Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Kentsel Dönüşüm Eylem Planı'nı açıkladı.
Kurum, 100 bini İstanbul'da olmak üzere her yıl 300 bin konutun kentsel dönüşümünün yapılacağını söyledi. Bakan Kurum, "Belirlediğimiz bu eylemle hâlihazırda acil dönüştürülmesi gereken 1 milyon 500 bin konutu 5 yıl içerisinde dönüştürmüş olacağız." diye konuştu.
Bakan Kurum'un konuşmasının tam metni şu şekilde:
"Bugün ülkemiz için, şehirlerimiz için, yarınlarımız için tarihi bir güne şahitlik ediyoruz. Temel ilkeleri yerinde, gönüllü ve hızlı dönüşüm olan 8 maddelik Kentsel Dönüşüm Eylem Planımızı milletimizle paylaşmak için bir aradayız. Ülkemizin, şehirlerimizin geleceğine dair son derece önemli kararları açıklayacağımız toplantımıza hoş geldiniz, safalar getirdiniz. Göreve geldiğimiz süre içinde, kentsel dönüşüme dair belirli aralıklarla, çok önemli adımlar attık. Ocak ayında, Antalya'da yaptığımız "2023'e Doğru Çevre ve Şehirciliğin Geleceği İstişare Toplantısı" nın, en önemli gündemi Kentsel Dönüşüm oldu. Ardından, "Kentsel Dönüşümde Yeni Dönem" toplantımızda, strateji belgemizi açıkladık. Son olarak da her iki toplantının ve saha çalışmalarımızın sonuçlarına dair mevzuat değişikliklerimizi gerçekleştirdik.
Tek taraflı fesih hakkından müteahhitlik sektörünün disipline edilmesine, yarım kalan inşaatların tamamlanmasına dönük düzenlemelerden maketten satış konusunda yapılacak yeni düzenlemelere ve belediyelere getireceğimiz ilerleme raporu hazırlama zorunluluğuna kadar çok kapsamlı değişiklikleri hayata geçirdik.
Bu çalışmaların ardından hazırladığımız genelgemizi, 81 ilimize gönderdik. Şehirlerimizle alakalı fotoğrafı çok daha net olarak görme fırsatı bulduk.
Hem belediyelerimizden aldığımız kapsamlı cevaplar, hem de ziyaret ettiğimiz 60'ın üzerinde ilde vatandaşlarımızla yaptığımız görüşmelerin de katkısıyla Kentsel Dönüşümün 5 yıllık eylem planını hazırladık.
Biliyorsunuz, Kentsel dönüşüm seferberliğimizi, 2012 yılında, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatlarıyla başlattık.
Cumhurbaşkanımız o gün "bedeli ne olursa olsun bu kentsel dönüşümü yapacağız" sözleriyle kentsel dönüşümün önemini ortaya koymuştu.
Her zaman söylüyoruz depremle mücadele terörle mücadele kadar önemlidir, hayatidir.
Türkiye'nin yüzde 66'sı deprem riskli alanlarda yer alıyor. Nüfusumuzun yüzde 71'i bu alanlarda ikamet ediyor. Son bir asırda büyüklüğü 6 ve üzeri olan 56 deprem yaşadık ve 80 binin üzerinde vatandaşımız hayatını kaybetti.
17 Ağustos Marmara depreminin, 20. yılını geçtiğimiz günlerde geride bıraktık. 20 yıl önce yaşadığımız büyük felaket ve kaybettiğimiz canların acısı hala yüreğimizde.
Yakın zamanda Kartal'da yaşadığımız acı olay, Kâğıthane'de, Sarıyer'de, Avcılar'da, Bağcılar'da ve İstanbul'un değişik ilçelerinde yaşadığımız son olaylar Kentsel Dönüşümün önemini bir kez daha ortaya koymuştur.
İstiyoruz ki bir daha anneler ağlamasın, ocaklara ateş düşmesin. Kentsel dönüşümde temel hedefimiz her şeyden önce insanımızın can ve mal güvenliğini sağlamaktır.
İnşallah bunu devletimizle, belediyelerimizle, özel sektörümüzle, 82 milyon vatandaşımızla hep birlikte gerçekleştireceğiz. Nitekim dün, Sayın Cumhurbaşkanımızın ev sahipliğinde büyükşehir belediye başkanlarımızla Cumhurbaşkanlığı Külliyemizde bir araya geldik. Belediye başkanlarımızın yapacakları çalışmalara dair bizden taleplerini aldık, ihtiyaçlarını not ettik, birlikte neler yapabileceğimizi istişare ettik.
Bilhassa Kentsel Dönüşümün geleceğine dair görüş alışverişinde bulunduk.
Her fırsatta yaptığım bir çağrıyı bu toplantı vesilesiyle sizlerin huzurunda bir kez daha yinelemek istiyorum. Kentsel Dönüşüme dair her konuda belediyelerimize kapımız sonuna kadar açıktır, eser siyaseti anlayışıyla ortaya koyulan tüm projelerde belediyelerimizin yanındayız, destekçisiyiz.
2012'den bu yana bir seferberlik ruhuyla hayata geçirdiğimiz Kentsel Dönüşümle alakalı geldiğimiz noktayı özetlemek isterim. 53 farklı ilimizde ilan ettiğimiz 281 alanda çalışmalarımıza başladık.
Riskli alanlarda ve yapılarda, toplamda 1 Milyon 166 Bin bağımsız birimi dönüşüm kapsamına aldık. Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında toplam 11 milyar lira kaynak kullandık.
Yeni yapı denetim sistemimizle bugüne kadar 730 bin binamızı denetledik. Bu binalarda yaklaşık 5 milyon 500 bin bağımsız bölüm var. Hala inşaatı süren 393 bin binanın denetimine ise devam ediyoruz. Bu yapılarda da yaklaşık 3 milyon bağımsız bölüm var. Bugüne kadar yaptığımız denetimlerle yaklaşık 22 milyon vatandaşımızın depreme dayanıklı konutlarda güven içinde oturmasını sağladık. Devam eden inşaatların da tamamlanmasıyla bu rakam, nüfusumuzun yüzde 45'ine, 35 milyona ulaşacak.
Şu ana kadar geçmişten bugüne hayata geçirdiğimiz kentsel dönüşüm çalışmalarımızı sizlere aktarmaya çalıştım. Şimdi önümüzdeki 5 yıl içerisinde atacağımız adımları, müsaadenizle sizlerle paylaşmak istiyorum.
Öncelikle ifade etmek isterim ki Kentsel Dönüşüm Eylem Planımızı, vatandaşlarımızla dertleşerek, yaşadıkları sorunları yerinde tespit ederek belirlediğimiz 3 olmazsa olmaz ilke üzerine bina ettik. Birincisi yerinde dönüşüm. Herkes kendi mahallesinde, komşularıyla birlikte, alıştığı, benimsediği çevreden kopmadan dönüşüme katılacak.
İkincisi gönüllü dönüşüm. Vatandaşımızın rızası olmayan hiçbir kentsel dönüşüm projesinin altına imza atmayacağız. Hamdolsun, ülkemizin birçok noktasında vatandaşlarımızın tam katılımı ve anlaşmalarla bu adımları atıyoruz. Gönüllü dönüşüm kriterimizi istisnasız bir şekilde yerine getiriyoruz. Asla vatandaşımızın mağdur olmasına müsaade etmiyoruz, etmeyeceğiz.
Üçüncüsü hızlı dönüşüm. Kentsel dönüşüm çalışmalarının kısa sürede tamamlanması için gerekli mevzuat düzenlemelerimizi yaptık. Biliyorsunuz Kartal'da Yeşilyurt apartmanının çökmesi sonucu 21 canımızı kaybetmiştik. Hayatını kaybeden vatandaşlarımıza bir kez daha Allah'tan rahmet diliyorum. Olay olur olmaz harekete geçtik, 48 gün içinde temellerimizi attık.
125 bağımsız birimin inşaatını Aralık ayında tamamlayacak ve vatandaşlarımıza yeni yuvalarını teslim edeceğiz.
Saydığımız bu 3 temel ilke çerçevesinde kentsel dönüşümü 4 ana başlıkta gerçekleştireceğiz.
BU DÖRT ANA BAŞLIK
Deprem riski altındaki yapıların ve alanların dönüşümü,
Sel ve heyelan riski altındaki alanların dönüşümü,
Tarihi kent merkezleri ve meydanların dönüşümü.
Sanayi alanlarının taşınması ve dönüşümüdür.
Bu kapsamda şimdi, 8 maddelik Kentsel Dönüşüm Eylem Planımızı açıklıyorum.
KENTSEL DÖNÜŞÜM STRATEJİ BELGESİ İLE KENTLERİN DÖNÜŞÜM ANAYASASI OLUŞTURULACAK.
19 Şubat 2019 tarihinde valiliklerimize, belediyelerimize bir genelge gönderdik. Belediyelerimizin kentlerine özgü hazırladıkları Strateji Belgelerine göre "Kentsel Dönüşümün İlke ve Esasları"nı belirledik. Bu sayede, her bir şehrimiz "Kendine Özgü bir Dönüşüm Anayasası" nın sahibi olacak.
Buna göre her kentin kendi dönüşüm alanları o kentin bir bölümüne değil, bütününe yönelik yapılan analizlerle belirlenecek. Yine o şehirde belirlenecek dönüşüm alanı şehrin kültürel ve geleneksel dokusuna uygun şekilde imar edilecek. O kente ait risk durumu, halkın beklentisi, finansal analizler, konut ve işyeri ihtiyacı ve çevresel etkiler göz önünde bulundurulacak.
İlaveten, kentsel dönüşüm alanlarında Bakanlığımız, TOKİ, İlbank, Emlak Katılım Bankası, yerel idareler, vatandaşlarımız ve yatırımcılarımızın sorumluluklarını içeren "Kentsel Dönüşüm Rehberimizi" de hazırladık. Bu rehber doğrultusunda kentsel dönüşüm sürecini hızlandırmış olacağız.
100 BİNİ İSTANBUL'DA OLMAK ÜZERE HER YIL 300 BİN KONUT DÖNÜŞTÜRÜLECEK
Belirlediğimiz bu eylemle hâlihazırda acil dönüştürülmesi gereken 1 milyon 500 bin konutu 5 yıl içerisinde dönüştürmüş olacağız. Tespitlerimize göre dönüştürülmesi gereken konut sayısı 6.7 milyondur. Bunu da 20 yıl içerisinde gerçekleştireceğiz. Tüm bu çalışmalarımızı belediyelerimizle, özel sektörümüzle ve kamu kurumlarımızla birlikte hayata geçireceğiz. 2023'e kadar TOKİ Başkanlığımız eliyle yılda en az 30 bin olmak üzere 5 yılda toplam 150 bin konutu dönüştüreceğiz.
Bugüne kadar kentsel dönüşüm kapsamında tüm Türkiye'de, toplam 152 bin konutumuzun ihalesini yaptık, 115 bin konutumuzu tamamladık.
Hâlihazırda, Üsküdar'da 1849, Esenler'de 8000, Gaziosmanpaşa'da 4748, Kâğıthane'de 850, Zeytinburnu'nda 713, Bağcılar'da 1015 olmak üzere, İstanbul'un birçok ilçesinde kentsel dönüşüm konutlarımızı üretiyoruz.
Bugün itibariyle, yıl içerisinde temeli atılan konutlarla birlikte, 25 bini İstanbul'da olmak üzere tüm Türkiye'de 65 bin konutluk kentsel dönüşüm projesini başlatmış oluyoruz.
TAŞKIN, HEYELAN VE SEL RİSKİ TAŞIYAN ALANLARDAKİ YAPILAR TAŞINACAK
1923-2016 yılları arasında ülkemizde meydana gelen afetler incelendiğinde, yaşanan can kayıplarının yüzde 90'ının depremlerden kaynaklandığını görüyoruz. Kalan yüzde 10'u ise heyelanlar, seller, taşkınlar nedeniyle meydana gelmektedir. Bilhassa 2018 ve 2019 yıllarında yaşadığımız seller ve heyelanlar maalesef bu oranı
artırmıştır. Bunun başlıca sebebi iklim değişikliğine bağlı yağış artışı ve dere yataklarındaki sağlıksız yapılaşmalardır. Bildiğiniz üzere, 12 Temmuz 2019 tarihinde Karadeniz Bölgesi İklim Değişikliği Eylem Planını açıkladık. Bu çerçevede öncelikle dere güzergâhı içerisinde kalan taşkın ve sel riski altındaki yapıları belirledik.
Yeni yerleşim alanlarımızı tespit ediyoruz. Vatandaşlarımızı bu alanlara taşıyacağız.
Yapacağımız 15 bin yeni konutla, heyelan, sel ve taşkınlardan kaynaklanan can ve mal kaybına karşı etkin bir önlem almış olacağız.
Önümüzdeki süreçte 7 bölgemizin tamamını kapsayan İklim Değişikliği Eylem Planlarımızı hazırlayacağız.
TARİHİ KENT MERKEZLERİ VE MEYDANLAR, İHYA VE SAĞLIKLAŞTIRMA ÇALIŞMALARIYLA YENİLENECEK
Tarihi kent merkezlerimiz sahip oldukları geleneksel yapılarıyla, kültürel dokularıyla, medeniyetimizin yansımalarıyla doludur. Bu bölgeler şehre ait hatıraların ve anlam dünyamızın en fazla hissedildiği yerlerdir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olarak tarihi kent merkezlerimizin korunmasıyla tarihimizin, kültürümüzün, kimliğimizin geleceğe en güzel şekilde taşınmasını arzuluyoruz.
Bu bölgelerdeki ticareti artırmak, turizmini geliştirmek, bu değerlerimizi cazibe merkezleri haline getirmek için canla başla çalışıyoruz.
Bugün ülkemizde yüzlerce tarihi kent merkezimiz var. Bualanlarımızın tamamında belediyelerimizle iş birliği içerisinde sokak sağlıklaştırma, cephe yenileme, çevre düzenlemesi gibi faaliyetlerimizi hayata geçiriyoruz.
Bu kapsamda, öncelikli olarak Ankara Hergelen Meydanı, Konya Mevlana Meydanı, Niğde Kaleiçi, Erzurum Hacı Cuma, Kastamonu Nasrullah Cami ve çevresi, Afyon Mısri Çarşı, Kayseri Kaleiçi gibi son
derece önemli projelerle çalışmalarımıza başladık. Diyarbakır, Tokat, Amasya ve Giresun illerimizde de çalışmalarımıza devam ediyoruz. Bu bölgelerde bulunan binlerce yapıyı yeniliyoruz.
Ülkemizdeki tüm tarihi kent merkezlerimizde yer alan sağlıksız yapıların tamamını yenileyeceğiz, tarihi hüviyetlerine kavuşturacağız.
Dönüşüm çalışmalarımızda tarihi merkezlerimizi canlandırmanın yanında, tabiat varlıklarımızı da koruyor, oralarda da kaçak yapılaşmayla mücadele ediyor, dönüşüm çalışmalarımızı gerçekleştiriyoruz. Yaylalarımızda, koylarımızda, kıyılarımızda koruma amaçlı plan ve projelerimizi tamamlayarak buralardaki süreci yöneteceğiz. Tıpkı Bodrum ilçemizde, Ayder'de, Uzungöl'de olduğu gibi kaçak yapılaşmaya hiçbir şart altında müsaade etmiyoruz, etmeyeceğiz.
ŞEHİR MERKEZLERİNDEKİ KÖHNELEŞMİŞ, ÇÖKÜNTÜ ALANI HALİNE GELEN SANAYİ BÖLGELERİ DÖNÜŞTÜRÜLECEK
Bugün dünyamızda şehir merkezlerinde kalan eski sanayi alanlarının dönüştürülmesi en güncel konulardan biri haline gelmiştir. İnşa edildiği yıllarda, şehrin dışında yer alan sanayi alanlarımız, şehirlerin genişlemesiyle beraber merkezde kalmıştır. Bu da trafik yoğunluğundan sağlık sorunlarına, görüntü kirliliğinden fiziksel kirliliğe kadar çok çeşitli problemlere sebep olmaktadır.
Esnafımızın ihtiyaçlarını karşılayamayacak duruma gelen sanayi alanlarımızı kentlerimizin dışına çıkarıyoruz. Böylelikle hem bu alanları vatandaşlarımızın kullanımına açıyor, hem de yeni sanayi alanları oluşturarak sanayicilerimizin, esnafımızın yüzünü güldürüyoruz.
Bu kapsamda, öncelikli olarak başta İstanbul, Kayseri, Kocaeli ve Konya olmak üzere 10 bin bağımsız birim üretmek için çalışmalarımıza başladık.
Hali hazırda İstanbul Arnavutköy'de, Konya Karatay'da, Kocaeli Dilovası'nda ve Aksaray küçük sanayi sitesinde planlama, ihale ve inşa süreçlerimiz devam ediyor. 5 yıl içerisinde sanayi alanlarına yönelik bu çalışmamızı tüm şehirlerimize yayacağız.
YENİ HİBE, TEŞVİK VE KREDİ İMKÂNLARIYLA KENTSEL DÖNÜŞÜMDE FİNANSMAN DESTEĞİ SAĞLANACAK
İller Bankası altyapı hizmetlerinin sağlanması amacıyla gerek teknik gerekse kaynak desteğini daha da artıracak. Yeni dönemde, İller Bankası kanalıyla belediyelerimize 4 milyar liralık dönüşüm kredisi veriyoruz. Bununla da yetinmiyor, kredilerimizde yüzde 50'ye kadar kredi finansmanında hibe desteği sağlıyoruz.
Bunun yanında yeniden hizmete açtığımız Emlak Katılım Bankası ulusal ve uluslararası düzeyde finans kaynaklarının tespitinde önemli bir noktaya geldi.
Yine, Emlak Katılım Bankamız ile konut alım sürecinde, taraflara finans sağlayacak, konut alımını çok daha kolaylaştıracağız.
Burada şunu da özellikle vurgulamak isterim. Bundan böyle dönüşüm alanlarında üretilecek yapılarda enerji verimliliği ne kadar fazla ise belirli bir oranda hibe vereceğiz veya kredi sağlayacağız. Böylelikle enerji verimliliğini esas alan projelerin sayısını arttıracak, ekonomimize büyük katkılar sağlayacağız.
Yine bunun yanında dönüşüme giren yapıların sıfır atık projesine uygun şekilde inşa edilmesini sağlayacak düzenlemeleri de hayata geçiriyoruz. Çevre karnesi yüksek projeleri destekleyeceğiz.
Vereceğimiz desteklerle sıfır atık projesini, tüm ülkedeyaygınlaştıracağız. Yeterli alana sahip kentsel dönüşüm projelerimizde, sosyal ve kültürel donatı alanlarını, açık ve yeşil alanları dönüşüm alanlarımızın en az yüzde 50'si olacak şekilde belirleyeceğiz.
Tüm bunlara dair mevzuat çalışmalarımızı çok yakında kamuoyuyla paylaşacağız.
DÖNÜŞÜME TABİ TUTULACAK ALANLARDA İMAR PLANLARI YAPILARAK MÜLKİYET PROBLEMLERİ ÇÖZÜLECEK
Şehirlerimizde çarpık yapılaşmanın ve mülkiyet probleminin yaşandığı alanlarda, yatay mimari ve modern şehircilik ilkelerine uygun imar planları yapacak, önceliği hak sahiplerine vererek dönüşümü gerçekleştireceğiz. Bir yandan yapıları dönüştürürken bir yandan da vatandaşlarımızı tapularına kavuşturacağız.
İMAR BARIŞINDAN FAYDALANAN VATANDAŞLARIMIZIN YAPILARINI GÜÇLENDİREBİLMELERİ İÇİN MEVZUAT ÇALIŞMASI YAPILACAK
Vatandaşlarımızın oturdukları yapılarını deprem riskine karşı güçlendirebilmelerini sağlayacağız. Güçlendirilebileceği teknik bilgiler ışığında tespit edilen yapılar, Yapı Kayıt Belgesi almak koşulu ile imar kanunundaki kısıtlamalara tabi olmaksızın mevcut yapı alanlarında herhangi ilave artış ve kullanım kararı değişikliği meydana getirmeden güçlendirme ruhsatı alabileceklerdir.
Bu çerçevede her yıl 50 bin konutun güçlendirilerek kullanılabileceğini hesap ediyoruz."