Fitre ve zekâtta nihai hedef, yoksulun sevindirilmesidir. Bu doğrudan olabileceği gibi, bir vasıtayla da olabilir. Fitre Ramazan ayı içinde verilmelidir. Herhangi bir sebeple bayrama kadar verilmemiş olan fitreler daha sonra da verilebilir. Zekât yıl boyunca verilebilir. Ramazan ayı içinde verilmesi âdettendir.
Zekatı kimler verir?
Zekât verecek kimsenin kul borcundan fazla paraya sahip olması gerekir. Ev, dükkân, mağaza gibi yaşamak ve işi görmek için gerekli olan nafakalarını sağlamakla görevli olduğu insanların bir yıllık masrafları, ev eşyası, giyecekler (yazlık ve kışlık olarak), binek hayvanları, bir sanat veya zanaatın uygulanması için gerekli malzeme, alet, ticaret amacı olmayan kitaplar, gerekli silahlar, zekâta bağlanmamıştır. Zekâta tabi olan malın (nami) büyüyen bir mal olması şarttır. Çünkü zekâtın, manası, “nema” olup, “ancak büyüyen maldan” elde edilir.
Zekât verecek kadar mala sahip olan Müslümanlar, geçmiş bir yıl içinde varlıklarındaki (mallarındaki, paralarındaki) büyüyen kısmı hesaplayıp, onun kırkta birini (yüzde 2.5’ini) zekât olarak dağıtmak yükümlülüğü altındadır.
Fitre ve zekât kime verilir?
Fitre, hür olan, Müslüman olan, fakir olan herkese verilebilir. Fitre verecek olan kişi, nafakası kendisine farz olan akrabasına fitre veremez. Fitre zengine verilmez. Fitre birkaç yoksul arasında bölüştürülebilir. Zekât her önüne gelene verilmez. Yoksullara, nisap miktarı malı bulunmayanlara (nisap miktarı 2017 Ramazan ayında 11 bin 400 Türk lirası olarak belirlenmiştir), çaresizlere, borçlulara, kölelikten kurtulacaklara, parasızlıktan dolayı yolda kalmış olanlara, hali vakti yerinde olmayan öğrencilere, kardeş, amca, dayı, teyze, hala ve benzerleri akrabaya zekât verilir.
Burada dikkat edilecek nokta, zekât verilecek Müslüman’ın durumudur. Akrabadan başlayıp konu komşuya, meslek arkadaşlarına, daha sonra da hemşerilere ve başka zekât almaya durumları elverişli kimselere zekât vermek daha hayırlı sayılır.
Oruç Fidyesi nedir : Fidye bazı ibadetlerin eda edilmemesi ya da edası sırasında birtakım kusurların işlenmesi hâlinde ödenen dînî-malî ükümlülüktür. İbadetlerle ilgili fidye, oruç ve hacda söz konusudur. İhtiyarlık ve şifa ümidi olmayan bir hastalık sebebiyle oruç tutamayan ve daha sonra da kaza etmesi mümkün olmayan kimse, oruç tutamadığı her güne karşılık bir fidye öder. Kur’an-ı Kerim’de, “Oruç tutmaya güç yetiremeyenler, bir fakir doyumu kadar fidye öder.” (Bakara, 2/184) buyurulmaktadır. Bir fidye miktarı, bir sadaka-i fıtır miktarıdır.
2017 yılı oruç fidyesi ne kadar : Diyanet'in belirlediği sadaka-i fıtır miktarı bu yıl 16 lira olarak ilan edildiği için fidye miktarı da bu kadar oldu. Oruç tutmayanlar her gün için 16 lira vermek durumundalar. Bu alt sınır yani bunun altında oruç fidyesi belirlenip verilemez. İsteyen üstünde bir rakam ödeyebilir. Ramazan ayının tamamında oruç tutmayanların fidye miktarı 480 lira yapıyor.