24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla müze yapılmış Ayasofya için kritik haftaya girildi. Danıştay, Ayasofya’nın yeniden ibadete açılması için açılan davada kararını 2 Temmuz’da verecek. İstanbul’un fethinin sembolü olan mabedin yeniden ibadete açılması için yıllardır hukuk mücadelesi veren ve daha önce açtığı davalardan sonuç alamayan Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, son olarak 2016’da Danıştay’a yeni bir dava açmıştı. Dosyayı ve davacı vakfın iddialarını inceleyen Danıştay 10. Dairesi, önemli bir karar alarak derneğin söz konusu Bakanlar Kurulu kararını iptal istemini görüşmek için 2 Temmuz’a duruşma koymuştu. Perşembe günü yapılacak duruşmada, Ayasofya ile ilgili kararın çıkması bekleniyor. Kararın, duruşma günü ya da takip eden günlerde açıklanabileceği ifade ediliyor.
Danıştay savcısı görüşünde, Ayasofya’nın müze olarak kullanılmasının idarenin takdir yetkisinde olduğunu ve hukuka aykırılık bulunmadığını ifade etti. Ancak savcı görüşünün karar üzerinde bir bağlayıcılığı bulunmuyor. Daire, Ayasofya’yı müzeye dönüştüren Bakanlar Kurulukararını hukuka aykırı bulur ve iptal ederse mabedin yeniden camiye çevrilmesinin önü açılmış olacak.
30 GÜN İÇİNDE UYGULANIR
Danıştay 10. Dairesi, İdare Yargılama Usûlü Kanunu uyarınca Bakanlar Kurulu kararının iptaline hükmeder ve bu karar kesinleşirse, kararın 30 gün içerisinde yerine getirilmesi gerekecek. İdari Yargılama Usûlü Kanunu’nun ‘Kararların Sonuçları’ başlıklı 28. maddesinde, “Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak 30 günü geçemez” deniliyor.
15 YILDIR DAVALIK
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneğinin kurucu başkanı 75 yaşındaki İsmail Kandemir, Ayasofya’nın yeniden ibadete açılması için hukuk sürecini 2005’te başlattı. Dernek, 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle Danıştay 10. Dairesi’ne 2005’te dava açtı. Daire, 31 Mart 2008’de Ayasofya’nın müze olarak kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığını belirterek, davanın reddine karar verdi. Bu karara yapılan itirazı değerlendiren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu da 10 Aralık 2012’de dairenin kararını onadı. Davacının karar düzeltme talebini de Kurul 06 Nisan 2015’de reddetti. Böylece Ayasofya’nın müze macerası devam etti. Dernek 2015’te de Anayasa Mahkemesine (AYM) bireysel başvuruda bulundu. Başvuru dilekçesinde, Ayasofya’nın ibadete açılması yönündeki talebin reddedilmesinin din ve vicdan hürriyetini ihlal ettiği belirtildi. 13 Eylül 2018’de kararını açıklayan AYM başvuruyu, ‘incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik’ gerekçesiyle kabul edilemez buldu.