Maymun �i�e�i belirtileri neler? T�rkiye'de ka� ki�ide g�r�ld�?

Bakan Koca, d�n Cumhurba�kanl��� K�lliyesi'nde yap�lan Kabine Toplant�s�'n�n ard�ndan gazetecilerin sorular�n� yan�tlad�.

Maymun �i�e�i vir�s�ne ili�kin bir soru �zerine Bakan Koca, '�u ana kadar �lkemizde 5 maymun �i�e�i vir�s� hastas� tespit edildi. Bu 5 hastaya filyasyon yap�ld� ve yak�n �evresi izole edildi. 4 hastam�z tamamen iyile�ti ve taburcu edildi, bir hastam�z ise izolasyonda.' dedi.

Hastalar�n sa�l�k durumlar�n�n iyi oldu�unu ve bir sorunlar�n�n bulunmad���n� dile getiren Koca, '�lkemiz a��s�ndan bir endemi ya da k�resel anlamda bir pandemi riski ta��mamaktad�r.' diye konu�tu.

Maymun �i�e�i hastal��� genelde 2-4 haftada kendili�inden ge�iyor, yak�n ve uzun s�reli temasla bula�t��� i�in Kovid-19 benzeri bir salg�na yol a�mas� beklenmiyor.

T�rk Klinik Mikrobiyoloji ve �nfeksiyon Hastal�klar� Derne�i (KL�M�K) �at�s� alt�ndaki uzmanlar, �u ana kadar 13 �lkede g�r�len ve 'Yeni bir salg�na neden olur mu?' endi�elerine yol a�an maymun �i�e�i vir�s� hakk�nda kapsaml� bir �al��ma yapt�.

Yap�lan �al��ma �����nda, 10 soruda maymun �i�e�i hastal���na ili�kin merak edilenleri derledi.

1- Maymun �i�e�i yeni bir hastal�k m�?

Maymun �i�e�i, yeni bir hastal�k de�il. 1958'de maymunlarda tespit edildikten sonra insanlarda ilk olgu 1970'te Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde g�r�ld�. 1958'de ara�t�rma laboratuvar�ndaki maymunlarda �i�ek benzeri bir salg�n yap�nca fark�na var�lan hastal�k bu nedenle 'maymun �i�e�i' ad�n� ald�.

Ba�ta Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti olmak �zere, Orta ve Bat� Afrika'daki tropikal ya�mur ormanlar�n�n bulundu�u 11 �lkede g�r�len hastal���n s�kl��� tam olarak bilinmiyor. Afrika'da her y�l birka� y�z vaka oldu�u tahmin ediliyor. Hastal�k zaman zaman Afrika k�tas�ndan enfekte hayvanlar veya insanlar arac�l���yla di�er k�talara ta��n�yor, fakat buralarda az say�da insan�n etkilendi�i ve b�lgesel vaka k�melenmeleri g�r�l�yor.

2- Neden �imdi dikkat �ekti?

�imdiye kadar Afrika d���nda g�r�len vakalar�n tamam�n�n Afrika'dan gelen insanlar veya getirtilen kemirgenlerden kaynakland��� biliniyordu. Ancak Afrika d���nda tespit edilen vaka say�s� son bir hafta i�inde, bug�ne kadar Afrika d���nda g�r�len toplam vaka say�s�n� a�acak kadar artt��� i�in D�nya Sa�l�k �rg�t� ve bilim d�nyas�n�n dikkatini �ekti.

3- Hastal���n etkeni nedir?

Maymun �i�e�i, �i�ek vir�s�ne akraba bir DNA vir�s�. Bat� Afrika ve Orta Afrika (Kongo Havzas�) olmak �zere iki alt tipi bulunuyor. Bat� Afrika, Kongo t�r�ne g�re daha hafif seyirli hastal�k yap�yor. �u an genetik analizler tamamlanmam�� olsa da Afrika d���nda g�r�len vakalar�n Bat� Afrika alt tipi oldu�u �ng�r�l�yor.

4- Nas�l bula��yor?

Ad�n�n aksine maymunlardan daha �ok sincap, s��an, fare gibi kemirgenlerde bulunan ve onlardan insana ge�en hastal�k, ayr�ca enfekte insan veya vir�sle kirlenmi� giysi, havlu, �ar�af gibi e�yalarla yak�n temas sonucunda bula��yor. Vir�s, sa�l�kl� ki�ilere, ciltte g�zle g�r�lemeyecek �atlaklar/�izikler, mukozalar (a��z, burun, g�z) veya solunum sistemi arac�l���yla giriyor.

�nsandan insana bula�man�n b�y�k solunum salg�s� damlac�klar�yla oldu�u d���n�l�yor. Hastal���n uzak mesafelere gidemeyen b�y�k damlac�klarla bula�mas�, y�z y�ze, uzun s�reli ve yak�n temasla oluyor.

5- Belirti ve bulgular� neler?

Maymun �i�e�i, ate�, ba� a�r�s�, yorgunluk, yayg�n v�cut a�r�lar�, lenf bezlerinde �i�lik ve cilt lezyonlar�na (d�k�nt�) neden oluyor. Lenf bezi �i�li�i, maymun �i�e�inin, �i�ek, su �i�e�i ve k�zam�ktan ay�ran en �nemli belirtisi. Yak�nmalar, vir�sle temastan ortalama 6-13 g�n sonra ortaya ��k�yor.

�lk 5 g�n�nde ate�, �iddetli ba� a�r�s�, lenf bezlerinde �i�me, s�rt a�r�s� ve a��r� halsizlik ya�anan hastal�kta, ciltteki d�k�nt�ler de ate� ba�lad�ktan sonra 1-3 g�n i�inde g�r�l�yor. Avu� i�i, ayak, a��z i�i, genital b�lge ve g�zlerdeki lezyonlar, kabuk ba�lay�p d��mesiyle ortadan kalk�yor.

6- Tan� nas�l konuluyor?

Maymun �i�e�i hastal���ndan ��phelenilen durumlarda, belirti g�steren ki�ilerin son bir ay i�inde riskli b�lgelere seyahat edip etmedikleri ya da benzer belirtileri olanlarla yak�n temaslar� olup olmad���n�n sorgulanmas� gerekiyor.

Kan �rnekleriyle tan� konulamayan hastal�k, kanda �ok k�sa s�re kald��� i�in PCR'la saptanam�yor. Antijen ve antikor testlerinin de daha �nce uygulanan �i�ek a��s� gibi nedenlerle her zaman do�ru sonu� vermeyece�i d���n�l�yor.

Hastal�k ��phesinde lezyonlardan uygun �ekilde ve gerekli g�venlik �nlemleriyle al�n�p paketlenen �rneklerin 'biyog�venlik d�zeyi 2 olan' labaratuvara g�nderilmesi gerekiyor.

Maymun �i�e�i hastal��� teyit edilen hayvan veya ki�ilerle temas edenlerin son temastan sonraki 21 g�n boyunca belirti ve bulgular a��s�ndan izlenmesi gerekiyor.

7- Belirtisiz enfeksiyon olabilir mi?

Net olmamakla birlikte maymun �i�e�inin Kovid-19 gibi belirtisiz hastal�k yapmad��� d���n�l�yor.

Enfekte ki�ilerde belirtilerin ortaya ��kmas�, bu ki�ilerin fark edilmesini ve izolasyona al�nmas�n� sa�layaca��ndan, maymun �i�e�inin toplumda Kovid-19 veya belirtisizken bula�an di�er enfeksiyonlar kadar yay�lmas� beklenmiyor.

8- Maymun �i�e�i �ld�r�c� m�?

Maymun �i�e�i, genellikle 2-4 hafta i�erisinde kendili�inden iyile�iyor. Ancak ba����kl��� bask�lanm�� ki�ilerde ve k���k �ocuklarda a��r hastal�k g�r�lebiliyor.

Genel olarak hastalananlardan, �o�unlu�unu k���k ya�taki �ocuklar�n olu�turdu�u y�zde 3-6's� kaybediliyor. Hastal���n Orta Afrika alt tipinde �ld�r�c�l�k y�zde 11'e kadar ��kabilirken g�ncel vakalara neden oldu�u d���n�len Bat� Afrika alt tipinin �ld�r�c�l���, y�zde 1 gibi daha d���k oranda kal�yor.

9- �i�ek a��s� hastal�ktan korur mu?

Maymun �i�e�i hastal��� i�in yayg�n kullan�lan bir ila� bulunmasa da vakalar �imdiye kadar sidofovir, brinsidofovir gibi etken maddeli ila�larla kontrol alt�na al�nd�.

D�nya Sa�l�k �rg�t�, Afrika'daki tecr�belerden yola ��karak �i�ek a��s�n�n maymun �i�e�inden y�zde 85'e kadar koruma sa�layaca��n� bildirdi. Fakat �i�ek a��s�, hastal���n d�nya genelinde sonlanmas� nedeniyle 1980'den beri uygulanm�yor. Dolay�s�yla �u an �i�ek a��s� yap�lanlar 40-50 ya� �zeri ki�ilerden olu�uyor. Aradan uzun s�re ge�mesi ise koruyuculu�un d�zeyine ili�kin endi�elere sebep oluyor.

10- Salg�na yol a�ma ihtimali var m�?

Maymun �i�e�i hastal���n�n belirti ve bulgular�n�n belirginli�i, �u anki bilgilere g�re belirtisiz enfeksiyon yapmamas�, yak�n ve uzun s�reli temas ile bula�mas�, bir DNA vir�s� oldu�undan daha az mutasyon ge�irmesi ve kolay de�i�ime u�rayarak yeni varyantlar�n�n ��kmamas� gibi fakt�rler nedeniyle Kovid-19 benzeri bir salg�na yol a�mas� beklenmiyor.

Maymun �i�e�i belirtileri neler? T�rkiye'de ka� ki�ide g�r�ld�?

Sa�l�k Bakan� Fahrettin Koca, T�rkiye'de 5 maymun �i�e�i vir�s� hastas�n�n tespit edildi�ini ve bu hastalardan 4'�n�n iyile�ti�ini, bir hastan�n ise izolasyonda oldu�unu bildirdi.

Osman Müftüoğlu uyardı! Demir gibi bağışıklığın sırrı kuersetin maddesi şu 3 besinde var

Operasyonun adı neden Kilit? Güvenlik uzmanı açıkladı

İkinci el araba fiyatlarında ibreyi terse çevirecek gelişme! 62 bin TL'ye kadar düştü! Fiyat listeleri kasıp kavrulacak

İlişkilerde en zeki 3 burç

Afra Saraçoğlu ekranlara geri dönüyor! Ünlü isim Antepli oluyor

Hande Erçel'in Kimya Hatun'u canlandırdığı ilk filmi iki yıl sonra vizyonda

Ozan Tufan derken Beşiktaş'tan Okay Yokuşlu hamlesi! Transfer tamam

Diyarbakır Başlar Barajı'yla 14 bin 520 dekar arazi suya kavuştu

FETÖ'ye yönelik İstanbul merkezli 5 ilde operasyon

Erick Pulgar performansıyla Torrent'ten formayı kaptı

İsrail polisi Mescid-i Aksa'ya baskın düzenledi

Zelenski ulusa seslendi: Bu savaşı çoktan bitirebilirdik