GÜLTEN UGURLU
Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve 10 ili etkileyen depremin yaraları dört koldan sarılmaya çalışılıyor. Üstünden 12 gün geçen depremde gıda, giysi, barınma gibi temel ihtiyaçlara yönelik iyileştirme gayretlerinin yanı sıra depremzedelerin daha çabuk normale dönebilmesi için artık istihdam sürecine de geçilmesi gerekiyor. Bunun da adımları pek çok şirket ve kuruluş tarafından atılmaya başlandı. Depremin başından itibaren bölge için bütün imkanlarını seferber eden iş dünyası şimdi de istidam seferberliği için kolları sıvıyor. Ancak bölgedeki iş dünyasının bu konuda önemli bir uyarısı var: Organize sanayi bölgelerimiz (OSB) şu an çalışacak duruma geldi. Bölgedeki işgücü, bulunduğu ilden ayrılmamalı.
GİRİŞİMLERİN % 11.7'Sİ BÖLGEDE
Bölgede iş dünyasının toparlanması aynı zamanda ülke ekonomisi için de önem teşkil ediyor. Çünkü Türkiye genelindeki toplam girişimlerin yüzde 11.7'si depremin vurduğu 10 ilde bulunuyor. Tekstil, konfeksiyon ve gıda imalatı bölgede öne çıkan sektörler. 10 ilin Türkiye toplam ihracatına etkisi ise yüzde 8.7. Hububat, bakliyat, yağlı tohum ve mamulleri, çelik, tarım ürünleri, tekstil ve hammaddeleri, hazır giyim, halı önemli ihracat kalemlerini oluşturuyor. Bir taraftan bölge sanayinin depremden ne kadar yara aldığının tespit çalışmaları sürerken bir taraftan da depremzede istihdamı için neler yapılabileceğine yönelik çalışmalar yürütülüyor. Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD), Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), İstanbul Ticaret Odası (İTO), İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) ve başka pek çok kurum ve kuruluş bölge ekonomisini ayağa kaldırmak için elini taşın altına koyma hazırlığında.
ÖNCE 3 AYLIK BİR KAMPANYA
Deprem bölgesindeki çalışmaları sırasında konuyla ilgili görüşünü aldığımız MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı, depremzede işçilere yönelik yapılması gerekenlerin iki boyutu olduğunu belirtti. Asmalı, şunları söyledi: "İlk etapta yapılacak olan şey; depremzede işçinin barınma ve diğer ihtiyaçlarının da karşılaranak işe alınması. 'Hem ihtiyaçlarını karşılayayım hem de çalış maaşını vereyim' denebilir. Tabii bu geçici çözüm olarak 3 aylık bir kampanya şeklinde yapılabilir. Daha sonra deprem bölgelerinde toparlanma başlayıncı bu depremzedelerin işbirliği halinde yeniden çalıştıkları işyerlerine veya bölgelerine yönlendirmesi yapılabilir. "
SONRA BÖLGEDE İŞE ALIM
İkinci aşamada ise bölgede depremden zarar gören işyerlerinin bir an önce tespit edilerek, o işyerlerinin ayağa kalkması için çalışmaların yapılabileceğini belirten Mahmut Asmalı, "Çünkü kalıcı olarak depremzede işçilerin diğer şehirlerde istihdamı halinde bölge sanayi ve sanayicisi zor durumda kalacaktır. Bölgede iyi yetişmiş işgücü bulunuyor. Oradaki sanayicinin de vakti gelince yoğunlaşması gereken hem iç piyasa hem de ihracat için siparişleri var" dedi. İTO Başkanı Şekib Avdagiç de üyelerine istihdamda depremzedelere öncelik vermeleri çağrısında bulunmuştu.
STK'LAR GÜÇBİRLİĞİ YAPTI
TÜRKONFED ve Habitat Derneği'nin inisiyatifi ile iş dünyasını harekete geçirmek için bir konsorsiyum oluşturduklarını belirten Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) Başkanı Emine Erdem, "Yatırımdan işgücüne birçok alanda ihtiyaçlar ve çözümleri masaya yatırdık" dedi. PERYÖN Yönetim Kurulu Başkanı Buket Çelebiöven de "Göç eden çalışanların istihdam edilmesini ve afet bölgesinde oluşan işgücü açığının giderilmesini desteklemek için çalışmalar yürüteceğiz" diye konuştu.
İŞ VE İŞÇİ BULMA SİTELERİ DEVREDE
■ Kariyer.net: Depremzede 'Deprem Seferberliği Genel Başvuru' ilanlarına ulaşabilir. İşverenler de 'www.kariyer.net/depremistihdamseferberligi' adresindeki formu doldurabilir.
■ Eleman.net: Deprem bölgesinde yer alan işveren ve iş arayanlara yönelik 'Sen de El Ver' projesi için harekete geçti. Firmalara istihdam ihtiyaçları için ücretsiz ilan desteği sağlamanın yanı sıra depremzedelere özel aday havuzu oluşturarak iş bulmalarına yardımcı olacak.
■ Secretcv.com: 'Deprem Öncelikli İstihdam Seferberliği' projesini hayata geçirdi. İş arayanların CV'leri özel bir havuzda toplanıyor. Depremzedeye yönelik bu havuz, Türkiye'deki tüm firmalara ücretsiz olarak açıldı.
■ Yenibiriş.com: Depremzede için 'öncelikli istihdam ihtiyacı' alarmı oluşturdu. Depremzedelerin özgeçmişleri ile işverenleri bir araya getireceği bu proje için işverenlerin ilanlarını bekliyor.
■ Youthall.com: Depremden etkilenen 18-35 yaş arası gençlerin CV'lerini, 'youthall.com/seninleyiz' sitesi üzerinden istihdam sağlamak isteyen şirket ve kurumlarla buluşturacak.
BARINMA SORUNUNU ÇÖZERSEK İŞÇİ KALIR
Depremin vurduğu illerde fabrikalar yavaş yavaş üretime başlıyor. İşverenler, barınma sorununun çözülmesi halinde işçinin bölgeden gitmeyeceği çağrısı yapıyor.
■ Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri (GAİB) Başkanı Ahmet Fikret Kileci: Adıyaman'daki Organize Sanayi Bölgemiz herhangi bir sorun çıkmazsa önümüzdeki hafta tekrar açılacak. Diyarbakır'daki Organize Sanayi Bölgemizde 36 tekstil fabrikamız üretime başladı. Bölge ihracatının yüzde 85'ini yüklenen Gaziantep'te üreticimiz daha çok katkı sunmak için çaba harcıyor. İnsan kaynağımızı kaybetmek istemiyoruz.
■ Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu: Şehrimizde 60 bin konuta ihtiyaç var. Geçici barınma için konteynerlara ihtiyaç var. Neredeyse 400 bin insanımız şehir dışına göç etti. Bunun içinde nitelikli işgücümüz de var. Bir o kadar nitelikli insanımızı depremde kaybettik. Deprem bölgesi 'cazibe merkezleri' formülünün üstünde donatılmalı. Bir an önce barınmayla ilgili adımlar atılmalı.
■ Adıyaman OSB Yönetim Kurulu Başkanı Abdulkadir Çelenk: Doğalgaz, elektrik, su hizmetlerimiz tamam. Şu an işe başlama durumundayız. Ancak barınma sorunundan dolayı işçilerimizin çoğu il dışına çıkıyor. Biz bunu önlemek zorundayız.
DEPREMZEDE SANAYİCİNİN DEVLETTEN TALEPLERİ
■ Pandemi döneminde de uygulanan Kısa Çalışma Ödeneği ve nakdi ücret desteği bir an önce devreye girmeli.
■ Kredilerin faizsiz ötelenmesi sağlanmalı.
■ İşçi maliyetlerinde bölgeye özel 6 aylık-1 yıllık destek sağlamalı.
■ Doğalgaz ve elektrik tüketiminde indirime gidilmeli.
■ İmalat sektörüne özel kredileri devam eden işletmeler için faiz desteği verilmeli.
■ Bir süreliğine enerji desteği verilmeli.
■ Vergi teşvikleri sürmeli.
■ SGK işveren paylarında indirim ve destek uygulanmalı.
■ 6 puanlık bölgesel teşvik uygulaması, depremden zarar gören 10 ilde tekrar uygulanmaya başlanmalı.
■ İşverenin yatırım planlarını afet bölgesinde yapması halinde ilave teşvikler verilmeli.
■ İşkur'da depremzedeye yönelik ayrı özgeçmiş havuzu oluşturulmalı ve önceliklendirilmeli.