Yönetilemeyen atık gezegen için tehdit

Birleşmiş Milletler Çevre Programı'na (UNEP) göre, geçen yıl 500 milyon tonun üzerinde plastik kullanıldığı ve bu plastiklerin 400 milyon ton atık oluşturduğu tahmin ediliyor. Çevrim içi istatistik portalı World Population Review verilerine göre, Çin 37.6 milyon tonla 2023'te en fazla plastik kullanılan ülke oldu. Bu ülkeyi, 22.8 milyon tonla ABD, 7.4 milyon tonla Hindistan takip etti. Türkiye, 938 bin tonla 34'üncü sırada yer aldı.

HİNDİSTAN İLK SIRADA

En fazla yönetilemeyen atığa sahip ülke 7.3 milyon tonla Hindistan olurken, onu 6.5 milyon tonla Çin, 4.8 milyon tonla Brezilya takip etti. Türkiye ise 451 bin tonla 32'nci sırada bulundu. Küresel atık miktarı ve geri dönüşüm faaliyetlerine ilişkin soruları yanıtlayan Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yüksel Ardalı, atıkları, günlük yaşam veya üretim faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, kullanım ömrünü tamamlamış ya da artık ihtiyaç duyulmayan maddeler olarak tanımladı.

SEBEP 'AL-KULLAN-AT'

Doğada çöp dağlarına dönüşen atıkların temelinde "al-kullan-at" kültürünün yattığını ifade eden Ardalı, "2050'ye geldiğimizde bu dünya bize yetmeyecek, başka bir dünyaya ihtiyacımız olacak. İnsanlık 2.1 ila 2.3 milyar ton arasında katı atık üretiyor. Yaklaşık 2.7 milyar insanın atık toplama hizmetlerine erişimi yok ve bunların 2 milyarı kırsal kesim diyebileceğimiz yerlerde yaşıyor. Dünya Bankası'nın 2023 verilerine baktığımızda yılda 2.1 milyar ton katı atığın sadece yüzde 33'ünün yönetildiğini görüyoruz. Böyle devam edersek 2050 için yapılan tahminlere göre 3.4 milyar ton kadar atık olacak. Türkiye'de, TÜİK verilerine göre 2022'deki atık miktarımız hem evsel hem endüstriyel olmak üzere 109.2 milyon ton. Bunun 24.9 milyon tonu tehlikeli atık, 32 milyon tonu evsel atık kategorisinde değerlendiriliyor" dedi.

PLASTİKLER ATIKLARIN ÖNEMLİ KISMINI OLUŞTURUYOR

Tüm plastiklerin geri dönüşüm sürecine dahil edilemediği için atıkların iyi yönetilmesi gerektiğini bilgisini veren Ardalı, "Dünya genelinde her yıl üretilen atığın yaklaşık yüzde 12'sinin plastik atıklardan oluştuğu tahmin ediliyor. Plastik atıkların 52 milyon tonu çevreye karışıyor ve yine 80 milyon tonunun da deniz, okyanus, yüzey sularına karıştığı tahmin ediliyor" diye konuştu.

SIFIR ATIK GİRİŞİMİ ÖNEMLİ

Sıfır Atık Girişimi ve Depozito Yönetim Sistemini, Türkiye'de atık miktarını azaltarak geri dönüşümü artıracak önemli çalışmalar olarak nitelendiren Ardalı, plastik poşet kullanımının ücretlendirilmesinin de atık yönetimi noktasında ciddi bir müdahale olduğunu söyledi. Ardalı, sıfır atık yaşam şeklinin benimsenmesi için uygun altyapının oluşturulması tavsiyesinde bulundu.