Mavi Dolunay bu hafta sonu dünyanın her yerinden görüntülenecek. Uzmanlar Mavi Ay'ın ya da Mavi Dolunay'ın nadir bir doğa olayı olduğunu belirtirken geçtiğimiz yıl 76 yıl sonra ilk defa dünyanın her yerinden görüntülenmişti. Peki bu yıl mayı ay ne zaman çıkacak? Türkiye'den görüntülenebilecek mi? Mavi ay ne zaman saat kaçta gerçekleşecek?
Daha da nadiren, aynı yıl içinde aynı anda iki "mavi ay" göründüğünde ve bunların diğer "ay" fenomenleriyle, örneğin bir "süper ay" veya "kanlı ay" ile kombinasyonlarında ortaya çıkan durumlar ortaya çıkar.
MAVİ DOLUNAY 2021 NE ZAMAN?
22 Ağustos saat 15:01'de Kova Burcunun 29 derecesinde Dolunay gerçekleşecek. Mutlu bir tesadüf eseri Ay yine gezegenlere, bu sefer Jüpiter ve Satürn'e yakın olacak.
MAVİ AY NEDİR?
Mavi Ay, gök bilimcileri tarafından, bir takvim ayında yaşanan ikinci Dolunay olarak tanımlanan nadir bir doğa olayı olarak nitelendiriliyor.
Dünya'da meydana gelen volkanik patlamalar ve orman yangınlarının sebep olduğu toz bulutlarının hareketi nedeniyle mavi ve tonlarında gözüken Dolunay, gökbilimciler tarafından Mavi Ay olarak tanımlanmıştır. Aslında Ay'ın rengi değişmemekte, ancak toz bulutları sebebiyle Ay mavi renkte görülmektedir.
MAVİ AY NASIL OLUŞUR?
Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi, mavi ay ile ilgili şu açıklamaları yaptı;
"Mavi Dolunay" ya da "Mavi Ay", bir takvim ayında fazladan yaşanan ikinci dolunay olarak belirtilen nadir bir doğa olayı olarak nitelendirilmektedir ve yaklaşık 2.5 yılda bir kez meydana gelmektedir.
"Mavi Ay" bir tanıma göre bir takvim yılı (Güneş takvimi) içerisinde gerçekleşen 13. dolunay evresine verilen geleneksel bir isimdir. Ay takvimlerinde, bir takvim ayı aynı evre ile başlar aynı evre ile biter. Ancak bizim de günlük olarak kullandığımız Güneş takvimlerinde bir ay bizim astronomide "sinodik dönem" dediğimiz ve birbirini takip eden aynı iki evre arasında geçen süre (örneğin iki Dolunay arasındaki süre) ile tanımlanmaz
Böyle tanımlanmış olsaydı her ay 29.53 gün sürerdi. Oysa ki Güneş takviminde aylar 28, 29, 30 ya da 31 gün sürer ve toplam bir yıl da 29.53 * 12 = 352.2 gün değil 365.25 gündür! Bu nedenle bir aya aynı evreden (sözgelimi Dolunay ama Yeniay olsa da farketmez, ilkdördün olsa da) iki tane denk geldiği olur. (Aynı nedenle Ramazan ayı her yıl 11 gün öne kayar) Güneş takviminde bir yıl yine bu nedenle 12.37 tane ayrı evreden içerir. Bu 0.37'ler birleşip 2-3 yılda (tam olarak 2.7 yılda) bir 13. Dolunay'ın bir yıl içerisine sığmasına neden olur.
İşte böyle olduğunda gerçekleşen 13. dolunay "Mavi Ay" adını alır. Adını, İngilizce'de eski bir terim olan ve "ihanet eden" anlamına gelen "belewe" kelimesinin zaman içerisinde "blue" yani mavi kelimesine dönüşmesinden alan bu kültürel olgu, insanlar bir yılda 12 dolunay beklerken gerçekleşen 13. dolunayın takvime "ihanet" ettiği göndermelerinden alır. Ay'ın rengi ile hiçbir ilgisi yoktur. Sky & Telescope dergisinin Mart 1946 sayısı genel kabul gören orjinal tanımı alıp (yanlış anlayarak) bir ayda gerçekleşen ikinci dolunaya ilgi çekmek üzere "Mavi Ay" demiştir. Ay ancak çok özel durumlarda, volkanik patlamalar gibi Dünya'nın atmosfer parçacık yoğunluk, boyut ve yapısını kısa sürelerle değiştiren doğa olayları sonrası "mavimsi" bir renkte görülebilir.