HALE KAPLAN
ÖZELLİKLE ÇOCUK KİTAPLARI TİTİZLİKLE İNCELENMELİ
Basın Yayın Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Emrah Kısakürek: “2 çocuk sahibi bir baba olarak bu satırları okuyunca kanım dondu. Öncelikle bir çocuk kitabında böyle bir metin kabul edilemez. 7 yaşındaki oğlumu 6 aylıkken fuarlara götürmeye başladım; Kitaplarla iç içe olsun diye. Özellikle çocuk kitabı yayınlayan yayıncılarımızın sorumlu olması ve yayınladıkları metinleri mutlaka kendi içlerinde tekrar tekrar okuyup kontrol etmeleri gerekir.”
ÖZDENETİM GEREKİYOR
“Sorumluluk sahibi yayıncılık bunu gerektirir. Bunun yanında devletin kanunları var. Bir yayıncı yayınladığı her kitabı Basın Savcılığına verir. Savcılık kitabı kanunlara uygunluk bakımından tetkik eder. Bu kitabın 4. baskısını yapan yayınevi durumu fark edince toplattığını söylemiş. Peki ilk üç baskıyı yapan yayınevi? O kim? Merdiven altı yayıncılık yapanlar kalite aramıyor. Ucuza kitap çıkartmak amacıyla kaliteden ödün veriliyor. Şu anda okuyucularımızın tercih ettiği köklü birçok yayınevi, nitelikli editörlerle çalışıyor. Çocuk kitabını hiç okumadan ‘kopyala-yapıştır-bas’ mantığıyla yayınlamak tüm sektöre zarar veriyor. Anne-baba olarak ucuz değil güzel içerikli kitap almalıyız.”
Marmara Üniversitesi Yayıncılık Yönetimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kübra Yiğitbaşı: “Ülkemizde yayıncılığın daha özelde de çocuk yayıncılığının temel sorunlarından biri, kurumsal yapıya sahip olmayan bazı şirketlerin, nitelikli editörlerle çalışmaması. Okura ve çocuğa saygı duyulmadığını da gösteren bu özensizlik, ne yazık ki çocukların da kitap okumamasını sağlıyor. Bu nedenle çocuk yayıncılığı ve kitaplarının bel kemiği konumundaki nitelikli editörlerin titiz çalışmalarından mahrum olan kitaplar, çocuğa uygunluk ilkelerine aykırı metinlerle yayınlanıyor. Burada yazarla birlikte yayıncının da sorumluluğu var.”
HER AŞAMAYA KONTROL ŞART
“Bir çocuk kitabının oluşum aşamasında editör ne yapar? Editör, yazarın yayınevine gönderdiği dosyayı okuyup inceleyerek, yayınlanmaya uygun olup olmadığına ve hangi yaş grubuna sunulması gerektiğine yönelik çalışır. Metinde düzenleme ve düzeltmeler yapar, tekrar tekrar okuyarak içeriksel kontrolünü sağlar. Kitap haline gelecek metnin resimlenmesi, tasarımı gibi konularda da hedef kitlenin yaş, algı ve beklentilerine göre yönlendirmelerde bulunur.”
İSTEYEN YAYINCI OLMAMALI
Dolayısıyla, her isteyenin yayıncılık yapabildiği sektörde, çocuklarımızın algılarına ve anlam dünyalarına olumsuz etki edecek içeriklerle karşılaşmalarının önüne geçmek için kaliteli yayıncılık yapan nitelikli yayınevlerinin kitapları tercih edilmelidir.”
SUÇTA CEZA, TELİF TAZMİNAT GEREKİR
Türkiye Kent Konseyleri Birliği Hukuk Müşaviri Cüneyd Altıparmak: “İster basılı ister e-yayın olsun sorumluluk disiplinine sahiptir. Yayıncı da yazar da konusu suç veya haksız fiil oluşturan durumlarda ceza, telif ve tazminat bağlamında sorumludur. Kitaplar için editör ve redaktörler yayınevine karşı sorumludur. Yayınevi “bunların hatası deyip” işin içinden çıkamaz. Yayıncılar editörü, kalitesi artsın, anlam hataları ve düzeltmeler yapsın ve en önemlisi de hukuka aykırı yayın çıkmasın diye tutuyor. Yayınevi, editör hatasından dolayı doğan zararı yüklenir ancak bunu editörle yaptığı anlaşmaya göre ona rücu edebilir. Bu okuyucuyu veya diğer idari birimleri bağlamaz. Kitle, yazar ve yayıncıyla muhataptır.”
ÇOCUK YAYINCILIĞI UZMANLIK GEREKTİRİR
Erdem Yayınları-Melike Günyüz: “Son yıllarla sıkça karşılaştığımız çocuk kitabı içerikleriyle ilgili sorun aslında bilinçli yayıncılık ve sektördeki yetişmiş insan kaynağı eksikliği ile ilgili. İhtisaslaşma gerektiren çocuk yayıncılığı için piyasada yeterli insan kaynağı olmadığı gibi yetişmiş, uzman editörlerle çalışmak maliyetleri artıyor. Ancak yayıncılığı, yazarın yazdığı ve çizerin çizdiği işi alıp matbaada yayınlamak ve satmak olarak kurguladığımız sürece sorunları çözmemiz mümkün değil. Kaliteyi kağıt ve baskı kalitesinde olduğu kadar, metin, dil, anlam, tasarım kalitesinde de aramak zorundayız. Çocuk kitaplarında karşılaştığımız bu sorunların farklı şekilleri ile yetişkin yayıncılığında da karşılaşıyoruz. İntihal, özensizlik, hatalı basımlar gibi birçok mesele aslında yine dönüp dolaşıp kitapların yetkin editörler tarafından hazırlanmamasına dayanıyor. Yetişkin okur bir şekilde bu durumu tolere edebilir. Fakat çocuk okurun böyle bir şansı olmadığı için ebeveyn ve öğretmenlerin dikkat etmesi gerekiyor.
MUSA DİNÇ TUTUKLANDI
Musa Dinç, tilkinin ayıyı ‘tecavüzlü cezalandırdığı’ ahlaksız bir masal uydurup ‘Gül ve Düşün’ adlı kitabına dört baskı yaptı. Hakkında başlatılan soruşturma kapsamında dün sabah Aydın’daki evinde gözaltına alınan Dinç, sevk edildiği mahkemece “Çocuk, hayvan, ölmüş insan bedeniyle ilgili üretilen müstehcen yayınları yayınlamak” suçlamasıyla tutuklandı.