Depresyon, çalışma hayatıyla ilişkili bir kavram değildir ve her türlü yaşamsal olaydan kaynaklanabilir. Oysa tükenmişliğe neden olan sadece iş yaşamıdır. Üsküdar Üniversitesi Npistanbul Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, Tükenmişlik sendromunun “profesyonel bir kişinin mesleğinin anlamı ve amacından kopması, hizmet verdiği insanlar ile artık gerçekten ilgilenemiyor olması” biçiminde tanımlandığını belirtti.
DUYARSIZLAŞMA OLUR
Şenyuva, “Tükenmişliğin ana özellikleri enerji kaybı, motivasyon eksikliği, diğerlerine karşı negatif tutum ve aktif olarak diğerlerinden geri çekilmeyi içerir. Tükenmişliğin duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarısızlık hissi olmak üzere üç boyutu bulunmaktadır” diyerek şöyle açıkladı:
ÜSTESİNDEN GELEMEZ
“Duygusal tükenme; kişinin yaptığı iş nedeniyle emosyonel olarak kendini aşırı yüklenmiş, tükenmiş hissetmesidir ve tükenmişliğin en önemli belirleyicisidir. Duyarsızlaşma; kişinin hizmet verdiklerine karşı duygudan yoksun biçimde tutum ve davranışlar sergilemesidir. Kişisel başarısızlık hissi; sorunun başarı ile üstesinden gelememe ve kendini yetersiz görme.”
TÜKENMİŞLİĞİN AŞAMALARI VAR
Gülçin Şenyuva, tükenmişliğin aşamalarını da şöyle sıraladı:
• Kişinin kendini kanıtlamaya dair ihtiyacı
• Daha çok çalışma
• Kendi gereksinimlerini ihmal etme
• Çatışma ve gereksinimlerin yer değiştirmesi
• İş dışı gereksinimler için hiç zaman kalmayışı
• Sorunun inkârının daha da artması, düşünce ve davranış esnekliğinde azalma
• Geri çekilme, hedefsizlik, boş vermişlik
• Davranışsal değişiklikler, psikolojik tepkiler
• Duyarsızlaşma
• İçte boşluk hissi, kaygı
• Anlamsızlık duygusu ve ilgi kaybının derinleşmesi
• Hayatı tehdit edebilecek düzeyde fiziksel yıpranma
TÜKENMİŞLİK SENDROMUNDA 6 BELİRTİYE DİKKAT!
Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, tükenmişlik sendromu belirtilerini şöyle sıraladı:
Yorgunluk: İlk aşamalarda sıradan bir yorgunluk gibiyken tükenmişlik ilerledikçe, gündelik işleri sürdürmek hatta kişisel bakımını sağlamaya kadar gidebilen işlevsellikte bozulma görülebilir.
Uykusuzluk: Artmış strese bağlı olarak tükenmişlik yaşayan kişi, yorgun hissetmesine karşın uykuya dalmakta zorlanabilir ya da uyandığında dinlenmiş hissetmeyebilir.
Unutkanlık, dikkat dağınıklığı: Stresle beraber tükenmişliğin erken aşamalarında ortaya çıkan bir belirtidir. Tükenmişlik ilerledikçe unutkanlık ve dikkat sorunları kişinin işini yapmasını engelleyebilmektedir.
Bedensel şikâyetler: Göğüste daralma hissi, çarpıntı, boğazda daralma, kolay irkilme, baş, omuz, karıncalanma ve gastrointestinal sorunlar gibi bedensel stres bulguları gözlenebilir.
Sık hastalanma: Kronik stres nedeniyle bağışıklık sistemi sorunlarına veya hastalıklarına zemin hazırlar.
Ruhsal tepkiler: Sinirlilik, depresif duygulanım, keyif alamama, çaresizlik hissi, karamsarlık, hastalara karşı duyarsızlık ve özsaygının azalması gibi bulgular görülebilir.
BELİRTİLER İKİ HAFTA SÜRÜYORSA DİKKAT!
Belirtilerin en az iki hafta süreyle hemen hemen her gün olması durumunda depresyon tanısı konulabildiğini kaydeden Gülçin Şenyuva, depresyonun uygun bir tedavi sonucunda kişilerde yüzde 80-90 arası başarılı sonuçlar elde edildiğini söyledi. Gülçin Şenyuva, “Depresyonun tedavisi için farmakolojik tedaviler, elektro konvülsif tedaviler ve psikoterapiler yer almaktadır. Psikoterapi sürecinde çeşitli kognitif ve davranışçı teknikler kullanılarak bilişsel, duygusal ve davranışsal depresif yapılanma değiştirilir. Kanıta dayalı araştırmalar, KDT'nin depresyon tedavisinde etkili bir terapi olduğunu göstermektedir” dedi.