Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasa teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) gelmesi bekleniyor. Yaş sınırı olmadan prim gün ve yılını dolduran, 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlara emeklilik hakkı tanıyacak olan EYT ile ilgili son dakika gelişmeleri gelmeye devam ediyor. Peki EYT Meclis'e ne zaman sunulacak, başvuruları ne zaman, nasıl yapılacak, düzenleme ile ilgili son durum nedir, kimleri kapsayacak?
EYT MECLİSTE NE ZAMAN GÖRÜŞÜLECEK?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, bu ayın sonuna doğru EYT çalışmasının meclise geleceğini söyledi.
EYT DÜZENLEMESİ KİMLERİ KAPSAYACAK?
8 Eylül 1999 öncesinde işe başlamış olanlar düzenlemeden yararlanabilecek.
Düzenleme yurt dışında olanları da kapsıyor.
SSK, BAĞ-KUR, EMEKLİ SANDIĞI AYRIMI VAR MI?
Sistemde statü farkı olmadan belirtilen tarihten önce işe başlamış olan herkes yararlanabilecek.
Kadınlar için 5 bin prim günü ve 20 yıl sigortalılık süresi, erkekler için 5 bin prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresi gerekiyor.
BAŞVURULAR NE ZAMAN, NASIL YAPILIR?
Başvurular, kanun yürürlüğe girdikten sonra başlayacak.
Emeklilik için gereken prim günü sayısına e-Devlet üzerinden erişilebiliyor. EYT'den emeklilik hakkı kazananlar, başvuruyu SGK'ya gitmeden, e-Devlet üzerinden yapabilecek.
EYT'DE SÜRE ŞARTI VAR MI?
Süre şartı yok. Yaş şartı ortadan kaldırıldığı için, yeniden bir yaş şartı getirilmeden vatandaşlarımız haktan yararlanabilecek.
EYT'Yİ AZ FARKLA KAÇIRAN ÜZÜLMESİN: YAŞ SINIRI OLMAYACAK
Erken emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesi kapsamında emekliliği kıl payı kaçıranlar için emekli aylığına hak kazanmak için birçok seçenek bulunuyor. Yasa teklifi, prim gün sayısı, çalışma yılı koşullarını yerine getirmeyenleri de kapsayacak. Bu koşulları yerine getirdikleri anda EYT düzenlemesinden yararlanarak emekli olunabilecek.
YT'yi az farkla kaçıranların üzülmesine gerek yok. Düzenlemeden yararlanabilmek için bazı koşullar ışığında EYT kapısını aralamak mümkün olacak. Örneğin, Şubat 1999'da sigortalı erkek çalışan 25 yıllık çalışma yılını gelecek yıl dolduracağından Şubat 2024'te EYT düzenlemesinden yararlanabilecek. Ağustos 1999 tarihinde sigortalı olup sadece 4400 prim günü ödenen kadın çalışan 20 yıllık hizmet süresi dolsa da prim günü eksik olduğu için EYT kapsamında yer almıyor. Prim gün sayısını 5000'e tamamladığı gün EYT düzenlemesi kapsamında emekli olabilecek. EYT kapsamına girmesine karşın prim günü nedeniyle emekli olamayanlar için 15 yıl sigortalılık, 3600 ve 5400 günden kademeli erken emeklilik kapısı da açık olacak.
EN DÜŞÜK EMEKLİ AYLIĞI HAK EDECEK
Bu kapsamda kadınlar 50, erkekler 55 yaşla yaş haddinden emekli olabilecek. Bağ-Kur'lu erkek çalışanların 5400 günle emekli olması için belirlenen yaş ve ilk işe giriş tarihine göre belirlenen prim gün sayısına göre hesaplanıyor. Kısmi emeklilik hakkı kazananlar en düşük emekli aylığı olan 5 bin 500 lira olacak.
Hizmet birleştirme işleminin emeklilik başvurusundan önce yapılması gerekiyor. Eksik günü eksik olan isteğe bağlı sigortayla tamamlanabilir. SGK borçlanma çalışmaları nedeniyle yoğun bir çalışma yürütüyor. Borçlanmalar (doğum, askerlik) bu hafta itibariyle vatandaşların eline ulaşacak. Borçlanmalar bir ay içinde ödenecek.
EYT ve erken emeklilik konusunda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1- EKSİK OLAN PRİM GÜNÜMÜ VE ÇALIŞMA SÜRESİNİ 2026 YILINDA DOLDURURSAM EYT DÜZENLEMESİNDEN YARARLANABİLECEK MİYİM?
EYT kapsamında olup ancak yeterli prime, süreye sahip olmayan 2 milyonun üzerinde kişi bulunuyor. Bu kapsamda olanlar da yasal düzenlemeden yararlanabilecek. Koşulları yerine getirdikleri tarih itibariyle emeklilik dilekçesi verebilecekler.
2- PRİM GÜNÜ YETERSİZ, ANCAK YAŞI İLERLEMİŞ OLANLAR İÇİN TANINAN KISMİ EMEKLİLİK HAKKI KORUNACAK MI?
8 Eylül 1999 öncesi kısmi emeklilik için gereken yaş şartı, yasalarla yukarı çekilmişti. Kısmi emeklilik koşulları devam edecek, bu kapsamdaki kişiler beklemek zorunda kalmayacak.
Mevcut uygulamada 15 yıl ve 3600 günü dolduranlar daha fazla çalışmadan emekli olabiliyor. Bu uygulama, emeklilikte prim ödeme gün sayısı koşulunu yerine getiremeyen, yaşı ilerleyen kişiler için normal emeklilikten daha az primle emeklilik imkanı sunuyor. Kısmi emeklilik hakkı kazananlar en düşük emekli aylığı olan 5 bin 500 lira alacak.
3- BAĞ-KUR'LULAR DA KISMİ EMEKLİLİKTEN YARARLANABİLİR Mİ?
SSK ve Bağ-Kur ayırımı söz konusu değil. Sigorta kolları için farklı hesaplamalar yapılıyor. SSK'lıda 3600 prim günü, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş. Bağ-Kur'luda 5400 prim günü, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş. Bağ-Kur'lu çalışanın 5400 günle emekli olabilmesi için belirlenen yaş ve işe giriş tarihine göre belirlenen prim gün sayısına göre hesap yapılıyor. Örneğin 8 Eylül 1999 ile Nisan 2008 tarihleri arasında sigorta girişi olan 4500 günden emeklilik hakkı elde edebilir.
4- 8 EYLÜL 1999 TARİHİNDEN ÖNCE İŞE BAŞLADIĞINDA 18 YAŞINDAN KÜÇÜK OLANLAR DA EYT'Lİ OLABİLECEK Mİ?
İşe başlanan tarihte 18 yaşından küçük olanların sigorta girişi kabul ediliyor. Sigortalılık süreleri ise bu yaşı doldurduktan sonra başlatılıyor. EYT kapsamında olurlar, sigortalılık süresi koşulu da bu yaşı doldurduğu tarihten başlatılarak hesaplanır.
5- EYT DIŞINDA EN ERKEN EMEKLİLİK HANGİ KOŞULLARDA MÜMKÜN?
Gerek SSK gerekse Bağ-Kur kapsamında sigortalı olanlara tanınan en erken emeklilik imkanı malulen emekliliktir. Çalışma gücünün veya iş kazası, meslek hastalığı sonucunda kazanma gücünün en az yüzde 60'ını kaybedenler herhangi bir yaş şartı aranmadan en az 10 yıl çalışan, 1800 prim günü şartıyla emekliliğe hak kazanır. Çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybettiği tespit edilen 1 Ekim 2008 tarihi ve sonrası memuriyete başlayan 4C kapsamındaki sigortalılar da aynı koşullarda emekli olabilir.
6- HİZMET BİRLEŞTİRME BAŞVURUSUNU EMEKLİLİK DİLEKÇESİNİ VERDİKTEN SONRA MI TALEP EDECEĞİM?
Hizmet birleştirme emeklilik başvurusunda önce yapılmalı. 4A-4B ve banka sandık çalışanları hizmet birleştirme başvurusunda bulunabilir. E-devlet kapısı üzerinden çalışılan kuruma verilen hizmet birleştirme dilekçesiyle sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne giderek yapılabilir. Kamu görevlisi olarak çalışmaktayken bu görevinden ayrılanlar 4C kapsamındaki hizmetlerinin tespit edilerek diğer hizmetleriyle birleştirilmesi için başvuruda bulunabilir. Fiili hizmet süresi zammı (Yıpranma payı) prim ödeme gün sayısına ilave edilir. Emekli aylığı alan kişiler bu başvuruyu yapamaz.
7- EKSİK GÜNLERİMİ TAMAMLAMAK İÇİN BORÇLANMADAN BAŞKA SEÇENEĞİM VAR MI?
Size uygun borçlanma türünü ödemeniz halinde eksik prim günleriniz kalıyorsa isteğe bağlı sigorta ile prim günlerinizi tamamlayabilirsiniz. EYT'den yararlanmak için askerlik, doğum borçlanması için başvuranların ödeme planlarının da bu hafta ellerine ulaşması bekleniyor. Borçlanmalar da bir ay içinde ödenecek. Prim günü eksik olan tamamladığında emekli olabilecek.
8- EMEKLİ OLUP ÇALIŞMAYI BIRAKAN EYT'LİNİN TAZMİNATI TAKSİTLE ÖDENEBİLİR Mİ?
İş Kanunu'na göre, emeklilik dilekçesini vererek işyerinden ayrılana kıdem tazminatının peşin ödenmesi gerekir. Ancak çalışan kabul ederse taksitle ödeme yapılabilir. Kredi Garanti Fonu üzerinden sağlanacak destekle kıdem tazminatı doğrudan çalışanın hesabına yatacak. Bu durumda taksitle ödeme seçeneği de söz konusu olmayacak.
Ancak, emeklilik gerekçesi ile iş akdini fesheden işçi ihbar tazminatı ödemez. İşverenden de ihbar tazminatı talep edemez.