Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkmasıyla Anadolu'nun düşman işgalinden kurtarılmasının ardından "Egemenlik kayıtsız, şartsız milletin" oldu. TBMM'nin 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'i ilan etmesiyle Türk tarihinde yeni bir sayfa açıldı. 99 yıldır hiç sönmeyen bağımsızlık meşalesi, Mustafa Kemal Paşa'nın 28 Ekim 1923'te "Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz" sözüyle başladı. Mustafa Kemal Paşa o gece İsmet Paşa ile 1921 Anayasası'nın bazı maddelerini değiştiren kanun tasarısını hazırladı. "Türkiye devletinin hükümet şekli cumhuriyettir." hükmünün yer aldığı tasarı üzerinde TBMM'de yapılan konuşmalardan sonra saat 20.30'da oturuma katılan 158 üyenin tamamının oyuyla Cumhuriyet'in ilanı kabul edildi. Cumhuriyet'in ilanı "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri ve alkışlarla karşılandı.
MUZAFFER BİR TÜRKİYE
Ardından cumhurbaşkanlığı seçimine geçildi. Yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM tarafından yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı seçildi. Mustafa Kemal Paşa, ilk konuşmasında şunları kaydetti: "Efendiler; asırlardan beri Doğu'da haksızlığa ve zulme uğramış olan milletimiz, Türk milleti, gerçekte soydan sahip bulunduğu yüksek kabiliyetlerden yoksun zannediliyordu. Son yıllarda milletimizin fiili olarak gösterdiği kabiliyet, istidat ve kavrayış kendi hakkında kötü düşünenlerin ne kadar gafil ve ne kadar gerçeği görmekten uzak, görünüşe aldanan insanlar olduğunu pek güzel ispat etti. Türkiye Cumhuriyeti, dünya devletleri arasında tuttuğu yere layık olduğunu eserleriyle ispat edecektir. Daima milletin sevgi ve güvenine dayanarak hep birlikte ileri gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır."
DÜNYAYA BU BÜLTENLE İLAN EDİLDİ
Cumhuriyet'in ilanı ve Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün Cumhurbaşkanı unvanıyla Meclis kürsüsündeki ilk konuşması Anadolu Ajansı (AA) arşivinde ayrıntılarıyla yer alıyor. Arşivde, 29 Ekim 1923 Pazartesi toplanan Meclisin, saat 20.30'da oturuma katılan 158 üyenin tamamının oyuyla yeni devletin yönetim şeklini cumhuriyet olarak kabul ettiği bilgisi yer alıyor.
'EGEMENLİK MİLLETİNDİR'
Fransızca yayımlanan bültende şu notlar yer alıyor: "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Ulusal işlerin fiili idarenin yönetim şekli halka dayanmaktadır. Türkiye Devleti bir cumhuriyettir. Türkiye Devleti'nin dini İslam, resmi dili Türkçedir. Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından yönetilir. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Türk Devleti'nin başıdır."
SABİHA ÖĞRETMEN'İN ASIRLIK GURURU
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna şahitlik eden, üç kez gördüğü Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün "Öğretmen ol" tavsiyesiyle 42 yılını eğitime adayan Sabiha Özar, 99'uncu kez Cumhuriyet Bayramı kutlayacak olmanın heyecanını yaşıyor. Büyük tarihe tanıklık eden 107 yaşındaki Özar o günü şöyle anlatıyor: " Herkes artık biliyordu. Atatürk, Erzurum'da 'Halk iradesi kurulacak.' dedi. 'Ya istiklal ya ölüm.' dedi. 'Bunun için çıkıyorum.' dedi. Cumhuriyet ilan edildi. Cumhuriyet ilan edildi. Atatürk Meclis'te konuşuyor. Cumhurbaşkanı yapıyorlar. Ondan sonra 101 top atışı, heyecanlar, her yer fevkaladeydi. 10. yılda eski Meclis binasının önünde tak kuruldu. Atatürk'ün tam karşısında duruyorduk. 10. Yıl Nutku'nu okudu. Ağladığımı hatırlıyorum. Bütün herkes, askerler, ellerinde fenerlerle sokakları dolaştı. '10 yılda 15 milyon genç yarattık her yaşta' diyerek halk, sözleri şarkı olarak söylüyor. Sabaha kadar kimse uyumadı. Herkes aydınlık içindeydi."