1
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) mühendislerince tasarlanarak üretilen Türkiye'nin özgün helikopteri T625'i ilk uçuran test pilotları Arif Ateş ve Gökhan Virlan, Yeni Şafak'tan Kıymet Sezer'e konuştu.ü
Deneysel Test Pilotu Gökhan Virlan, şunları söyledi:
— İlk uçuşlar dünyada çok önemlidir. Bütün hava aracı üreticileri için ilk uçuşu yapmak çok önemlidir. Dünyada bunu yapan test pilotu da çok azdır. Herkese nasip olmaz. Türk mühendislerin tasarladığı ve ürettiği, özgün ve milli helikopteri ilk kez uçurma şansı bize nasip oldu. Bu gururu yaşadık. Her şeye değer. Kendi adıma 16 farklı helikopterle uçtum. 6 Eylül'de yaptığımız bu kısa ama çok önemli uçuş, benim 25 yıldan ve 5 bin saat uçuştan sonra keyif aldığım en iyi uçuştu. Çünkü arkasında büyük bir mühendis ordusu, çok ciddi bir yönetici desteği, her türlü kaynağın bize tahsis edilmesi vardı. Bu belki kısa bir uçuş olarak görünüyor ama anlamı çok daha büyük.
Arif Ateş, özgün helikopter deneyiminin her şeyin üzerinde bir gurur olduğunu şu sözlerle anlattı:
— Atak helikopterini biz millileştirdik. Ancak özgün helikopterimiz Gökbey, bizim tasarımını kendimizin yaptığı bir helikopter. Dolayısıyla bu çok farklı bir deneyim. Ve bunun ilk uçuşlarını da yapmak bize kısmet oldu.
'BİZDE BİR GELENEK VARDIR, İLK UÇUŞU YAPTIKTAN SONRA PİLOTLARI ISLATIRLAR'
Gökbey test pilotları, bu başarının arkasında büyük bir ekip olduğunun da altını çizdiler. Arif Ateş, "6 Eylül'de sabah 06.00'da ilk uçuş için hepsi orada bekliyordu. O uçuşu yapıp döndüğümüzde gözyaşlarını tutamamışlardı. Herkes ağlıyordu" diye anlattı. Gökhan Virlan, "Bizde bir gelenek vardır. İlk uçuşu yaptıktan sonra pilotları ıslatırlar. Bizi de o gün sabahın 6'sında ıslattılar. Ama herhalde o en güzel ıslanmaydı. Arkadaşlarımızın gözyaşlarıyla bizi ıslattıkları sular birbirine karıştı" ifadelerini kullandı.
'İSMİ KÜLLİYE'DE ÖĞRENDİK'
Pilot Arif Ateş, "Gökbey ismini buraya geldiğimizde, helikopterin üzerinde gördük. İnanılmaz güzel bir isim, çok mutlu olduk" dedi. Pilot Gökhan Virlan ise "Benim ismim Gökhan. Küçükken anne-babama neden ismimi Gökhan koydunuz diye sorduğumda bana göklerin hanı, göklerin hakimi ol, diye koyduk derlerdi. Öyle güzel bir tesadüf, öyle güzel bir şey oldu ki, ben göklerin hanı olarak Gökbey'in pilotu oldum" diye konuştu.
'ÖZEL BİR HELİKOPTER'
İlk uçuştan sonra helikopter üzerindeki bütün sistemlerin sökülerek ilk uçuş analizlerinin alındığını, tasarımla gerçekleşenin doğrulandığını, uçuş esnasında, telemetri sistemi ile anlık verilerin alındığını ve ilk uçuş databaseinin oluştuğunu anlatan Arif Ateş, "Bunların analizlerini, değerlendirmelerini yaptık, raporumuzu çıkardık, tüm sistemlerimizi ayırmıştık, hepsini tekrar birleştirdik. Şuanda da helikopterimizi yine tekrar uçuşa elverişli hale geldi, testler başlıyor" diye konuştu.
Pilot Gökhan Virlan, "Yıllardır helikopter pilotluğu yapıyoruz. 4- 5 bin saatten fazla uçuşumuz var. 25-26 yıldır helikopter pilotuyuz. Helikopterin nasıl uçurulacağını biliyoruz. Ama burada önemli olan nasıl uçurulacağı değil nasıl yapıldığını görmek ve bu helikopterin yapılış amacına uygun olup olmadığını tespit etmek. Özel bir helikopter bu. Üzerindeki sensörler anlamında, veri toplama anlamında özel bir helikopter. Biz helikopteri her anlamda en uç noktalarda zorlayacağız. Zorladıktan sonra helikopterin davranışlarını göreceğiz" dedi.
'1500 SAATLİK TEST UÇUŞU'
Halen geliştirme aşamasında olan Gökbey'in test aşamasının öğrene öğrene devam edeceğini belirten Pilot Arif Ateş, "Geliştirme ve sertifikasyon süreci dahil her şeyin tamamlanması için biz yaklaşık bin 500 saatlik bir test uçuşu öngörüyoruz" dedi. Ateş, "Şu anda test için bir helikopterimiz var. İkincisi üretim bandında ve martta onun da ilk uçuşunu yapacağız. Ardından üç ve dördüncü helikopterler prototip olarak testleri yapılacak. Bir kısmı yer testlerinde bir kısmı uçuşta, yoğun bir test süreci ve kampanyayla, kısmetse 2 sene içerisinde biz bu test sürecini bitirmeyi planlıyoruz" diye anlattı.
Pilot Arif Ateş, test uçuşuna gidilen sürecin yoğun ve hızlı geçtiğini ve proje ekibinin gece gündüz yoğun mesai ile yürütülen çalışmaların helikopterin 6 Eylül sabahı saat 06.00'da havalandığını anımsattı. Ateş, o dakikaları şöyle anlattı:
— İlk uçuşu yaptığımızda beklentimizin çok daha üzerinde bir hava aracı platformuyla karşılaştık. Aslında bir helikopterin ilk uçuşundan beklenen, yerden hovera kalkmasıdır (yer ile irtibatının kesilmesi). Helikopteri yerden kestikten sonra helikopter stabil durabilme kabiliyetine sahip olması gerekir.
'OTOPİLOT VARMIŞ GİBİYDİ'
— Helikopterin ilk uçuşu olduğu ve henüz doğrulanmış bir oto pilot sistemi olmadığı için, o gün otopilotsuz uçmamıza rağmen sanki otopilot varmış gibi oldukça stabil bir helikopter karakteristiği gözlemledik. Hem performans yönünden hem de helikopterin uçuş kumandalarına tepkileri anlamında. Biz ilk uçuşta helikopterden bu kadar olumlu bir tepki alacağımızı beklemiyorduk açıkçası.
(Yeni Şafak)