Başkomutan ne demek? Kime başkomutan denir sorularının yanıtı vatandaşlar tarafından merakla araştırılıyor. Türkiye, kritik “Zeytin Dalı Harekatı” ile güney sınırında bulunan terörist unsurlarla mücadele ederken, başkomutan ne demek sorusuna da yanıt aranmaya başlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Zeytin Dalı Harekatı'nın 6. gününde Hatay'daki Harekat Merkezi'ne gitti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a başkomutan denilebilir mi? İşte başkomutanlığın tanımı.
BAŞKOMUTAN NE DEMEK?
Başkomutan ya da Başkumandan, savaşta bir devletin bütün Kara, Deniz ve Hava Kuvvetlerine komuta eden en büyük komutandır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nde Cumhurbaşkanı'nın, TBMM adına temsil ettiği kurumdur.
Başkomutanlık, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin manevî varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil olunur. Genelkurmay Başkanı; Silahlı Kuvvetlerin komutanı olup, savaşta Başkomutanlık görevlerini Cumhurbaşkanlığı namına yerine getirir. Bakanlar Kurulu, millî güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne karşı sorumludur. Genelkurmay Başkanı, Silahlı Kuvvetlerin komutanı olup, savaşta Başkomutanlık görevlerini Cumhurbaşkanlığı namına yerine getirir. Genelkurmay Başkanı, Bakanlar Kurulu'nun teklifi üzerine, Cumhurbaşkanınca atanır, görev ve yetkileri kanunla düzenlenir. Genelkurmay Başkanı, bu görev ve yetkilerinden dolayı Başbakan'a karşı sorumludur. Millî Savunma Bakanlığı'nın, Genelkurmay Başkanlığı ve Kuvvet Komutanlıkları ile olan görev ilişkileri ve yetki alanı kanunla düzenlenir.
Türkiye Cumhuriyet'i 5 Ağustos 1921'de mecliste alınan kararla Mustafa Kemal Atatürk'e başkomutanlığı vermiştir.
ERDOĞAN’DAN BAŞKOMUTANLIK TANIMI
2016 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Maslak'ta bulunan Harp Akademileri Komutanlığını ziyaret etmiş ve şu sözleri söylemişti:
Ordunun birliğinin, beraberliğinin, emir komuta zincirinin gücününün mutlaka en üst düzeyde tutulması ve korunması gerektiğini söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan şöyle dedi:
"Her fırsatta söylüyorum, tek millet, tek bayrak, tek vatan, tek devlet. Sizlerin huzurunda buna bir de tek ordu, tek komutan vurgusunu da eklemek isterim. Anayasamızın 117'nci maddesi, 'Başkomutanlık TBMM'nin manevi varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil olunur' diyor. Yine aynı maddenin devamında da, 'Genelkurmay Başkanı, silahlı kuvvetlerin komutanı olup, savaşta Başkomutanlık görevlerini Cumhurbaşkanı namına yerine getirir' ifadesi yer alıyor. Buna göre, burada bulunan tüm subaylarımız, Türk Silahlı Kuvvetlerimizin tüm mensupları, Başkomutan sıfatıyla benim yakın mesai arkadaşlarımdır. Hayatım boyunca, inanmadığım hiçbir şeyi söylemedim; bu yüzden başım çok belaya girmiş olsa da, hep hasbi konuştum, hasbi davrandım. Şimdi de diyorum ki; buradaki her bir subayımızın benim için öz kardeşimden, öz evladımdan, yakın çalışma ekibimden en küçük bir farkı yoktur. Sizler gibi yiğit, cesur, eğitimli, bilgili, dirayetli ve sadakatli mesai arkadaşlarına sahip olduğum için, ne kadar iftihar etsem azdır. Rabbim her birinizi korusun; çalışmalarınızda sizlere güç, kuvvet versin."
İLKER BAŞBUĞ’DAN BAŞKOMUTANLIK YORUMU
Katıldığı bir söyleşide başkomutanlık sözleri ile ilgili açıklamalar yapan 26. Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ izleyicilerin sorusu üzerine şunları söylemişti: “1982 Anayasasının başkomutanlık ile ilgili 1924 Anayasasından alınmıştır. 112 madde başkomutanlık TBMM manevi şahsiyetinden ayrılmaz der, Cumhurbaşkanı tarafından temsil edilir. Bu yoruma ve tartışmaya açık, başkomutanlık dediğiniz zaman silahlı kuvvetlere emir verecek durumda olması lazım. Temsil ayrı, emir komuta olayı ayrıdır. O maddede Genelkurmay başkanı silahlı kuvvetlerin komutanıdır, genelkurmay başkanı savaşta başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanını namına yürütür, der. Benim görüşüm, başkomutanlık savaş halindedir barışta başkomutanlık olmaz, o halde başkomutanlık savaş hali ile ilgilidir. Anayasanın son maddesinde derki; Genelkurmay başkanı görev ve yetkilerinden dolayı başbakana sorumludur. Bu da emir ve direktif verme yetkisi başbakandadır. Genelkurmay başkanı olduğumun ikinci günü dedim ki: Ben her hafta nasıl cumhurbaşkanı ile görüşüyorsam başbakan ile de görüşmem lazım dedim ve her hafta görüşmeye başladım. Parlamenter sistem ile yürütülen bir devlet yapısına sahibiz, bu nedenle tüm sorumluluk hükümettedir”