Patron Katı - Yaşar KIzılbağ
Son yıllarda 'Türkiye markası' üzerine yatırım yapılmaya başlandı. Ancak ülke markasını yukarı taşımak için derneklerin de çalışması gerekiyor. Katıldığımız fuarlarda Türkiye'yi de tanıtmamız lazım.
Kısa adı GEEM olan Gelişen Ev ve Yaşam Eşyaları Markaları Derneği, yurtdışında markalaşmayı odağına almış bir bir iş örgütü. Dış pazarlarda tutunmanın yolunun markaya yatırımdan geçtiğine inanan GEEM Başkanı Ahmet Çığır Şahin, ihracatçılara 'yerinde yerlileşme' öneriyor. Şahin markaların kendilerini görünür kılması için de "Tük ürünlerinin dış pazarlara Türk kültürüyle birlikte gitmesini" öneriyor. GEEM Yönetim Kurulu Başkanı Şahin'le sektörü ve 'Türk Malı' imajını konuştuk.
Kısaca derneğinizden ve sektörünüzden bahseder misiniz?
Ev, mutfak ve banyo eşyaları, ev tekstili, otel ekipmanları, hediyelik eşya ile elektrikli küçük ev aletleri üreten, ihraç eden, toptan ve perakende ticaretini yapan 125'ten fazla üyemiz var. GEEM olarak temel hedefimiz sektörümüzdeki markaları uluslararası alanda rekabet edebilirliklerini artırmak. Sektörümüz ihracatta dünyada belli bir yere geldi. İlk 7'ye girdik. Hedefimiz katma değerimizi ve kilogram fiyatını yukarı taşıyarak ilk 3'te yer almak. Çin, ABD ve Almanya ilk üçte. Benim hiç hazmedemediğim iki ülke var. Tüccar ülkeler Belçika ve Hollanda. Bu benim üretici olarak zoruma gidiyor. Nasıl tanıtıp pazarlayacaklarını iyi biliyorlar. 'Made ın Italy' ile de karşı karşıya kaldığımızda 1-0 yenik başlıyoruz. Türk ürünleri dış pazarlara Türk kültürüyle birlikte gitmeli. İnsanların gönüllerine ve zihinlerine imza atmamız lazım.
Burada Türk dizilerinin katkısı oluyor mu?
Türk dizileri çok önümüzü açıyor. Ancak ürün yerleştirme konusu hala kanunlara takılı. Yabancı, sinemada Seiko saati gözüne sokuyor. Türkiye, Kapalıçarşı'dan ibaret değil. Gelen her filmi Kapalıçarşı'da çektiriyoruz. Üzücü. Bu ülkenin o kadar çok değeri var ki... Türkiye'nin oryantal ve arabesk vizyonu da aşması lazım. Oysa çok kaliteli sanatsal faaliyetler yapılıyor. Kaliteli sanatçılarımız var. Geçmişten bugüne gelen bilimsel araştırmalar ortaya koymuş bilgelerimiz var. Yabancıda hala bir deve veya dansöz algısı devam ediyor. Başka şeyleri de anlatalım. Mesela gastronomimizi anlatalım. Biz insanlara duygularıyla hitap edip insanları duygularıyla kazanmalıyız. Ticareti de böyle yapmalıyız. Buradan tüccarımızı da uyarıyorum. Lütfen artık insanların zekasıyla dalga geçmeyin. Ufak bir hata ülkeye mal oluyor. İnsanları kandırmaktan dolandırmaktan artık vazgeçelim.
Biraz açar mısınız?
Düzenleyeceğimiz fuar için Özbekistan'ı dolaştım. Özbekistan'da duyduğum kadar, yaşadıkları pişmanlığı hiç bir yerde duymadım. Kardeş ülkeden bahsediyoruz. Siyahı gösterip beyazı gönderenler, içi boş ürün gönderenler... Bu devirler artık geride kaldı. Ticari olarak bu, ülkemize zarar veriyor.
Hala var mı?
Var tabi, fazlasıyla var. Bizim en büyük problemimiz günü kurtarma endişesi. Kardeş bir ülkede bile bunu görmek üzücü. Biz katma değerli ihracat diyoruz, bunlarla karşılaşıyoruz. 'Paramı ödedim, param kaldı' diyen alıcı, güvenip şimdi peşin para ödemiyor. İhracatçılarımızın etik ticaret anlamında eğitilmesi lazım. Son yılda maliyet enflasyonundan dolayı pandemide kazandığımız müşterinin yüzde 30'unu zaten kaybettik. Dolar bazlı yüzde 50 maliyet artışını dünyada hiçbir tüccara anlatamıyoruz. Fiyat tutturamıyoruz. İhracatta önümüzü açacak enstrümanların artması lazım.
İç pazarda durum nasıl?
Bu yıl iç pazardaki tüketim, enflasyon endişesinden kaynaklı olarak durmadı. Bu da perakendeciye yaradı. Talep olunca fiyatlar artıyor. Birçok üründe satışlar zirveyi gördü. Airfryerde yüzde 300 artış var. Elektrikli ev aletleri sektörünün artık yeni ürün icat etmesi lazım. En durgun dönemde bile Türkiye'de 1 milyon konut satılıyor. 1 milyon yemek takımı demek. İç piyasanın canlı olması ayakta tutuyor. Ancak dış pazarda çok dayak yiyoruz. Maliyet artışını ihracat rakamlarına yansıttığımızda geri dönüş alamıyoruz. Ayrıca Avrupa'da resesyon var. Son olarak Fas'ta deprem oldu. Libya'yı sel aldı. İkisi de önemli bir pazarımız.
Kalifiye eleman sıkıntınız var mı?
Üretim yaptıracak, tasarım yaptıracak insan bulamıyoruz. Sektör durma noktasında. Kısır döngü içindeyiz. EYT'den dolayı bir sürü insan kaybettik. Ayrıca büyük bir deprem yaşadık. Çelik tencere üretiminde Kahramanmaraş Çin'den sonra ikinci üretici. Onlar da çalışan bulamadıkları için taahhütlerini yerine getiremediler.
Sektörün yatırım iştahı var mı?
Yatırım iştahımız var ama sermaye belli bir yere kadar yetiyor. TOKİ var. 49 yıllığına belli metrekarede yapıp bize kiralarsa iştahımız daha da artar.
ÖZBEKİSTAN'A TÜRK ÜRÜNLERİ ÇIKARMASI
Özbekistan'da fuar yapacağınızı duyurdunuz. Neden Özbekistan?
Fuar düzenleme önerisi TG Expo'dan geldi. Özbekistan olması bizi cezbetti. 15-17 Kasım'da Taşkent Home Deco Fuarı'nı yapacağız. Bu fuarı sektör olarak çok önemsiyoruz. Özbekistan önemli bir pazar. İpekyolu'nun önemli bir durak noktası. Ciddi bir inşaat süreci var. Müteahhitlerin çoğu Türk. Geçen hafta Taşkent'i dolaştım. 1980'ler sonundaki Türkiye yapısındalar. Profesyonel bir perakendenin daha başındalar. Doğru iş planı ve stratejiyle pazara giriş yapar ve sabırlı davranırsak bu pazarda kalıcı oluruz. Bu ülkede başarılı olmamız menzili de Orta Asya pazarında menzilimizi de genişletecek. 150 milyonluk nüfustan bahsediyoruz. THY uçaklarında boş yer yok. Özbekistan'da pazara Çin hakim. Ama bizim geçmişten gelen kültür ve gönül bağı var. Çin malı karşında Türk ürününe yüzde 20 fiyat farkına rağmen avantajımız var.
Fuara kaç firma katılacak?
İlk fuarı bin metrekarede 50 firma ile açmayı planlıyoruz. Bu Özbekistan'da ilk fuarımız olacak. Talep doğrultusunda inşa edilen yeni fuar alanında sektörün de talebi doğrultusunda devamını yapmak istiyoruz. Fuarda yüzde 50 devlet desteğinin yanında bizim de GEEM üyelerine yüzde 10 indirimimiz olacak. Bölge ülkelerden de satın almacıları davet ettik.
Yurt dışındaki ilk fuarınız mı olacak?
Daha önce milli katılım olarak Polonya'da iki, BAE'de bir fuar yaptık.
DÜNYA TİCARETİNDE PAYIMIZ YÜZDE 1.5
Ağırlıklı ihracatınızı nereye yapıyorsunuz?
En önemli ihracat pazarı % 55 ile Avrupa. 184 ülkeye ihracat yapıyoruz. 2022 yılı sonu itibariyle toplam 6.12 milyar dolar ihracat, 1.47 milyar dolar ise ithalat gerçekleşti. Tüm sofra ve mutfak eşyaları içinde 2022 yılında en fazla ihracat gerçekleştiren ürün grubu 2.4 milyar dolar ile endüstriyel mutfak ekipmanları oldu. Dünya ticaretinde payımız yüzde 1.5. Avrupa Birliği, Kuzey Afrika ve Orta Doğu üçgenini dışına çıkmamız ve alternatif pazarlar yaratmamız gerektiğini düşünerek GEEM olarak Orta Asya'da Özbekistan'ı merkez olarak kabul edip bir hinterland oluşturmamız gerektiğine inanıyoruz. O yüzden bu ülkede fuar düzenleyeceğiz. Ayrıca Kuzey Amerika projemiz de var. İhracatçı Birlikleri ile bir proje üzerinde çalışıyoruz. Destek alabilirsek Amerika'yı 5 ayrı bölgeye bölüp ihracatçıları yerinde alıcılarla buluşturacağız. Markaları depo operasyonlarıyla yerinde yerlileştirme planımız var.