Osman Nuri CERİT
24 Haziran Seçimleri ile geçiş süreci başlayan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, ilk turda seçimi kazanarak yeni dönemin ilk Cumhurbaşkanı olan Recep Tayyip Erdoğan’ın TBMM’de yemin etmesinin ardından uygulamaya girecek. Türkiye’yi vesayet prangalarından kurtaracak olan ve devrim niteliğinde düzenlemeler içeren yeni sistemle bürokratik oligarşi, devlet yönetimde çift başlılık ve koalisyon dönemlerinin kaos süreçleri sonlanacak. Türkiye, millet iradesini esas alan ve cezai sorumluluğu olan Cumhurbaşkanı tarafından yönetilecek.
YARGI GÜÇLENİYOR
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte demokrasilerin olmazsa olmaz temel ilkesi “kuvvetler ayrılığı” güçlenecek. TBMM’nin yasama ve denetim görevi Parlamenter Sistem’den çok daha ileri noktaya ulaşacak. Anayasal güvenceyle düzenlenen, yargının “bağımsızlığı” ve “tarafsızlığı” ilkeleri kuvvetlenecek. İşte milletin oylarıyla kabul edilen ve 24 Haziran Seçimleri ile birlikte geçiş sürecine girilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin, yasama ve yargı erklerine ilişkin düzenlemeleri:
KURULLAR BAKANLIKLARA MUTFAK GÖREVİ YAPACAK
“Türkiye Modeli” olarak adlandırılan yönetim yapılanmasında Türkiye, doğrudan Cumhurbaşkanına bağlı görev yapacak kurullar ve ofislerle de tanışacak. Devletin işleyişini yavaşlatan ve vatandaşı canından bezdiren “bürokratik oligarşi”, önemli işlevler üstlenecek olan bu birimler sayesinde aşılacak.
5 OFİS VE ALT KURULLAR KURULACAK
Cumhurbaşkanına bağlı olarak çalışacak olan Finans, İnsan Kaynakları, Dijital Dönüşüm ve Yatırım Ofisleri bu hedefe ulaşmak açısından büyük önem taşıyor. Atılacak adımlar, bürokrasiye takılmadan Cumhurbaşkanın önceliği doğrultusunda ofisler sayesinde hayata geçirilecek. Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu; Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu; Ekonomi Politikaları Kurulu; Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu; Hukuk Politikaları Kurulu; Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu; Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu; Sosyal Politikalar Kurulu ve Yerel Yönetim Politikaları Kurulu da Cumhurbaşkanı bağlı çalışacak.
HER SEKTÖR KATKI VERECEK
Yeni oluşturulacak bu kurullar Cumhurbaşkanı ve bakanlara politika üretecek. Kurullar kendi alanlarına ilişkin sorunları irdeleyecek bu konularda çalışmalar yürütecek. Kurullar iş dünyasından, üniversitelerden, kültür ve sanat, teknoloji, bilim, ekonomi, dış politika gibi alanlarda uzman kişileri politika inşa süreçlerine dahil edebilecek.
DÜNYADA TEK
Sistem oluşturulurken dünyada başkanlık sistemiyle yönetilen ülkeler incelendi. Başkanlık sistemiyle yönetilen ve ofis modelinin uygulandığı ülkelerin başında ABD geliyor. ABD yönetiminde 15 ofisi bir sistem kullanılıyor.
CUMHURBAŞKANI’NIN OHAL YETKiSi
Yeni sistemle birlikte OHAL ilan etme yetkisi Cumhurbaşkanı’na verilecek. Ancak Cumhurbaşkanı’nın OHAL ilanı kararları ve OHAL’in süre uzatımı, Meclis’in onayına sunulacak. Meclis bu kararları onaylamazsa, OHAL uygulaması sonlanacak.
TEMSiLDE ADALET GÜÇLENDi
İlk kez 24 Haziran Seçimleri’nde uygulanan “Seçim İttifakı” düzenlemesi ile yüzde 10 barajı aşıldı. Baraj altında oy alan partiler “Temsilde Adalet” kapsamında Meclis’e girdi. Milletvekili sayısı 600’e yükseltildi, seçilme yaşı 18’e indirildi.
TARAFSIZ VE GÜÇLÜ YARGI
Yargının tarafsızlığı ve bağımsızlığını da güvence altına aldı. Milletin, anayasa değişikliği paketine “evet” dediği 16 Nisan 2017 Referandumu’nun ardından “yargının tarafsızlığı” ilkesi Anayasa’ya eklendi.
HSK’YA 7 ÜYE TBMM’DEN
Referandumla kabul edilen Anayasa değişikliği paketiyle HSK adını alan yeni yapılanma, 13 üyeden oluştu. Adalet Bakanı ve Müsteşarı HSK’da doğal üye olarak yer aldı. Geri kalan 11 üyeden 4’ü Cumhurbaşkanı, 7’si ise TBMM tarafından seçildi.
AYM’DE ASKERi ÜYEYE SON
Anayasa Mahkemesi’nde Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Askeri Yargıtay’ı temsil eden iki asker üye uygulamasına son verildi. AYM’nin daha önce 17 olan üye sayısı 15’e düşürüldü.
ASKERi MAHKEMELER KAPATILDI
16 Nisan Referandumu ile yapılan Anayasa Değişikliği, AİHM’de Türkiye aleyhine kararlara yol açan Askeri Mahkemeleri de sonlandırdı. Disiplin mahkemeleri dışındaki askeri mahkemeler kaldırıldı. Asker kişilerin işlediği suçlara ilişkin yargılamaların sivil mahkemelerde yapılmasına geçildi.
YASAMA GÖREVi TBMM’NiN
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte, TBMM’nin yasama görevi de güçlenecek. Parlamenter Sistem’de Bakanlar Kurulu tarafından verilen kanun tasarısı uygulaması sona erecek. Yasa milletvekilleri tarafından hazırlanarak Meclis’e sunulacak.
BÜTÇE TASARISINA MECLiS ONAYI
Cumhurbaşkanı, Genel Bütçe Kanunu dışında yasa hazırlayamayacak. Cumhurbaşkanı’nın hazırlayacağı Bütçe Kanunu, TBMM’nin onayına sunulacak ve onaylanması halinde yürürlüğe girecek.
KHK’LERE iPTAL DAVASI AÇILABiLECEK
Cumhurbaşkanı sınırlı konularda KHK çıkarabilecek. Bu yetki temel insan hak ve özgürlükleri ile kanunla düzenlenen konularda kullanılamayacak. Cumhurbaşkanı’nın çıkardığı KHK’ler, TBMM’nin aynı konuda yasa oluşturması halinde devre dışı kalacak. Cumhurbaşkanı’nın çıkardığı KHK’lere karşı Anayasa Mahkemesi’nde “iptal” davası açılabilecek.
SEÇİMLERiN YENİLENMESİ
Cumhurbaşkanı ve Meclis, karşılıklı olarak seçimlerin yenilenmesi kararı verebilecek. Verilen kararla birlikte hem Cumhurbaşkanlığı, hem de parlamento seçimleri birlikte yenilenecek.
YÜCE DİVAN’DA DAVA AÇMA YETKİSİ
Parlamenter Sistem’de “vatana ihanet” dışında suçlanamayan Cumhurbaşkanına, yeni sistem her türlü eyleme karşı cezai sorumluluk getirecek. TBMM’nin salt çoğunluğunun oyu (301 oy) ile soruşturma açılması için önerge verilebilecek. Cumhurbaşkanı hakkında verilen önerge, 360 gizli oyla kabul edilirse, Meclis soruşturması açılabilecek. Cumhurbaşkanı, 400 oyla da Yüce Divan’a sevk edilebilecek. Sorumluluk hali Cumhurbaşkanı’nın atayacağı bakan ve Cumhurbaşkanı Yardımcıları için de geçerli olacak.