Türk mühendislerden yeni icat! A-FOD geliyor

Türk mühendisler, pistlerde bulunan ve uçak motorlarıyla donanımlarına zarar veren, yolcu ve personelin can güvenliğini tehlikeye atacak kaza riskleri yaratan yabancı cisimlerin belirlenmesine yönelik, yapay zeka destekli elektro-optik tespit sistemi geliştirdi.

Türk mühendisler, pistlerde bulunan ve uçak motorlarıyla donanımlarına zarar veren, yolcu ve personelin can güvenliğini tehlikeye atacak kaza riskleri yaratan yabancı cisimlerin belirlenmesine yönelik, yapay zeka destekli elektro-optik tespit sistemi geliştirdi.

ODTÜ Teknokent bünyesinde Ar-Ge çalışmaları yürüten ArgosAI Teknoloji, Hava Alanı Yabancı Madde Akıllı Tespit Sistemi (A-FOD) ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) Bireysel Genç Girişim Programı'ndan yararlanmaya hak kazandı. Proje, havalimanlarında yabancı cisimler nedeniyle oluşan zararları engellemek için geliştirilmiş yapay zeka destekli elektro-optik tespit sistemini içeriyor.

İniş kalkış sırasında uçaklardan kopan ya da pistte oluşan ve uçaklarda hasarlara neden olabilen yabancı cisimler nedeniyle havacılık sektöründe yüksek maliyetli zararlar oluşuyor. Pisteki yabancı cisimlerin tespit ve temizliği için yapılan çalışmalar, iniş ve kalkışta gecikmelere, dolayısıyla uçuş trafiğinde olumsuzluklara yol açıyor. Uçak motor ve donanımlarına zarar veren bu cisimler, yolcu ve personelin can güvenliğini tehlikeye atacak kaza riskleri yaratıyor.

2000 yılında meydana gelen ve 113 kişinin ölümüyle sonuçlanan Concorde faciasının da temel nedeni olarak gösterilen bu cisimler, uçaklardan düşen parçalardan, hava limanı personelinden, operasyon araçlarından, pist betonundan veya doğa olaylarından kaynaklı olarak oluşabiliyor. Havacılık sektöründe bu nedenlerle yılda 14 milyar dolar zarar oluştuğu tahmin ediliyor. Türkiye'de de bir çok küçük ve orta ölçekli zarar ve kazaya sebep olan yabancı maddeler nedeniyle havacılık şirketleri her yıl 10 milyonlarca dolarlık tamir ve bakım bedeli ödüyor. Yabancı madde tespiti, personel ve apron araçlarıyla pistlerde trafik akışı durdurularak yapılıyor. İnsan gözüyle yapılan kontroller ise yetersiz kalıyor. Bu maddelerin tespiti belli aralıklarla yapılabildiğinden, can ve mal güvenliği açısından riskler oluşturuyor. 

 Gerçek zamanlı tespit, anlık bildirim

ArgosAI de geliştirdiği sistemle yabancı maddeleri gece ve gündüz tespit edebilen ve ilgili birimi uyarabilen sistem geliştirdi. Sistem, yapay zeka teknolojileriyle pistlerde oluşan yabancı cisimlerin yarattığı soruna çözüm getiriyor. A-FOD sistemi, uçakların yolcu aldıkları apron alanları, uçuş sırasında bekledikleri taksi yolları, kalkış ve iniş pistlerine kadar tüm alanı gerçek zamanlı olarak kontrol ediyor. Sistemle, uçuş güvenliğini tehlikeye atabilecek yabancı cisimlerin anında uçuş kontrol ve temizlik ekiplerine bildirilerek ortadan kaldırılmasıyla, olası kazaların ve milyonlarca dolarlık
hasarların önüne geçilecek. Sistemle, pist, taksi ve apron alanlarında 7/24 takip yapılarak, görüntü işleme ile gerçek zamanlı analizler sayesinde yabancı cisim tespiti yapılıyor. Tespit edilen cisimler, kullanılacak algoritmalarla sistem tarafından otomatik anlamlandırılarak kule ve saha ekiplerine gerçek zamanlı uyarıyla bildiriliyor. Daha sonra cismin tanımlanmasıyla piste müdahale edilip edilmeyeceğine karar verilerek, cismin herhangi bir kazaya yol açmadan bulunduğu yerden uzaklaştırılması sağlanıyor. Lazer destekli işaretleme sistemiyle sahada kolay tespit ve temizlik yapılmasına olanak veren A-FOD, elektromanyetik sistem kullanılmadığından uçuş güvenliğini etkilemiyor. Sistem gözetleme işlemini de uçuş trafiği açısından olumsuzluk yaratmadan gerçekleştiriyor. Her türlü hava koşulunda çalışan sistem
A-FOD, Amerikan Federal Havacılık İdaresi'nin kriterlerini tam olarak karşılıyor.

Yerli ürünün sunacağı fırsatlar
Gelecekte, akıllı sistemlerle yabancı cisim tespitinin zorunlu hale getirilmesi bekleniyor. Uluslararası havacılık otoriteleri bu alanda standart oluşturma çalışmaları yürütüyor. Şirket, sektördeki ihtiyaç ve gelişmeler doğrultusunda uçuş ve yolcu güvenliğine önemli katkı sağlayacak sistemi ihraç ederek, hem sektöre hem de ülke ekonomisine katkıda bulunmayı amaçlıyor. Akıllı sistemin yerli olarak geliştirilmesinin sağlayacağı fırsatlar şöyle:

- Türkiye’nin ve dünyanın ihtiyaçlarına çözüm üreten yüksek teknolojili bir ürün tamamen yerli olarak geliştirilecek.
- Akıllı yabancı cisim tespiti konusunda yurt dışına bağımlılık ortadan kaldırılacak. Sistem benzer ihtiyaç alanlarına hızlıca uyarlanabilecek.
- Türkiye’nin uçuş trafiği çok yoğun havalimanlarında kendini ispat etmiş bir ürün, dünya pazarlarına kolayca ihraç edilecek. Böylece yurt dışına yüksek katma değerli teknoloji (yapay zeka ve görüntü işleme) ihracatı yapılabilecek. (AA)