OSMAN NURİ CERİT
Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın kabine toplantısı sonrasında açıkladığı il bazlı normalleşme takviminin nasıl uygulanacağı netleşmeye başladı. Buna göre iller her iki haftada bir vaka sayısı ve yayılma, iyileşme, yoğun bakım doluluk ile ölüm oranlarına göre değerlendirilecek. Bu veriler doğrultusunda iller 4 gruba ayrılacak. İllerin içinde bulunduğu grubun kriterlerine göre kısıtlamalar ya azaltılacak ya da artırılacak.
1-İLLER 4 GRUBA AYRILACAK
Sağlık Bakanlığı, Bilim Kurulu'nun tavsiyesine göre 4 grupta kriterleri belirleyecek. İller yeşil (düşük-vaka sayıları 5-10 kişi arası), sarı (orta-vaka sayıları 10-49), kahverengi (yüksek-vaka sayıları 49-99) ve kırmızı (çok yüksek-vaka sayıları 99-1000 kişi arası) riskli olarak sınıflandırılacak. Gruplara göre illerdeki durumun çerçevesi çizilecek.
2-ESNEME YOK, EK TEDBİR VAR
Rİze, Trabzon, Samsun, Ordu, Giresun, Tokat, Adıyaman, Osmaniye, Karaman gibi illerde olduğu gibi 100 binde 100 oranının üzerinde vakaya sahip kentler yüksek risk grubunda. Bu grupta yer alan illerde normalleşme adımları atılmayacak ve yeni tedbirler de uygulanabilecek.
3- SARI İLLERDE GEVŞEME
Tabloda sarı olan illerde kısıtlamalar esnetilecek. Kafe ve restoranlar belirli kurallarla açılırken, yine önlemlere uymak şartıyla yüz yüze eğitimin başlaması da bu iller için gün- deme gelecek. İlk tabloya göre içinde İzmir ve Ankara'nın da bulunduğu 40 il bu grupta.
4-İSTANBUL YÜKSEK RİSKLİ GRUPTA
Kahverengi kategorideki illerde kısıtlamalara sınırlı oranda esneklik gelecek. Bazı kısıtlamalar ise uygulanmaya devam edecek. İstanbul'un başını çektiği 30 il yüksek risk grubunda yer alıyor. Bu illerde kafe ve restoranların açılması ve yüz yüze eğitim, vakaların düşmesinden sonra gerçekleşecek.
5-İKİ HAFTADA BİR YENİ TABLO
Her iki haftada bir belirlenen kriterlere göre o ilin içinde bulunacağı grup yeniden şekillenecek. Yüksek risk grubundan orta veya düşük risk grubuna geçen illerde kısıtlamalar kaldırılırken, tersi durumda ise kısıtlamalar artırılacak. İllerin içinde bulunduğu grubun risk seviyesine bakılarak, kafe ve restoranların açılması ve kısıtlamalar değerlendirilecek.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 haftada 100 bin nüfusta görülen vaka sayısı en çok artan 5 ili; Bilecik, Erzincan, Kilis, Uşak ve Çanakkale, en çok azalanları ise Bitlis, Mardin, Kastamonu, Yalova ve Bingöl olarak duyurdu.
VAKANIN AZ OLDUĞU YER SOSYALLEŞİR
Bilim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, AKŞAM'a yaptığı değerlendirmede yerinde karar mekanizmasının devreye girmesiyle, restoran ve kafelerde bir gevşemenin söz konusu olabileceğini ifade etti: "Her ildeki veya ilçesindeki durum aynı olmayabiliyor. Birinde vaka ve sağlık sisteminin yanıt verme durumu hastalığın seyrine göre daha kötü konumda, diğerinde daha iyi durumda olabiliyor. Köy okullarında eğitimin başlaması gibi özellikle daha küçük yerleşim yerlerinde, vaka sayılarında zorlanma yoksa belirli kurallarla kontrollü normale dönüş sağlanabilir. Ama şunu unutmamamız lazım; biz tedbirleri gevşetirken de ister il bazlı, ister ilçe bazlı olsun kontrollü yapmamız lazım. Eskisi gibi bir sosyal yaşantı bir süre daha yok."
EK TEDBİRLER TRABZON'DAN BAŞLADI
Vaka sayılarının oransal olarak en yüksek olduğu iller sıralamasında ilk sırada yer alan Trabzon'da İl Hıfzıssıhha Kurulu'nca ilave tedbirler alınmaya başlandı. Kentte virüsün cenaze namazları ve taziye ziyaretleri ile yayıldığının belirlenmesi üzerine cenaze namazları en fazla 30 kişi ile sınırlandırıldı. Yetkililer, cenaze evlerinde akşamları toplu olarak bir araya gelmeler ve aile içi buluşmalardan kaçınılması uyarısı yaptı. Kentte denetimler sıklaştırıldı.
KRİTERLERE UYMAYANA YENİDEN KISITLAMA
Toplum Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, normalleşme sürecine ilişkin değerlendirmede bulundu: "İllerin kategorize edilmesinde en büyük kriter vaka olacak. Düşük riskli illerde açılmalar daha çok olabilecekken yüksek riskli illerde açılma olmadan devam etmesi söz konusu olacak. Ancak bu kriterin de değişebileceğini bilmemiz gerekiyor. Diyelim ki orta riskli bir ilimizde kurallara uyulmadı, sosyal mekanlar açıldı, insanlar bir araya geldi, sokağa çıkma yasağı da kaldırıldı. O illerde tekrar değerlendirme yapılarak yüksek riskli duruma geçecek. Burada il bazında farklılıklardan dolayı insanların Türkiye'nin genelinde olan kısıtlamalara maruz kalmaması amaçlanıyor. Şu an Karadeniz'de vaka yüksek görünüyor. Rakamların yayınlanması ayna vazifesi görüyor. Tedbirlere uyumla mart başında vakalar inmeye başlayacaktır."
KAFEDE SÜRE SINIRLAMASI MASADA
Prof. İlhan restoran ve kafelerdeki kriterleri şöyle değerlendirdi: "Sıkı kurallar ve denetlemeler çerçevesinde kapasite ve içeride kalınacak zamana sınırlama getirilebilir. İşletme personeline düzenli PCR testi, ilerleyen süreçte de aşı yapılabilir. Müşterilerden HES kodu istenebilir. Girişte ateş ölçümü yapılabilir. Masalar en az 2 metre mesafeyle yerleştirilebilir."
NE KADAR BULAŞ O KADAR TEDBİR
Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hasan Murat Gündüz, Adana'da vakaların pik yaptığı 2020 yılının kasım, aralık aylarına göre yoğun bakımlardaki hasta sayılarının kısıtlamalarla birlikte yarı yarıya azaldığını bildirdi. Gündüz, bulaşıcılığı yüzde 30 oranında daha fazla olan mutant virüslerden korunmak için de kişisel koruyucu tedbirlerin aynı oranda artırılması gerektiğini belirterek şöyle konuştu: "En az 3'te 1 oranında hızla bulaşan mutant virüsler varken kişisel koruyucu tedbirlerimizi de en az bu oranda artırmalıyız. Mesafeyi yine 3'te 1 oranda artırmalıyız. Maskeyi daha doğru kullanmalıyız. Kapalı ortamlarda uzun süre kalmamalıyız. Kalmak zorundaysak havalandırmaya dikkat etmeliyiz. Virüsün artışını engellememiz tedbirlerle olacak."
KARADENİZ'İ 'GENİŞ AİLE' YAKTI
Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, Karadeniz'de vakaların aile içi ziyaretler ve cenaze, taziye ziyaretlerinden kaynaklandığını belirterek uyarılarda bulundu: "Karadeniz'de insan hareketliliği fazla. Virüsün kendi kolu bacağı yok. Bunu bize bir insan ulaştıracak. Dolayısıyla insan hareketliliğinin fazla olması nedeniyle vaka sayıları artıyor. Vakalarda aynı ailede, aynı soy isimde çok sayıda hasta var. 3-4 aile, hafta sonu hep birlikte oturup kalkıyorlar, birlikte yiyip içiyorlar. Bazen komşu da katılıyor, çünkü etraftaki evlerde hep akraba, genelde tanıdık. Büyük sofralar kuruluyor, birlikte vakit geçiriyorlar. O arada içlerinde biri pozitifse hepsine yayılmış oluyor."
AŞILAMA 6 MİLYONU GEÇTİ
Malatya'da yaşayan 6 çocuk, 15 torun sahibi 107 yaşındaki Hanife Şahin'e ikinci doz aşısı mobil sağlık ekiplerince evinde yapıldı.