştır. 7 Kasım 1916’da başlayan notlar 25 Aralık 1916 tarihli yarım bir bölümle bitmektedir. Dolayısıyla yaklaşık iki aylık bir süreyi kapsamaktadır.
GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
Kronik Yayınları’ndan çıkan Tarihçi-yazar İlber Ortaylı’nın kaleme aldığı “Gazi Mustafa Kemal Atatürk” kitabı, Atatürk’ün çocukluk, askeri, eğitim olmak üzere yaşamının tüm yönlerini ele alıyor.
İlber Ortaylı’ya göre tarihin akışını değiştiren, ona mührünü vuran veya büyük tehlikelere mâni olan liderlere her memlekette rastlamak mümkün değildir. Atatürk dünya tarihinin nadiren gördüğü bir dehadır. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, hiçbir mağlup milletin direniş göstermediği zamanda siviller ve askerlerle dünyaya meydan okumuştur.
Kitaptan;
“Ordumuzun itilaf devletleriyle sekiz cephede mücadele ettiği Birinci Dünya Savaşı, kutlu zaferlerimiz Çanakkale ve Kutü’l Amâre, Mondros, son padişah Vahideddin, bir milletin ve ülkenin ölüm fermanı olan Sevr…
Tüm detaylarıyla Millî Mücadele dönemi, 23 Nisan 1920 ve sonrasında muhalefete rağmen verilen Kurtuluş Savaşı, İnönü Muharebeleri, Lozan Konferansı, Büyük Taarruz ve Cumhuriyet’e giden yol... Saltanat ve hilafet tartışmaları, Lozan, On İki Ada, mübadele, Osmanlı'dan kalan borçlar, Musul ve yakın tarihin en önemli meselesi olan inkılaplar...”
480 sayfadan oluşan biyografi kitabı, Balkan coğrafyası ve Mustafa Kemal’in aile kökeniyle başlıyor. Daha sonraki bölümler Atatürk’ün askeri eğitimi, Manastır yılları, Milliyetçilikler Dönemi, İttihat ve Terakki, II. Abdülhamid, Enver Paşa, Ziya Gökalp, Trablusgarb, Balkan Savaşları ve Sofya yıllarıyla devam ediyor.
ANAFARTALAR MUHAREBATINA AİT TARİHÇE
Kopernik Kitap’tan çıkan Mustafa Kemal Atatürk’ün kaleme aldığı “Anafartalar Muharebatına Ait Tarihçe” kitabı, Halil Aslantürk tarafından yayına hazırlandı.
160 sayfadan oluşan kitap, Mustafa Kemal Atatürk’ün savaş meydanında kendi el yazısıyla kaleme aldığı bu notlardan oluşuyor. Mustafa Kemal, savaş notlarını bir okul defterine yazmıştır. “Anafartalar Muharebatına Ait Tarihçe” kitabı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulum sürecinde yer alan savaşları Mustafa Kemal Atatürk’ün notlarıyla ele alıyor.
Kitaptan;
“10 Ağustos 1915 Conkbayırı Taarruzu - Conkbayırı Tepesi askerlerimizin eline geçtikten sonra düşman karadan ve denizden yönelttiği seri ve yoğun topçu ateşleriyle Conkbayırı’nı cehenneme çevirmişti.
Gökten şarapnel, demir parçaları yağmur olup yağıyordu. Büyük çaplı deniz toplarının tam isabetli taneleri yerin içine girdikten sonra patlıyor, yanımızda, kenarımızda büyük çukur giderleri açılıyordu. Bütün Conkbayırı yoğun dumanlar ve ateşler içinde kaldı.
Herkes kaderine razı olmuş, tevekkül içinde akıbetini bekliyordu. Etrafımız şehitler ve yaralılarla doluydu. Savaş meydanında cereyan eden [bu] hâli izlerken bir şarapnel parçası göğsümün sağ tarafına çarptı.
Cebimde bulunan saati paramparça etti. Vücudumun içine girmediyse de derince bir kan lekesi bıraktı. (Enkaz olup dökülen bu saati, bugünün hatırası olarak, Liman Paşa’ya verdim. O da, aile asalet armasını içeren kendi saatini bana verdi.)”
Mustafa Kemal tarafından Türk Tarih Kurumu genel sekreteri Dr. Reşit Galip’e okunmak üzere verilen bu notların 1937 sonlarında yayımlanması istenmiş ancak eser istenen süre içinde yayıma hazırlanamamıştır.