Yavuz Atalay
NATO üyesi 32 ülkenin liderlerini bir araya getiren NATO Liderler Zirvesi, İttifak'ın 75. yıl dönümünün kutlandığı törenle başladı. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın katıldığı tören, 1949 yılında "Kuzey Atlantik Anlaşması"nın 12 ülke tarafından imzalanarak NATO'nun kurulduğu Washington'daki "Andrew W. Mellon Oditoryumu"nda gerçekleştirildi. Önce liderlerin eşlerinin giriş yaptığı törene, daha sonra davet edilen Ukrayna, Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore liderleri katıldı.
Zirveye katılan devlet ve hükümet başkanları, etkinliğin başlangıcında toplu fotoğraf çektirdi. Törende, İkinci Dünya Savaşı, NATO'nun kuruluşu, Bosna Savaşı, Kırım'ın ilhakı ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi farklı olaylara ilişkin görüntülerin yer aldığı video gösterildi.
CAYDIRICILIK VURGUSU
Liderler, zirvenin ikinci günü aile fotoğrafının ardından gerçekleşen ilk oturumda, NATO'nun savunma ve caydırıcılık kabiliyetini geliştirmeye ilişkin konuları ele aldı. Zirvenin önemli gündem maddelerinden birini oluşturan Ukrayna'ya destek konusu da ilk gün toplantılarında gündeme geldi. Liderler, zirve kapsamındaki görüşmelerinin ardından ABD Başkanı Joe Biden ve eşi tarafından düzenlenecek resepsiyona katıldı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken üye ülkelerin dışişleri bakanlarını, Savunma Bakanı Lloyd Austin ise savunma bakanlarını ayrı resepsiyonlarda ağırladı.
ORTAKLIKLAR GÜÇLENECEK
NATO üyesi ülkelerin liderleri, Avrupa Birliği (AB) temsilcileri ile zirveye davet edilen Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore liderleriyle bugün yapılacak ilk oturumda ise ortaklıkları güçlendirmeyi ele alacak. Zirve kapsamında düzenlenecek son oturumda ise NATO-Ukrayna Konseyi liderler düzeyinde toplanacak.
GAZZE NATO GÜNDEMİNDE
Washington'da gerçekleşen zirvenin ana gündem maddelerinden biri de İsrail'in aylardır katliamlarını sürdürdüğü Gazze oldu. Başkan Erdoğan, yaptığı ikili temaslarda Gazze'deki soykırımın bir an önce bitmesi ve insani yardımların bölgeye ulaşması için İsrail'e baskı yapılması çağrısında bulundu. Başkan Erdoğan, ABD'ye ziyareti öncesi "Ortak değerlerimizin samimiyet testinden geçmekte olduğu Gazze'de Filistin halkına yönelik süregiden katliamları gündeme taşıyacağız. Bu vahim tablo karşısında uluslararası camianın İsrail'i durdurmakta yetersiz kaldığını ve Filistin'de adil, kalıcı barış tesis edilmeden küresel vicdanın rahat bir nefes almasının mümkün olmayacağını vurgulayacağız" demişti.
AB SÜRECİNDE DESTEK MESAJI
Başkan Erdoğan, NATO'nun 75. Yılı Anma Etkinliği'nin ardından konakladığı otelde Macaristan Başbakanı Orban ile bir araya geldi. Görüşmede Türkiye ile Macaristan ikili ilişkileri, Türkiye'nin Avrupa Birliği katılım süreci ile bölgesel ve küresel konular ele alındı. Erdoğan görüşmede, Türkiye'nin Ukrayna-Rusya savaşı ve İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının sona ermesi için barışçıl çabalarını sürdürdüğünü, uluslararası kamuoyunun bu bölgelerde barışın tesisi için gayretlerini artırması gerektiğini belirti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macaristan'ın dönem başkanlığında Türkiye'nin, Avrupa Birliği katılım sürecinin canlandırılması ve ilişkilerin ilerletilmesi noktasında destek beklediğini de ifade etti.
Kabulde, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Çiğdem Karaaslan, MİT Başkanı İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün de yer aldı.
ZİRVENİN SONUÇ BİLDİRGESİNDE UKRAYNA, ÇİN VE TERÖR VURGUSU
NATO Zirvesi'nin devlet ve hükümet başkanlarının katılımıyla gerçekleştirilen oturumuna katılan liderler, ABD Başkanı Joe Biden ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg tarafından resmi törenle karşılandı, ardından aile fotoğrafı çektirdi. Oturumda, NATO'nun savunma ve caydırıcılık kabiliyeti ile savunma endüstrisiyle işbirliğinin geliştirilmesi gibi konular ele alındı. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, Asya-Pasifik'te ortaklıkların güçlendirilmesinin önemine işaret eden Stoltenberg, "Bu, Rusya, Çin, İran ve Kuzey Kore arasındaki yakınlaşmayla mücadele etmek için önemli" dedi. Ev sahibi ABD Başkanı Biden da son 75 yılda NATO'nun kalkanıyla üye ülkelerin büyüdüğünü ve geliştiğini ifade etti, "Hiç olmadığımız kadar güçlüyüz" dedi. Oturumun ardından zirvenin sonuç bildirgesi yayınlandı.
43 MİLYAR DOLARLIK DESTEK
2025'te Hollanda'da gerçekleşecek zirvenin ardından bir sonraki zirvenin Türkiye'de yapılacağı duyuruldu. Bildirgede Ukrayna'ya gelecek yıl en az 43 milyar dolar fon sağlanacağı belirtildi. Tüm ülkelere Ukrayna'da Rusya'ya hiçbir şekilde yardım etmeme çağrısı yapılan bildirgede, Belarus, Kuzey Kore, İran ve Çin'in isimleri zikredilerek, "Rusya'nın Ukrayna'daki savaşını kolaylaştıran ve dolayısıyla uzatan herkesi kınıyoruz" denildi. Terörle mücadelenin, NATO'nun kolektif savunması açısından vazgeçilmez olmaya devam ettiği ifade edilen bildirgede, "Teröristler ve terör örgütleri tarafından ortaya konan tehdit ve zorluklara kararlılıkla karşı koymaya devam edeceğiz." denildi. Bölgesel barış ve güvenliği desteklemek amacıyla Batı Balkanlar ile siyasi diyaloğun ve pratik işbirliğinin geliştirilmeye devam edileceği kaydedilen bildirgede, 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesine de atıf yapılarak, Müttefiklerin Karadeniz bölgesinin güvenliği, emniyeti, istikrarı ve seyrüsefer özgürlüğünü korumaya yönelik çabalarına destek teyit edildi.
TÜRKİYE ARABULUCU TEK ÜLKE
Macaristan Başbakanı Orban, görüşmenin ardından "Türkiye, savaş sırasında barışın tesisinde vazgeçilmez bir oyuncu olduğunu zaten kanıtladı. Erdoğan, Karadeniz'deki tahıl sevkiyatları konusunda Rusya-Ukrayna anlaş-masını sonuçlandırabilen tek başarılı devlet adamı oldu. Erdoğan, barış misyonumuz için önemli bir ortaktır. Türkiye, Rusya-Ukrayna savaşında savaşan taraflar arasında başarıyla arabuluculuk yapan tek ülkedir" dedi.
Başkan Erdoğan, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ile zirvenin yapıldığı Walter E. Convention Center'da bir araya geldi. Görüşmede, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç yer aldı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığından yapılan açıklamaya göre, Türkiye ile Yunanistan ikili ilişkileri, bölgesel ve küresel konuların ele alındığı görüşmede Erdoğan, Türkiye'nin Yunanistan ile iyi komşuluk esasına dayalı, dayanışma ruhunu geliştirme gayretlerine devam ettiğini, bunların artarak süreceğini ifade etti. Ukrayna ve Filistin'deki çatışmaların sona ermesi için müspet çabaların artırılması gerektiğini, tüm bölge ülkelerinin bu coğrafyalarda barışın hakim olması için çalışmasının yararlı olacağını da belirtti.