HABER MERKEZİ
6,2 şiddetindeki deprem, 2023 yılında Kahramanmaraş merkezli 7.8 büyüklüğündeki felaketin ardından toplumda zaten yüksek olan deprem kaygısını daha da artırdı. 17 Ağustos 1999 depreminde büyük yıkıma uğrayan megakentte "Kentsel dönüşüm" konusunda yeterince hızlı adımlar atılamazken 6.2'lik sarsıntı, "büyük deprem" için hazırlıkların ne kadar kritik olduğunu bir kez daha ortaya koydu.
16 MİLYON İSTANBULLU NE OLACAK?
İstanbulluları sokağa döken 6,2'lik depremin ardından AFAD'ın 2021 yılında hazırladığı tahliye planı yeniden gündemin ilk sırasına yerleşti. 7.5 büyüklüğündeki bir deprem senaryosuna göre hazırlanan bu plan, 16 milyonluk nüfusa sahip İstanbul'un tahliyesini 23 stratejik noktadan gerçekleştirmeyi hedefliyor. İşte hassasiyetle ele alınması gereken bu planın tüm detayları:
SENARYO 7,5 ŞİDDETİNDEKİ DEPREME GÖRE HAZIRLANDI
AFAD, 2021 yılında İstanbul Valiliği, İl Jandarma Komutanlığı ve diğer kamu kurumlarıyla iş birliği içinde, 7.5 büyüklüğündeki bir deprem senaryosuna göre kapsamlı bir tahliye planı hazırladı. Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) ve İstanbul İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) çerçevesinde geliştirilen bu plan, megakentin 16 milyonluk nüfusunu güvenli bir şekilde tahliye etmeyi ve kaosu önlemeyi amaçlıyor. Planın temel hedefi, deprem sonrası ilk 6 saat içinde vatandaşları toplanma alanlarına ulaştırmak ve ardından 23 stratejik tahliye noktasından şehri boşaltmak.
*TOPLANMA ALANLARI: İLK 6 SAATİN KRİTİK
-İstanbul genelinde 5.600 toplanma alanı belirlenmiş durumda. Bu alanlar, deprem sonrası vatandaşların ilk sığındığı noktalar olacak. Her bir alanda şu imkanlar sağlanıyor:
-Acil durum konteynerleri: İlk yardım malzemeleri, battaniye ve temel ihtiyaçlar.
-Mobil tuvaletler ve su istasyonları: Temel hijyen ve içme suyu ihtiyacı için.
-Türk Kızılay araçları: Sıcak çorba, kumanya ve içecek dağıtımı (23 Nisan depreminde 115 bin bardak çorba ve 125 bin içecek dağıtıldı).
-İnternet altyapısı: İletişim ağlarının çökmesi durumunda alternatif bağlantı noktaları.
-Vatandaşlar, e-Devlet üzerinden en yakın toplanma alanını sorgulayabiliyor. Plan, vatandaşların bu alanlarda en fazla 6 saat geçirmesini ve ardından tahliye noktalarına yönlendirilmesini öngörüyor.
*23 STRATEJİK TAHLİYE NOKTASI
Tahliye süreci, kara, deniz, demir ve hava yoluyla dört farklı kanal üzerinden yürütülecek. AFAD, tahliye için 23 ortak nokta belirledi:
-DENİZ YOLU
Şehir Hatları ve deniz otobüsleri dahil olmak üzere Kıyı Emniyeti ve Sahil Güvenlik Komutanlığı, tahliye sürecinde aktif rol oynayacak. Belirlenen 6 ana iskele: Kadıköy, Eminönü, Beşiktaş, Yenikapı, Bostancı ve Üsküdar.
+Sirkeci Feribot İskelesi
+Yenikapı Deniz Otobüs Terminali
+Pendik Hızlı Feribot İskelesi
+İstinye İskelesi
+Harem Feribot İskelesi
+Zeytinburnu Zeyport Limanı
+Kadıköy, Eminönü, Beşiktaş ve Üsküdar iskeleleri de tahliye sırasında kullanılacak.
+Adalar için 5 kapak atma alanı
-KARA YOLU
+Esenler Otogarı
+Alibeyköy Otogarı
+Samandıra Otogarı
+Harem Otogarı
+Lojistik: Ring seferleriyle vatandaşlar bu noktalara taşınacak.
-DEMİR YOLU
+Yeşilköy Tren İstasyonu
+Halkalı Tren İstasyonu
+Tuzla Tren İstasyonu
-HAVA YOLU
+İstanbul Havalimanı
+Atatürk Havalimanı
+Sabiha Gökçen Havalimanı
Bu noktalar, yüz binlerce kişinin düzenli ve güvenli bir şekilde tahliye edilmesi için stratejik olarak seçildi. Tahliye sürecinde engelli bireyler, çocuklar, yaşlılar ve kadınlar öncelikli olacak.
*DESTEK İLLER VE BARINMA PLANI
Tahliye edilen İstanbullular, iki grupta sınıflandırılan destek illerine yönlendirilecek:
Birinci grup destek illeri: Balıkesir, Eskişehir, Ankara, Manisa, İzmir, Afyonkarahisar, Konya, Antalya, Denizli, Samsun, Kayseri.
İkinci Grup Destek İlleri (ihtiyaç halinde): Adana, Gaziantep, Malatya, Trabzon, Diyarbakır, Erzurum, Erzincan.
Esnek seçenek: Vatandaşlar, talepleri doğrultusunda memleketlerine de gönderilebilecek.
Geçici barınma için 18 ilde altyapı hazırlandı. Bu illerde çadır kentler, konteyner alanları ve kamu misafirhaneleri gibi tesisler tahliye sonrası kullanılacak.
*KOORDİNASYON VE GÜVENLİK
Tahliye süreci, İçişleri Bakanlığı, İstanbul Valiliği ve AFAD koordinasyonunda yürütülecek. İl Jandarma Komutanlığı ve Emniyet Müdürlüğü, tahliye noktalarında güvenliği sağlayacak. Olası iletişim kesintilerine karşı uydu telefonları ve alternatif iletişim ağları devreye alınacak. AFAD, sosyal medyada yanlış bilgilendirmelere karşı vatandaşları resmi kaynakları takip etmeye çağırıyor.
TAHLİYE PLANININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER
1999 yılında İstanbul'da kayıtlı araç sayısı yaklaşık 1 milyon civarındaydı. Aradan geçen 26 yılda bu sayı neredeyse 6 kat artarak 6 milyona dayandı. Aynı süreçte yol ve trafik altyapısında bu artışı dengeleyecek ölçüde bir genişleme sağlanamadı. Normal zamanlarda dahi şehir içi trafiğin ortalama hızı 20 km/saatin altına düşüyor. Olası bir deprem anında paniğe kapılan halkın aniden yollara çıkması, mevcut trafik akışını tamamen felç edebilir. Özellikle dar ve çıkışı sınırlı ara sokaklardan ana arterlere ulaşmak, pratikte neredeyse imkânsız hale gelir. Bu durum, kara yolu üzerinden yapılacak tahliyelerin ciddi biçimde aksamasına neden olabilir.
YERİNDE DÖNÜŞÜM YÜKÜ ARTIRDI
İstanbul'daki yaklaşık 1,6 milyon binanın yüzde 70'i 2000 yılı öncesine ait ve riskli yapı kategorisinde yer alıyor. Kentsel dönüşüm süreci yavaş işlediği için "yerinde dönüşüm" adı verilen uygulama yaygınlaşmış durumda. Ancak bu yöntem, kentin yapı yükünü azaltmak yerine daha da artırıyor.
TEK ŞERİTLİ SOKAKLAR!
Yerinde dönüşümde, eski bina yıkılıp yerine benzeri bir yapı inşa ediliyor. Bu projelerde parsel darlığı ve bitişik nizam mimari nedeniyle çoğu zaman otopark yapılamıyor. Sonuç olarak bina sakinleri araçlarını yine cadde ve sokaklara park ediyor. Böylece zaten dar olan yolların kullanımı daha da kısıtlanıyor; bir şerit fiilen kapanıyor.
BİTMEYEN İNŞAATLAR
Özellikle Avcılar gibi yapı stokunun eski olduğu bölgelerde aynı sokakta birden fazla inşaatın eşzamanlı sürdüğü, bir inşaat biter bitmez diğerinin başladığı gözleniyor. Bu durum, yılın büyük kısmında yolların malzeme yığınlarıyla işgal edilmesine ve tahliye sırasında geçişlerin tıkanmasına neden oluyor.
HER SANİYE ÖNEMLİ
16 milyonu aşkın nüfusun sadece üç köprü ve bir tünelle Avrupa'dan Anadolu'ya geçebildiği, bazı ilçelerde kilometrekareye 60 bin kişinin düştüğü bir kentte, tahliye planlarının işlemesi için her saniye altın değerinde olacak.