OSMAN NURİ CERİT
Türkiye dün, Cumhurbaşkanlığı ve Parlamento seçimleri için sandık başına gitti. 24 Haziran Seçimleri ile birlikte Türkiye’de yeni bir dönem de başlamış oldu. 16 Nisan 2017 referandumunda Millet iradesi ile kabul edilen ve devrim niteliğinde düzenlemeler içeren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş süreci dünkü seçimlerle uygulamaya girdi.
Kaos da bitti koalisyonlar da
Türkiye’yi vesayet prangalarından kurtaracak olan yeni sistem, devlet yönetiminde çift başlılık ve koalisyon dönemlerinin kaos süreçlerini de sonlandıracak. Yetkileri olan, ancak sorumsuz Cumhurbaşkanlığı uygulaması dünkü seçimlerle birlikte tarih oldu.
Millet iradesi esas alınacak
Yeni dönemde Türkiye’yi, Millet iradesini esas alan ve cezai sorumluluğu olan Cumhurbaşkanı yönetecek. Cumhurbaşkanı her türlü işlem ve eylemden sorumlu olacak ve eylemlerinden dolayı yargı yolu da açılacak.
Devletin ve hükümetin başı
Cumhurbaşkanı hem devletin, hem de hükümetin başı olacak. Cumhurbaşkanı hükümeti kurarken dışarıdan veya Parlamento’dan seçeceği bakanları atayacak. Cumhurbaşkanı bir veya daha fazla sayıda Cumhurbaşkanı Yardımcısı da atayabilecek.
Meclis gençleşiyor
Türkiye’nin geleceği olan 18-24 yaş arası gençlere, dün gerçekleşen seçimle ilk kez Parlamento kapısı da açıldı. Yeni sistemle birlikte Meclis’in yasama ve denetim mekanizmaları güçlenecek.
Hantal bürokrasi bitiyor
Parlamenter Hükümet Sistemi’nin hantal yapısından kaynaklanan bürokratik oligarşi sonlanacak. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte Türkiye, demokrasi, istikrar ve ekonomide çağ atlayacağı yeni bir süreç yaşayacak. Türkiye’yi şahlandıracak olan yeni sisteme geçiş sürecinin başlıkları özetle şöyle:
Adaletli temsil gücü
Pazar gün gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı ve Parlamento seçimleri, siyasi partilere yasal zeminde ilk kez ittifak yolunu da açtı. Seçime ittifakla katılan partiler, ittifakın toplam oylarının yüzde 10’u aşması sayesinde barajı geçmiş sayıldılar ve aldıkları oy oranında TBMM’de temsil edilme fırsatı buldular.
600 vekil 18 yaş!
550 olan milletvekili sayısı 24 Haziran seçimleri ile birlikte 600’e çıkarıldı. Daha önce 4 yıllığına seçilen milletvekilleri, yeni sistemle birlikte 5 yıllığına seçildiler. Milletvekili seçilme yaşı 18’e indirildiği için siyasi partiler tarafından aday gösterilen 18-24 yaş arasındaki gençlere ilk kez Parlamento kapısı açılmış oldu.
En fazla 2 dönem
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde cumhurbaşkanı, daha önce olduğu gibi yine doğrudan halk oylarıyla belirlendi. Beş yıllığına seçilen cumhurbaşkanı, en fazla iki dönem cumhurbaşkanlığı yapabilecek.
KANUN YAPMA GÖREVi TAMAMEN MECLiS'TE
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde TBMM’nin yasama görevi güçlendirilecek. Mevcut anayasada Bakanlar Kurulu tarafından verilen kanun tasarısı uygulaması sona erecek. Yasa metinleri milletvekilleri tarafından hazırlanarak. TBMM’ye sunulacak. Cumhurbaşkanı, Genel Bütçe Kanunu dışında yasa hazırlayamayacak. Cumhurbaşkanı’nın hazırlayacağı Bütçe Kanunu, TBMM’nin onayına sunulacak. TBMM’de hükümet sıraları olmayacak, yasa görüşmelerinde bakanlar yer almayacak.
Sınırlı KHK yetkisi
Cumhurbaşkanı sınırlı konularda KHK çıkarabilecek. KHK’ler, TBMM’nin aynı konuda yasa oluşturması halinde devre dışı kalacak.
OHAL Meclis denetiminde
Yeni sistemle OHAL ilan etme yetkisi de Cumhurbaşkanı’na verilecek. Ancak OHAL ilanı kararları ve OHAL’in süre uzatımı Meclis’in onayına sunulacak.
Seçimlerin yenilenmesi
Cumhurbaşkanı ve Meclis, karşılıklı olarak seçimlerin yenilenmesi kararı verebilecek.Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri birlikte yenilenecek.
Çift başlılık bitti
Cumhurbaşkanlığı Sistemi bir rejim değişikliği değil, hükümet modeli değişikliği öngörüyor. Cumhurbaşkanlığı sistemi ile birlikte devlet yönetiminde çift başlılık sona erecek. Milletin oylarıyla seçilen Cumhurbaşkanı yürütmenin ve devletin başı olacak.
Başbakanlık kalktı
YSK 24 Haziran seçimlerine ilişkin kesin sonuçları açıklayana kadar mevcut hükümet göreve devam edecek. Kesin sonuçların açıklanması ve milletin oylarıyla seçilen Cumhurbaşkanı’nın TBMM’de yemin etmesiyle birlikte yeni sisteme geçilecek. Böylece başbakanlık makamı da sonlanacak.
Bakanları atayacak
Cumhurbaşkanı hükümeti kurarken dışarıdan veya Parlamento’dan seçeceği bakanları atayacak. Parlamento’dan atanacak bakanların milletvekilliği sona erecek. Cumhurbaşkanı ayrıca bir veya daha fazla sayıda Cumhurbaşkanı Yardımcısı atayacak.
BAKANLIK SAYISI 16'YA iNiYOR
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde, mevcut bakanlıklar sayıları azaltılarak veya birleştirilerek yeniden yapılandırılacak. Cumhurbaşkanı’nın başkanlığındaki hükümetin kaç bakanlıktan oluşacağına ilişkin düzenlemeler Cumhurbaşkanı tarafından KHK ile yapılacak. Hazırlanan taslak çalışmaya göre yeni dönemde bakanlıkların sayısının 16 olması planlanıyor.
Cumhurbaşkanına bağlı ofisler
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde, bakanlıkların yanı sıra doğrudan cumhurbaşkanına bağlı ofis ve kurullar oluşturulacak. Cumhurbaşkanı KHK’sıyla yapılandırılacak ofisler, finans, iletişim, insan kaynakları, teknoloji ve yatırım alanlarında görev yapacak. Kurulların ekonomi, eğitim, sağlık, güvenlik, dış politika, hukuk ve sosyal politikalar alanlarında yapılandırılmaları bekleniyor.
Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu
Eski uygulamada “vatana ihanet” dışında suçlanamayan Cumhurbaşkanı, yeni sistemle birlikte her türlü eylem ve işlemlerine karşı cezai sorumlulukla karşı karşıya kalacak. Cumhurbaşkanı hakkında, TBMM’nin salt çoğunluğunun oyu (301 oy) ile soruşturma açılması için önerge verilebilecek. Cumhurbaşkanı hakkında verilen önerge, TBMM üye tam sayısının beşte üçünün (360 oy) gizli oyu ile kabul edilirse, Meclis soruşturması açılabilecek. Cumhurbaşkanı, TBMM üye tam sayısının en az üçte ikisinin (400 oy) oyu ile Yüce Divan’a sevk edilebilecek. Sorumluluk hali Cumhurbaşkanı’nın atayacağı bakan ve Cumhurbaşkanı Yardımcıları için de geçerli olacak.