Son dönemde sıkça gündemi meşgul eden EYT amacıyla şimdilik bir çalışma başlatılmamasına rağmen Emeklilikte Yaşa Takılanlar Meclis'ten düzenlemeyi bekliyor. Bu gündemdeki konumunu korurken 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren sigortalılık başlangıcı olanlardan birtakım ları 65 yaşından önce emekli olamayacaklar. Yaşa takılanların mağduriyetini gidermek amacıyla erken emeklilik hakkında çalışmalar sürüyor. Bu hakkında Her sabah bir haber duyuluyor. Yaşı bekleyenlerin hakkında taslak metin Bakanlar Kuruluna gitmeyi bekliyor.
TBMM’ye sevk edilmesi beklenen 15 maddelik tasarı taslağı ile ilgili, “Vazgeçildi” haberlerine rağmen emeklilikte yaşa takılanlara müjdeli haber var. Gökalp’in üzerinde durduğu formüle göre; Emekliliğine kaç yıl kalmışsa her yıl için yüzde 5 düşük maaşı kabul eden hemen emekli olabilecek. Önümüzdeki haftalarda bu konu kesinleşecek.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanı Yadigar Gökalp İlhan, “emeklilikte yaşa takılanlar” ile ilgili çalışmaların sürdüğünü, yakında gerçek metnin açıklanacağını ifade etti. Şimdilik taslak metinde her erken emekli olunacak yaş için “yüzde 5’lik bir indirimi” varsayılsa da henüz kesinleşmediğini belirtti. Gökalp, yasa çıkarsa sigorta süresi ve prim gün sayısı dolup yaşı bekleyen 300 bin kişinin (SSK’lının) emekli olma hakkı elde edeceğinden maliyet unsurunun Maliye Bakanlığı tarafından hesaplandığını da belirtti.
Emeklilikte yaşa takılanlar grubu, “Emekliliğimize yaş şartından kaç yıl kalmışsa peşin ödeyelim, aylıktan indirim yapmasınlar” teklifi Başkana sorulduğunda, “bu teklife de sıcak baktığını ve konuyu değerlendireceklerini, bu uygulanırsa günlük en az 10.5 lira borçlanmak gerekeceğini” belirtti.
Sadece SSK’lılara Erken Emeklilik
Yaşı beklerken emekli olamayanlardan sadece SSK’lılara (4/A’lı) erken emeklilikhakkı düşünülüyor. Bağ-Kur’lu (4/B’li) ve memurlara (4/C’li) bu hak şimdilik söz konusu değil. SSK’lı olup da emeklilik bekleyenlerin ilk planda düşünülmesi doğru ancak, Bağ-Kur’lulara ve memurlara da erken emeklilik getirilmesi yerinde olacaktır.
Yaşa Takılanlar Kimler?
SSK’lı olanlardan 8.9.1999 gününe kadar emeklilik için iki şart vardı. Birincisi, sigortalılık süresi (kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl), ikincisi de 5000 günlük prim ödeme gün sayısı. Bu tarihten sonra ise üçüncü bir şart daha geldi, yaş şartı. 8.9.1999 gününden önce işe girenler için kadınlarda 40 ile 58, erkeklerde ise 44 ile 60 yaş arasında değişen yaş bekleme süresi getirildi. Memurlar ve Bağ-Kur’lular için de benzer şekilde yaş şartı getirildi.
“Emeklilikte yaşı bekleyenler” yaşlı oldukları için iş bulamıyor. Emekli olmak istediklerinde ise “Gençsin” diyorlar. Bu sebeple iki arada kalıyorlar.
Almanya Ve Finlandiya Örnekleri
Almanya’da normal emeklilik yaşı, işe giriş ve doğum tarihlerine göre 65 veya 67’dir. Ancak 63 yaşındakiler, her eksik yaş için yüzde 2’lik daha düşük emekli aylığı bağlama oranıyla 67 yaşını beklemeden emekli de olabiliyorlar. Daha sonra çalışsalar bile emekli aylıkları artmıyor. Finlandiya’da daha güzel bir uygulama var. Eksik aylık bağlama oranıyla daha erken yaşlarda emekli olanlar, emekli olduktan sonra çalışmaya devam ederlerse her çalıştıkları yıl aldıkları emekli aylığı yüzde 2 artarak gerçek emekli aylıklarına yükseliyor.
Çalıştıkça Emekli Aylıkları Düşüşü Değerlendiriliyor
Hükümetler çalışanları daha geç emekli etmek için yasa çıkarıyor. “Ayrıca çalıştıkça emekli aylıklarını düşüreceğiz” diyorlar. Bu sebeple 1.1.2000 gününden sonra biraz, 1.10.2008 gününden sonra ise her prim ödenen ay için ileride alınacak emekli aylıkları 2’şer lira düşüyor. SGK Başkanı bu konuda Denizli Pamukkale Üniversitesi’nden Doç Dr. Oğuz Karadeniz’in teklifini değerlendirdiklerini belirtti. Teklife göre, aktif yaşlanma politikaları kapsamında, günü dolduktan sonra yaşı beklerken çalışmaya devam ederken, her fazla 360 gün aylık bağlama oranının (ABO) 2 değil, 3 olarak alınması ve 50 yaşından sonra çalışılan her yıl için de ABO’nun 4 olarak alınması durumunda sigortalıların daha çok aylık almak adına çalışmaya devam edecekleri beklentisi olacağı belirtilmiş.
Emekli Çalışanların Durumu Ne Olacak?
Emekli olduktan sonra çalışıp SGK’ya SGDP primi ödeyerek çalışan emeklilerin, çalışmalarının emekli aylıklarına yansıması olmuyor. Bu nedenle 1.5 milyondan fazla emekli çalışan olduğu halde 80 bini kayıtlı, geri kalanı kayıtdışı çalışıyor. Bunu engellemek için emekli olduktan sonra çalışılan her yıl için emekli aylıklarının yüzde 2 artırılması da düşünülmektedir. Bu durumda hem gelir vergisi hem de prim geliri artmış olacak.
Sokak Çocuklarının Primi Devletten
Ana-babası olmayan 18 yaşından küçük çocukların zorunlu “Genel Sağlık Sigortası” kapsamında hem gelir testi hem de GSS primi yaptırması zorunluluğu getirilmişti. Kimsesiz çocuklar nasıl bu primi ödeyecek? Artık sokak çocuklarının, primleri Hazine’den ödenerek sağlık giderleri karşılanacak.
Ülkemizde bir yıldan çok ikamet eden yabancılardan zorunlu olarak GSS primi (aylık 250 lira gibi) ödemeleri uygulamasına da son veriliyor. Bundan böyle sadece isteyen yabancı GSS primi ödeyecek.
Emeklilik yaşı 1 Ocak 2036 itibariyle her 2 yılda 1 yaş yükselecek. Kadınlarda 58, erkeklerde ise 60 olan emeklilik yaşı çalıştıkları statüde emeklilik için gerekli olan prim gününü doldurdukları tarihteki yaş şartına bağlı olarak belli olacak.
Yani 1 Ocak 2019 tarihinde kamuda işe başlayan ya da kendi işini kuran bir vatandaş 9 bin prim gününü tamamladığı tarihteki yaştan önce emekli olamayacak. Örnek vermek gerekirse; memur olarak gelecek yıl işe başlayan bir erkek 9000 prim gününü 2044 yılında tamamlayacak. Prim gününü 1 Ocak 2044-31 Aralık 2045 tarihleri arasında dolduran erkekler için emeklilik yaşı 65 olduğu için, gelecek yıl memur olan veya kendi işini kuran bir genç 65 yaşından önce emekli olamayacak.
4/a'lı bir çalışan ise 7 bin 200 prim gününü doldurduğu tarihte uygulanan yaş şartına tabi olacak. Örneğin, 1 Ocak 2019'dan sonra işe başlayan bir erkek, hiç boşluk olmadan 7200 günü 2039'da tamamlarsa 62 yaşından önce emekli olamayacak.
Emekli olabilmek için yaş bekleme süresi de uzayacak. Örneğin, gelecek yıl 23 yaşında kamuda çalışmaya başlayan bir genç 48 yaşında prim gününü doldursa bile 65 yaşında emekli olmak için 17 yıl beklemek zorunda kalacak. Gelecek yıl özel sektörde çalışmaya başlayan 23 yaşındaki bir erkek ise 43 yaşında prim gününü tamamlasa bile 62 yaşında emekli olabilmek için 19 yıl bekleyecek.
2008 yılından önce işe girmiş olanlar son 7 yılın yarısından fazlası hangi statüde geçtiyse o statüye göre emekli olabiliyor. Bundan dolayı özellikle kendi adına bağımsız (4/b'li) çalışanlar, son 7 yıl kuralından yararlanmak için sonradan 4/a'ya geçerek en az 2521 günü 4/a'lı olarak çalışıp daha erken emekli olabiliyorlar.
1 Mayıs 2008 tarihinden sonra işe girenlerde bu düzenlemeden faydalanamayacak. Bu tarihten sonra işe girenler son 7 yıl değil, çalışma yaşamlarında en fazla hangi statüde prim ödenmişse o statüde emekli olabilecek.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, "emeklilikte yaşa takınlarla" ilgili bir çalışmanın gündemlerinde olmadığını söyledi. Selçuk, bir kavram karmaşası olduğunu, yaş sınırının emekli olabilmek için gerekli şartlar arasında yer aldığını dile getirdi. "Emeklilikte yaşa takılma"nın yanlış bir kavramsallaştırma olduğunu çünkü emekliliğin olmazsa olmazının belirli bir yaşı tamamlama olduğunu dile getiren Selçuk, "Dünyada emeklilik için bir yaş sınırı mevcut." demişti.
Genel Kurulda soru cevap kısmına geçilince Çalışma Bakanı ısrarlı EYT sorularına cevap verdi. "Emeklilikte yaşa takılanlarda yanlış algılama var". diyen Bakan Selçuk, "EYT yanlış bir kavramdır, Emeklilikte yaş olmazsa olmaz bir kavramdır. Yaş şartı emeklilikte 1999 yılında geldi. Bunu da AK Parti getirmedi. " ifadelerini kullanmıştı.
Bakan Selçuk, EYT konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan 'ın gerekli açıklamayı yaptığını, erken emekliliğin gündemlerinde olmadığını söyledi ve "Emeklilikte yaşa takılanlar… “Bu konuyu hiç konuşmuyor.” deniyor, bu konuda zaten Cumhurbaşkanımız gündemimizde olmadığını belirtti ama öncelikle ben de konuşmuş olmak adına, sorunuzu cevaplamış olmak adına şunu söylemek isterim: Burada bir yanlış algılama var, emeklilikte yaşa takılma yanlış bir kavramsallaştırma çünkü emekliliğin temel şartlarından biri ve olmazsa olmazı belirli bir yaşı tamamlamak. Bütün dünyada emeklilik için de bir yaş sınırı mevcut. İlk defa Türkiye’de 1992’de yaş şartı kaldırıldı ama sistem de çökme noktasına geldi ve 1999 yılında bu yaş şartı tekrar getirildi. “1999” diyorum yani bu yaş şartını getiren de AK PARTİ hükûmetleri değil. Ak Parti Milletvekilleri seçim bölgelerinde bu mağduriyetle karşı karşıya kaldıklarını söylüyor. Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili iktidar partisi ve MHP’nin kamuoyunda bir araştırma yaptığı konuşuluyor. Yaklaşan seçimlerde bir oy bir oydur diyen iktidar partisinin yetkilileri 5 milyon oyu çöpe atamayacaklarını düşünüyorlar. Yaklaşan yerel seçimlerde her an sürpriz olabilir." demişti.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, AK Partili bazı milletvekilleri ile bir araya gelerek ekonomik gelişmeleri değerlendirdi. Değerlendirmede gündemde sıcaklığını koruyan EYT konusunada değinen Albayrak emeklilikte yaşa takılanları üzen haberi verdi. Albayrak, erken emeklilik konusunda, Demirel’in yaptığını yapmayacaklarını belirterek, “İmkanlarımız ortada. Erken emeklilik düzenlemesi gündemimizde yok. Bu olmaz, yapamayız. Cumhurbaşkanımızın vereceği talimata göre karar vereceğiz” diye konuşmuştu.
Hükumetin EYT konusunda geri adım atması söz konusu olup olmayacağını ilerleyen zamanda göreceğiz. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT Mağdurları), uzun yıllardır ilk kez, Mecliste çoğunluğa sahip partilerin ortak gündem konusu haline geldi. Milletvekili sayısı 302’ye ulaşan dört parti, emeklilikte yaşa takılanların sorununun çözülmesi için aynı noktada buluştu ancak durum daha sonra değişti.
Ak Parti Kulislerinde emeklilikte yaşa takılanlar hala konuşuluyor. Yaklaşan yerel seçimlerde emeklilikte yaşa takılanlara bir sürpriz her an gelebilir. Ak Parti’nin 5 milyon oy kaybetmeyi riske alamayacağı meclis kulislerinde konuşuluyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan her ne kadar emeklilikte yaşa takılanların bütçeye büyük yük getireceğini söylese de bu yasa seçimlerden önce sürpriz bir şekilde tekrar gündeme gele bilir. Ak Parti Milletvekilleri seçim bölgelerinde bu mağduriyetle karşı karşıya kaldıklarını söylüyor. Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili iktidar partisi ve MHP’nin kamuoyunda bir araştırma yaptığı konuşuluyor. Yaklaşan seçimlerde bir oy bir oydur diyen iktidar partisinin yetkilileri 5 milyon oyu çöpe atamayacaklarını düşünüyorlar.
EYT problemi çözülebilir, bu konuda yeni çözüm yolları bulunabilir, ancak iktidar ve destekçisi istemedikten sonra bu problem konuşulmaya devam edilecektir.
2018 Aralık Ayı Enflasyon, TÜFE ve ÜFE Oranları:
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Aralık ayında tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) % 0,40 düştüğünü, Yurt içi üretici fiyatları endeksinin de (Yİ-ÜFE) % 2,22 düştüğünü açıkladı.
TÜİK'e göre, Aralık ayı itibariyle yıllık enflasyon ise TÜFE'de % 20,30 ve ÜFE'de % 33,64 oldu
2018 Aralık Ayı Enflasyon Rakamları:
Aylık:
2018 Aralık Ayı Enflasyon, TÜFE ve ÜFE Oranlarının Ayrıntıları:
TÜFE: Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %0,40 düştü
TÜFE'de (2003=100) 2018 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %0,40 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %20,30, bir önceki yılın aynı ayına göre %20,30 ve on iki aylık ortalamalara göre %16,33 artış gerçekleşti.
Aylık en yüksek artış %1,08 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda oldu
Ana harcama grupları itibariyle 2018 yılı Aralık ayında endekste yer alan gruplardan, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,78, sağlıkta %0,62, lokanta ve otellerde %0,31 ve alkollü içecekler ve tütünde %0,16 artış gerçekleşti.
Aylık en fazla düşüş gösteren grup %4,08 ile giyim ve ayakkabı oldu
Ana harcama grupları itibariyle 2018 yılı Aralık ayında endekste yer alan gruplardan ulaştırmada %2,56, eğlence ve kültürde %0,25, haberleşmede %0,11 ve konutta %0,06 düşüş gerçekleşti.
Yıllık en fazla artış %31,36 ile ev eşyası grubunda gerçekleşti
TÜFE'de, bir önceki yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler %28,80, gıda ve alkolsüz içecekler %25,11, konut %23,73 ve eğlence ve kültür %20,86 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır.
Aylık en yüksek artış %0,63 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır)'da oldu
İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzey'de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %23,53 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış %18,26 ile TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde gerçekleşti.
Aralık 2018'de endekste kapsanan 407 maddeden; 44 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 202 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 161 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.
ÜFE: Yurt içi üretici fiyat endeksi aylık %2,22 düştü
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2018 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %2,22 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %33,64, bir önceki yılın aynı ayına göre %33,64 ve on iki aylık ortalamalara göre %27,01 artış gösterdi.
Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %2,46, imalat sanayi sektöründe %1,56, elektrik, gaz üretim ve dağıtımı sektöründe %8,47 ve su sektöründe %0,13 düşüş olarak gerçekleşti.
Aylık en fazla düşüş ham petrol ve doğal gaz sektöründe gerçekleşti
Bir önceki aya göre en fazla düşüş; %22,56 ile ham petrol ve doğal gaz, %13,14 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %8,47 ile elektrik, gaz üretim ve dağıtımı olarak gerçekleşti. Buna karşılık tütün ürünleri %1,99, içecekler %1,74, diğer ulaşım araçları %1,59 ile bir önceki aya göre endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
Ana sanayi gruplarında aylık en fazla düşüş enerji sektöründe gerçekleşti
Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2018 yılı Aralık ayında aylık en fazla düşüş %8,91 ile enerji sektöründe gerçekleşti.