BÜLENT ŞANLIKAN
Dünyada uzun yıllardır sıtma tedavisinde kullanılan Favipiravir adlı ilaç koronavirüse derman oldu. İthal olarak ülkemize getirilen bu ilaç virüse yakalanan birçok kişiyi hastalığın pençesinden kurtardı. Atabay İlaç Fabrikası’nda, Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Güzel ile 30 kişilik ekibi 40 gün boyunca 7/24 çalışarak koronavirüs için kullanılan Favipiravir’i sentezlemeyi başardı. AKŞAM, tamamen yerli ve milli imkanlarla üretilmeye başlanan Favicovir adlı ilacın laboratuvarını gezerek, ekipten o sancılı ama bir o kadar da gurur veren süreci dinledi:
GECE GÜNDÜZ ÇALIŞTIK
EKİP LİDERİ HACER KARATAŞ: “Her yeni bir şeye başladığınızda sıkıntılar sorunlar yaşarsınız. O an çözmek için ekip olarak çok çalıştık. Bu bizde beden yorgunluğundan çok zihin yorgunluğu yaşamamıza neden oldu. Zira en başta proses vardı onun üzerinden giderek adım adım geliştirdik. İlacın sentezin oturtulması birden olmuyor. Öncelikle minik denemelerle ilerliyor, yöntem belirleyip daha büyük ölçeğe geçiyorsunuz en son bu hale getiriyorsunuz. Ancak iş bitmiyor şu an sentez tamamlandı daha iyi prosesle maliyeti düşürmeye çalışıyoruz.”
DR. MÜHENDİS ELİF KURT: “Zor bir süreçti. Hepimiz izolasyon altındaydık ancak motivasyonumuz çok yüksekti. O motivasyonla gece gündüz çalıştık. Hocamızın da desteğiyle çok sayıda deneme sonucu başardık. Bizim için asıl gurur ilacın insanlar tarafından kullanılıp fayda sağlandığında olacak.”
HER ŞEY VATANIMIZ İÇİN
DR. İSMAİL FİDAN: “Daha önce sıtmaya karşı kullanılan bir ilaç şu anda Kovid- 19’a karşı kullanılıyor. Bu bilinen ancak patenti olmayan bir şeydi. Biz ilaçta dışa bağımlılığın önüne geçmek için bunu geliştirdik.
Sentezlenmiş halini tamamladık endüstriyel boyuta geçmek için prosesin gelişimi devam ediyor. Biz bu süreçte minimum 12-15 saat çalıştık. Atabay İlaç firması personeli de bu çalışmalar sırasında özverileri ile bize destek verdi. Her şey aslında vatanımız içindi.”
DIŞA BAĞIMLILIK BİTECEK
KİMYA ÜRETİM VE SENTEZ SORUMLUSU ÜNAL ÇAKAL: “Hocalarımızla birlikte yürüttüğümüz ARGE çalışmaları meşakkatliydi ancak bunu başardık. Bu dışa bağımlılığın azaltılmasında çok önemli. Çünkü pandemi sürecinde gördük ki sınırları kapattığınızda ilaç temin etmekte zorlanıyorsunuz.”
KIŞ İÇİN KAPASİTEYİ 8 TONA ÇIKARDIK
FABRİKA MÜDÜRÜ ŞAHİN GÜRSEL: “Bu ilacın gelişim sürecinde hocalarımızla iyi bir takım oluşturduk. Bundan sonra daha büyük başarılara imza atacağımızı düşünüyorum. Yerli Kovid ilacında 5 ton aylık üretimimiz var. Sonbaharda olası bir ikinci dalga için kapasitemizi 8 tona çıkarabilirsek ülkemizin aylık ihtiyacını karşılamış olacağız.”
ERDOĞAN’IN ÇAĞRISIYLA YERLİ İLAÇ İÇİN DÖNDÜM
DOÇ.DR. MUSTAFA GÜZEL: “Hedefimiz Türkiye genelinde ihtiyacı karşılamak. Ülkemizin ihtiyacı şu an aylık yüz bin tablet. Ancak biz sonbaharla birlikte olası ikinci dalgaya karşı da tedbirli olmak için çalışıyoruz. Memleketimiz dışa bağımlı kalmasın diye bu ilacı yaptık. Ben altı yıl önce Cumhurbaşkanımızın ‘kendi ilacımızı yapacağız’ çağrısı üzerine 22 yıl yaşadığım Amerika’dan geldim.”
BENİM 22 YILLIK HAYALİMDİ
“Bu çalışma benim hayalimdi. Medipol’de çalışmaya başladım, koronavirüs pandemi haline geldikten sonra biz de dışa bağımlılığı azaltmak için ülkemizde yerli hammaddeyle milli sentezi gerçekleştiriyoruz. Yaklaşık otuz kişilik bir ekip, 40 günlük bir süreçte bunu başararak halkımıza armağan etti. Bu ilaç ülkemizin ilacı.”