Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, koronavirüs ile ilgili sosyal medya hesabından vatandaşların sorularını yanıtladı. İşte o sorular...
GIDADAN BULAŞ GÖRÜLMEDİ
- Çin’de bir seferde üretilen 4 bin 836 kutu dondurmadan alınan örneklerin üçünde virüs pozitif bulunmuş. Öncelikle bu hastalık yapabilecek bir virüs mü? Yoksa virüs parçası mı?
Çin’de dondurmada koronavirüs tespit edilmesi, büyük olasılıkla üretim sırasında koronavirüs pozitif birisinden bulaş olmasıyla ilgili olabilir. Soğukta bulunduğu için, virüs daha uzun süre tespit edilebilir. Bulaşa neden olamaz. Dünyada bugüne kadar gıdayla geçiş gösterilmedi. Daha önce Çin’de donmuş balıkürünlerinde de virüs tespit edildi, ancak benzer şekilde hiç geçiş gösterilmedi.
- Gıda ile geçiş olmadı diyorsunuz ama bilindiği gibi koronavirüsün yarasa çorbasından yayıldığı söyleniyor.
Bu virüsün ana kaynağı yarasa ancak arada başka bir türe geçmiş ve o türden de insanlara bulaşmış gibi görünüyor. Ancak bu bulaş büyük olasılıkla o canlılarla yakın bulunma ile gerçekleşmiş gibi, bugün halen kesin bilinmiyor.
- Peki ekmek satan kişi sigara içerken eli ağzına değiyor sonra elini ekmeğe değdiriyor. Bu kişide korona varsa ben de eve gelince o ekmeği yersem bana korona geçer mi?
Öncelikle eğer
1- Süre çok kısa olursa,
2- Siz elinizle aynı noktaya dokunur ve sonrasında da göz, burun veya ağzınıza götürürseniz risk olabilir. Ancak bu şekilde geçişi destekleyen bilimsel bir veri yok. Elinizi yıkadığınız anda risk kalmaz.
- Maske de başta önemli değildi sonra önem kazandı...
Ülkemizde vaka sayısı çok çok az iken, sadece şikâyeti olanların (bulgusu olanların da o dönemde çok büyük kısmı başka nedenlere bağlı idi) takması öneriliyordu. Vaka sayısı artınca semptomu olmayanların da maske takması önerildi. Semptomu olan maske takınca bulaşmayı önleme yüksek.
KARGODAN BULAŞIR MI?
- Hocam aşılar yapılıyor ama nedense bulaş hızı düşmedi. Neden?
Süreç daha çok çok başlangıcında. Aşıların etkisini öncelikle büyüklerimize iki dozu yaptıktan sonra hasta sayıları ve kayıplarımızda düşme olarak göreceğiz.
- Kargolardan virüs bulaşır mı?
Bugüne kadar kargo veya paketle de virüs geçişini gösteren herhangi bir veri benim bildiğim veya görebildiğim kadarıyla yok.
- Asıl aşı yaptığınız kobayların sonuçlarını iyi araştırın, ama sonuçları toplumla paylaşın.
Aşı enfeksiyon hastalıklarından korunmada en etkili yöntemimiz. O nedenle uygulanmasını desteklememiz gerekli. Kesinlikle hem uygulama sayıları, hem de ortaya çıkan tüm istenmeyen etkiler ve korunma oranlarına yönelik bilgiler paylaşılmalı.
BU VİRÜSÜ İNSANLAR MI GELİŞTİRDİ?
- Bu virüs yeni dünya düzeni için insan eliyle mi ortaya çıkarıldı? Evet ya da hayır tek istediğim cevap bu inanın.
Kesin bir cevap vermek mümkün değil. Bilimsel olarak laboratuvarda geliştirilebilir mi? Olasılığı var ancak bu virüsün doğadan kaynaklı olma ihtimali kat ve kat yüksek. Çünkü bazı yapısal özelliklerinin laboratuvarda geliştirilmesi mümkün görünmüyor.
TESTLER GÜVENLİ Mİ?
- Muhtemelen test kitleri sıkıntı. Her şeye pozitif çıkabiliyor. Bunu kimse konuşmuyor.
PCR testleri ile yanlış olarak pozitif çıkma ihtimali eğer örnek düzgün alındı ise ortamdan kirlenme yok ise çok olası değil.
- Aşı olduğumuz takdirde maske takımını devam ettirmeli miyiz? Ayrıca 1. dozdan itibaren koruma sağlıyor mu yoksa 2. dozla birlikte mi koruma dönemi başlıyor? Siz de aşı oldunuz. Bir semptom yaşandı mı?
1- Korunmanın ikinci dozdan 7 gün sonra başladığını kabul ediyoruz. 2- Maske takmaya devam etmeliyiz. 3- Ağır hastalık ve yoğun bakıma yatmadan koruma çok yüksek. 4- Kişisel olarak bende istenmeyen etki olmadı.
KRONİK HASTALAR NEDEN SONDA?
- Ateş hocam diğer ülkeler kronik hastaları ilk aşamada aşılarken siz neden kronik hastaları son aşamaya koydunuz? Merak ediyorum.
Zaman içerisinde hastalıkla ilgili en önemli risk faktörünün yaş (diğer hastalıklardan daha ön planda) olduğu ortaya çıktığı için ve ayrıca çok uzun süredir büyüklerimizden en çok özveri istendiği için ilk öncelik doğal olarak büyüklere verildi.
- Yasakları ne zaman hafifletmeyi düşünüyorsunuz? Virüs öldürmezse yoksulluk öldürecek.
Bilim Kurulu önerilerde bulunuyor, vaka sayılarımızda azalma var, en kısa sürede kayıplarımızda azalma olması ise en büyük isteğimiz. Sayılarımızın azalmasıyla birlikte kısıtlamalar da basamak basamak kalkacaktır.