Rus gazının tamamen kesilmesi Avrupa'yı nasıl etkileyecek?

Rusya'nın Ukrayna üzerinden Avrupa kıtasına yaptığı gaz sevkiyatı, Vladimir Putin'in geniş çaplı işgalini başlatmasından yaklaşık 3 yıl sonra tamamen durdu.

Urengoy-Pomary-Uzhhorod boru hattı üzerinden gaz sevkiyatının sona ermesi, Ukrayna Devlet Başkanı Zelensky'nin Rusya ile sevkiyat anlaşmasını uzatmayı reddetmesinin ardından geldi.

Bu gelişmenin şüphesiz en merak edilen sonucu ise Avrupa gaz fiyatlarını ne kadar etkileyeceğidir.

Elbette iki yıldan kısa bir süre önce Avrupa, Rusya'nın doğalgaz sevkiyatındaki düşüşün tetiklediği bir enerji krizi yaşamıştı. O dönemde Putin, yıkılmadan önce Kuzey Akım üzerinden gaz sevkiyatını durdurarak ve Ukrayna'nın diğer büyük boru hattı üzerinden sevkiyatı durdurmaya zorlayarak Avrupa Birliği'ne karşı enerji silahını kullanmıştı.

Diğer yandan; Gazprom'un petrol ve gaz satışlarından elde edeceği gelirin büyük bir bölümünü kaybedecek olması nedeniyle, bu durdurma kararı Rusya için büyük bir kayıp anlamına geliyor.

HANGİ ÜLKELER ETKİLENECEK?

Ancak Avrupa'da çok daha önemli kaybedenler var. Özellikle Macaristan ve Slovakya, son iki yılda Ukrayna üzerinden akan yıllık gaz akışının önemli bir kısmını kaybetme riskiyle karşı karşıya.

Kiev'in kararı Moldova ve Transdinyester için büyük sorunlar yarattı. Tanınmayan bölgede merkezi ısıtma sistemleri kapatıldı. Şu anda ısı sadece sağlık kurumlarına veriliyor. Konutlara gaz tedariki de durduruldu.

Bu ülkelerin hükümetlerinin enerji anlaşmazlığı konusunda Kremlin'in tutumunu en yüksek sesle destekleyen ve Kiev'e barış görüşmelerine başlamak için Rusya'nın şartlarını kabul etmesi çağrısında bulunan hükümetler olması bu nedenle sürpriz değil.

Macaristan, Rus gazı ithalatının büyük bir kısmını, Rus gazını Avrupa'ya ulaştıran kalan tek boru hattı güzergahı olan deniz altı BlueStream ve TurkStream boru hatları üzerinden Türkiye'ye ve oradan da Bulgaristan ve Sırbistan üzerinden BalkanStream boru hattına kaydırarak şimdiden uyum sağlamış durumda.

Ancak ek sevkiyatlar için kapasite son derece sınırlı ve BalkanStream'in kapasitesi Urengoy-Pomary-Uzhhorod boru hattının sadece yarısı kadar.

Türkiye-Balkan rotasına ek olarak, Rus gazının Avrupa'ya sevkiyatı başka bir rota üzerinden devam ediyor. Bu da sıvılaştırılmış doğal gaz yani LNG sevkiyatı.

Rusya'nın borulu gaz ihracatındaki çöküşün aksine, bu sevkiyatlar Ukrayna savaşından bu yana önemli ölçüde arttı.

Bratislava ve Budapeşte dışındaki Avrupalı liderler Rusya'nın Ukrayna üzerinden gaz sevkiyatının sona ermesine büyük tepki vermedi. Bunun nedeni, Avrupa'nın Rus boru gazı sevkiyatından bu kadar hızlı bir şekilde uzaklaşmasını sağlayan LNG piyasasının küresel doğasıdır.

Avrupa 2022'den bu yana 58,5 milyar metreküp LNG ithalat kapasitesine ulaştı ve bunu artırmaya devam ediyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Katar bu artan ihracatın başlıca yararlanıcıları oldu.

Karadeniz gazının karaya ulaşması ABD'den Rusya'ya, Çin'den Hidistan'a, Fransa'dan Almanya'ya, Yunanistan'dan Azerbaycan'a dünyanın her yerinde yankı buldu.

Kümülatif olarak Norveç'ten gelen toplam arzın ve Cezayir ve Azerbaycan başta olmak üzere diğer boru hattı gaz tedarikçilerinden yapılan ithalatın altında kalsalar da, bu arzı arttırmak için ciddi bir plan yok.

SONUÇ

Sonuç olarak Avrupa bugün gaz piyasasına yönelik Rus tehditlerinden ilk aşamada çok az etkilenmiş gibi görünüyor olabilir. Ancak, üretim hatları ve kış şartlarının çetinleşmesi dengeleri değiştirebilir.

Ayrıca, Körfez, Asya veya Amerika'daki fiyat dalgalanmalarının LNG piyasalarını vurması, bu gelişmenin ardından Avrupa'yı çok daha büyük bir yankı uyandırabilir.

Zira; Katar'ın Avrupa'dan talepleri var ve Aralık ayı sonunda Katar, AB'nin karbonsuzlaştırma düzenlemelerini geri çekmemesi halinde gaz tedarikini kısacağını açıkladı.