Özgül Öztürk
Asgari ücrete yapılan yüzde 54.66'lık zammı bahane eden site yöneticileri aidatlara yüzde 150'ye varan zam yapmaya başladı. Vatandaş kiralarla yarışan aidatlara isyan ederken, yetkililer kat maliklerine "İtiraz edin" önerisinde bulunuyor.
Toplu yapı yönetimleri asgari ücrete yapılan yüzde 54.66'lık zammı bahane ederek site aidatlarına yüzde 150'ye yakın fahiş zamlar yapmaya başladı. Yapılan zamlar sonrası İstanbul'da site aidatları 500 lira ila 5 bin lira aralığına ulaştı. Esenyurt'ta 2500 konutluk bir sitede 1+1 konutun Haziran 2022 aidatı (ısınma hariç) 415 TL iken temmuzda 525 TL, ekimde 646 TL'ye çıktı. Aynı dairenin 2023 Ocak ayı itibarıyla ödediği aidat oranı 1047 TL'ye yükseltildi. Halkalı'daki bir sitede de 2+1 dairenin aidatı temmuzda 291 TL'ye çıkarıldı. Aynı dairenin aidatı, yeni yılla beraber yüzde 99 zamlanarak 580 TL'ye yükseltildi. Bahçeşehir'deki bir sitede bulunan 3+1 büyüklüğündeki dairenin ocakta 900 TL olan aidatı temmuzda 1200 TL'ye, bu yılbaşında da 2 bin 250 TL'ye çıktı.
HUZUR HAKKINA % 300 ZAM
Aidat kalemleri içinde en fazla artış ise yöneticilere ödenen huzur hakkında yapıldı. Bazı sitelerde huzur hakkı için yüzde 300'lük artışlar var. Site aidatlarının yaklaşık yüzde 46'sının personel maliyetlerinden kaynaklandığını ifade eden site yönetim sistemi APTİ'nin Kurucusu Ali Emre Erişen, "Site personelinin yüzde 92'si asgari ücretle çalışıyor. Personel maaşları site aidatına en fazla yüzde 55 olarak yansıtılmalı. Pek çok sitede ısınma ve sıcak su aidata dahil bile değil. Ama bunu bahane ederek fahiş zam yapan site yönetimleri çok. Huzur hakkı da kat maliklerinin de katıldığı yönetim seçiminin yapıldığı genel kurulda belirleniyor. Karar Defteri'nde yazan ücretin üzerinde rakamlar talep edilmemeli" dedi.
YÖNETİCİ SEÇİMİNE DİKKAT
Yönetim kurulu üyelerinin çoğunun aidat ödemediğini ve 'Huzur Hakkı' adı altında bir de maaş aldığını anlatan Erişen şunları kaydetti: "Bu dönemde Huzur Hakkı'na yüzde 300'e varan oranlarda zam yapanlar var. Site yöneticileri maalesef çoğu kez bu işi bilmeyen kişilerden seçiliyor. Bunlar güvenliğin arabasını kendine özel araç yapıyor, site çalışanlarını özel şoförü gibi kullanıyor. İstanbul'da 8 bin 200 daireden oluşan siteler var. Bunların aylık toplam aidatları 27 milyon TL. Bu kadar büyük bütçeleri yönetecek isimlerin de yetkin olmaları gerekiyor. Bu nedenle kat maliklerinin yöneticilerini doğru kişilerden seçmesi gerekiyor."
GELİR KAPISINA ÇEVİRDİLER
Yüksek kira ve enerji faturaları nedeniyle zor günler geçiren site sakinlerinin şimdi de aidat nedeniyle isyan ettiğini ifade eden Tüketiciler Birliği Genel Başkanı Mahmut Şahin "Site yöneticileri bu işi gelir kapısı haline getirdi. Zincir marketler nasıl günde 2 kez fiyat artırıyorsa, site yöneticileri de aidatları durmadan artırıyor. Gereksiz giderlerle faturalar şişiriliyor. Örneğin bina yönetimlerinin ofise ihtiyacı olmadığı halde, ofis tutuyorlar. Eş, dost akrabayı personel olarak işe alıyorlar" dedi. Şahin, bina sakinlerini sorumluluk sahibi olmaya davet ederek, giderleri takip edip yüksek rakamlara itiraz etmeleri uyarısında bulundu.
ÖNCE İTİRAZ SONRA DAVA
Kiralarla yarışan aidat oranlarına karşın vatandaşlardan "Aidatlara da artış sınırlaması getirilsin" önerisi gelirken, sektör temsilcileri bunun mümkün olmadığını belirtti. Sosyal donatı alanları, daire sayısı ve personel sayısına göre site aidat oranlarının değiştiğini ifade eden Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Başkanı Hakan Akdoğan "Aidatlara zam gelmesi normal. Ama site yönetiminin gelen zamları doğru oranda aidatlara yansıtıp yansıtmadığı kontrol edilmeli. Eğer burada bir uyuşmazlık varsa, kat malikleri itiraz etmeli. Yine sonuç alamazlarsa dava açabilirler. Eğer haklı bulunurlarsa aidat zamları yeniden belirlenir." Kakıcı & Şimşek Hukuk Bürosu kurucularından Av. Elvan Kakıcı Şimşek de "Ev sahibi ve kiracılar site yönetim hesaplarındaki tüm bilgi ve dokümanları incelesin. Yönetim usulsüz harcamalardan hem hukuki hem de cezai olarak sorumludur" dedi.
Araştırmalara göre İstanbul'da aidatların en fazla arttığı ilçeler Beşiktaş, Şişli, Sarıyer oldu. Eva Gayrimenkul Değerleme Yöneticisi Serkan Bal "Son 1 yılda yaşanan artışlarda yaklaşık 9 ilçenin artış oranı yüzde 100 üzerinde olurken tavan oran yüzde 145'e ulaştı" dedi.
AİDAT NASIL BELİRLENİYOR?
Aidat fiyatlarında yasal olarak herhangi bir artış sınırı bulunmuyor. Binanın aidatı belirlemek için öncellikle bir işletme projesinin bulunması gerekiyor. Bu projede gayrimenkulün bir yıllık tahmini gelir ve gider tutarları yer alıyor. Buna göre, her kat malikinin vermesi gereken aidat oranı belirleniyor. Ancak vatandaşların bu tutara itiraz etme hakkı bulunuyor. Yetkililer, bedelin ekonomik gerekçelere uygun olmadan hatalı belirlendiğini düşünen kat maliklerinin, Sulh Hukuk Mahkemesi'ne başvurabileceğini ifade ediyor. Ayrıca site yönetimine başvurarak da revize talebini dillendirebileceklerini söylüyor.