Bülent ŞANLIKAN
AKŞAM, organ naklinin gizli kahramanlarıyla bir gün geçirdi. Sağlık Bakanlığı’na bağlı organ nakli sürecini yürüten özel ekibin saniyelerle yarışına tanıklık etti. Hekim, hemşire, nakil koordinasyon merkezi çalışanları, ambulans şoförü, helikopter ve uçak pilotları…. Hepsi gelen bir telefona kilitleniyor ve hedeflerinde sadece hayat kurtarmak var. Zamana karşı başlayan bu yarışta bağışçıdan organın çıkartılıp bekleyen hastaya nakledilmesi için kısa mesafede ambulans şoförleri, orta mesafede helikopter pilotları ve uzun mesafede jet pilotlarıyla şartlar sonuna kadar zorlanıyor. 7/24 çalışan ekip talimatları 112 Komuta Merkezi’nden alıyor.
Beyin ölümü gerçekleşen hastalardan alınan organları, nakil bekleyen hastaların sağlığına kavuşması için zamanla yarış veren ekibin koordinasyon hemşiresi Azize Göktürk, acıyla sevinç arasında geçen o anları şöyle anlattı:
“Ben koordinatör olduğum için önce hastayı arıyorum ve iki saat içinde hastanemizde olması gerektiğini söylüyorum. Bu sırada göğüs cerrahı, yardımcısı ve ben eğer İstanbul içindeyse ambulansla donöre gidiyoruz. Şehir dışındaysa Sağlık Bakanlığı ya da askeri jetlerle şehre uçuyoruz. Organ çıkarımını yaptıktan sonra özel kaplara koyuyoruz ve en hızlı şekilde nakil için ulaştırıyoruz. Kalp için organ alındıktan sonra takılma süresi 3 saat, akciğer için 4-8 saat. Akciğer naklinde donörle hastanın boyu, kilosu ve kan grubunun uyması çok önemli.”
ÜZÜNTÜ-SEVİNÇ BİR ARADA
“Beyin ölümü gerçekleştiğinde aileyi ikna etmek zaman alıyor. Aile teklifi kabul ederse BKM (bölgesel) ve UKM (ulusal) sistem devreye giriyor. Yaptığımız nakillerde başarı oranımız yüzde 55-60 arasında. Donör için hastanemizden hareket etmeden önce hasta yakınları bizi uğurluyor. Organı almaya gittiğimizde orada gözü yaşlı insanları görüyoruz. Geri döndüğümüzde onu taşıdığımız kaba sarılmak isteyip sevinç gözyaşları dökenlerle karşılaşıyoruz. Çünkü orada hastalarını yaşatacak olan can var. İki farklı gözyaşını aynı anda görüyoruz.”
Muhabirimiz Bülent Şanlıkan o anlara şahitlik etti.
GÖREVİMİZ ÇOK KUTSAL
İstanbul Kuzey Marmara Bölgesi Organ ve doku Nakli Bölge Koordinasyon Merkezi sorumlu hekimi Op. Dr. Gültekin Hoş “Sağlıkta zaman çok önemli, organ naklinde ise çok kritik. Özellikle kalp, akciğer nakillerimizde zaman 3-6 saat. Yani bağışçıdan organın çıkarılmasıyla hastaya kavuşması arasındaki saat hayatı etkiliyor. Burada helikopter, uçak ve personelin katkıları çok büyük. Türkiye organ naklinde çok iyi ancak organ bağışı konusunda sonlarda.30 bin hasta organ nakli bekliyor. Bunların 2 bini 18 yaş altı çocuk. 22 bini böbrek hastası. Organ bağışı konusunda İspanya 49 puanla lider, Hırvatistan 39 puanla ikinci sırada. İran 20 puanda Türkiye ise maalesef 7 puana sahip. Oysa bir bağışla en az 4 can kurtarılabilmekte.”
İŞ BİTTİĞİNDE DUYDUĞUMUZ HUZUR PAHA BİÇİLEMEZ
2009’dan beri görev yapan emekli Pilot Albay Gazanfer Emiroğlu ekibiyle birlikte Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ndeki helikopter pistinde göreve hazır. Emiroğlu, “Görev bitimindeki o huzur ise bambaşka” diyor.
Emekli Pilot Albay Yusuf Bütün ise şunları kaydetti: “Bu işi yapmaktan onur duyuyorum. Silahlı kuvvetlerde uzun yıllar baskı altında karar verme zorunda kaldığımız için buna alışığız. Olay ne kadar büyük olursa olsun en başta şunu yapıyoruz. Bizi Aralık, Ocak, Şubat bizi zorlar. Sağlık işin içine girince emniyeti elden bırakmamak kaydıyla yapılabilecek her şeyi yapıyoruz.”
Bir telefonla başlayan süreç zamanla yarış yaparak tamamlanıyor.
CAN GÖTÜRÜYORUZ
“Çok hasta olduğum bir günde izinli olarak evde yatıyordum. Telefon çaldı, UKM’den nakil olduğunu öğrendim. Kalkıp hemen giyindim. Eşim, ‘hastaydın nasıl kalktın’ diye sordu. Dedim ki ‘birine can götüreceğiz nasıl kalkmam.’ Bu insana ekstra bir güç, bambaşka bir duygu veriyor.”
‘NAKİLDE DÜNYA MARKASIYIZ’
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cevdet Erdöl, “Organ ve Doku Transplantasyonu Çalıştayı”nda konuştu, Türkiye’nin önemli aşamalar kaydettiğini söyledi. Erdöl, “Karaciğer, böbrek naklinde dünyada söz sahibi bir ülkeyiz. Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya ve Malatya’ya gelip eğitim alıyorlar. Dünyada organ nakli konusunda bir markayız” dedi.